Temat główny nowego programu duszpasterskiego w Polsce sformułowany został następująco: Nowa ewangelizacja u progu trzeciego tysiąclecia. Należy podkreślić, że temat ten jest kontynuacją tych programów duszpasterskich, które Kościół w Polsce realizował w związku z Wielkim Jubileuszem Zbawienia - zarówno w Roku Świętym, jak i w okresie bezpośredniego przygotowania do obchodów. Wszak Ojciec Święty Jan Paweł II przypominał wielokrotnie, że udział wiernych w obchodach jubileuszowych nie może być celem samym w sobie. Powinien natomiast przygotować wspólnotę Kościoła do sprostania tym wyzwaniom, które przyniesie wiek XXI. Najważniejszym z nich jest niewątpliwie nowa ewangelizacja. Niniejszy Program daje duszpasterzom odpowiedź na trzy pytania: 1. Co to jest ewangelizacja i jakie są jej cele, 2. Jakie są warunki skutecznej ewangelizacji, 3. Co należy dziś uczynić, aby ewangelizacja mogła przynieść liczne i trwałe owoce w parafii, w rodzinie i w życiu społeczno-politycznym.
I. Istota i cele ewangelizacji
Nowa ewangelizacja jest takim kształtowaniem człowieka, aby
mógł się stać "nowym człowiekiem", czy "nowym stworzeniem" (Ga 3,
27). Wprawdzie każdy następny etap ewangelizowania w historii Kościoła
był w stosunku do poprzedniego jakąś nową ewangelizacją, to jednak
w obecnym ujęciu "nowa ewangelizacja" zawiera w sobie treść wyjątkowo
specyficzną.
Ewangelizacją nazywa się uobecnianie przez Kościół w
czasie i przestrzeni, mocą Ducha Świętego, Dobrej Nowiny o Zbawieniu,
która stała się faktem w Jezusie Chrystusie. A zatem ewangelizacja
nie jest postacią katolicyzacji świata.
Nowa ewangelizacja zakłada nowe duszpasterstwo. Nowe,
ponieważ wymaga "nowej gorliwości, nowych metod i nowego sposobu
głoszenia i świadectwa Ewangelii" (PDV, nr 18). Rzecz jasna, nie
idzie tu wcale o "nową" ewangelizację w sensie nowej interpretacji,
czy tym bardziej głoszenia nowej nauki. Nowa ewangelizacja to także
nowa aktywność i nowy dynamizm. Jeżeli wzorem dla współczesnego człowieka
ma być ewangelizacja z pierwszych wieków chrześcijaństwa, to również
teraz, u progu trzeciego tysiąclecia, powinna zawierać w sobie pewną
dozę radykalizmu ewangelicznego. Był on zawsze wyraźnie obecny u
podstaw ewangelizacji w pierwszych wiekach Kościoła.
Nowa ewangelizacja ma uwzględniać nową sytuację, w jakiej
znalazł się współczesny człowiek - we wszystkich jej wymiarach i
odniesieniach. Oprócz wymiaru religijnego i moralnego obejmuje również
wymiar kulturalny, ekonomiczny i polityczny. Te nowe warunki kształtują
nową mentalność jednostki i społeczeństwa, tak istotną dla skuteczności
działań ewangelizacyjnych.
Ewangelizacja realizuje konkretne cele, które od wieków
Kościół jej wyznacza. Głównym celem nowej ewangelizacji jest ożywienie
wiary i chrześcijańskiego świadectwa. Idea ta jest zawarta w znanym
postulacie, że "nie tylko należy chrzcić nawróconych, lecz również
nawracać ochrzczonych".
Celem ewangelizacji jest również przygotowanie "nowej
wiosny życia chrześcijańskiego". Nie zrealizuje się tego zadania,
jeżeli Kościół nie uczyni się jeszcze bardziej aktywny i wyraźniej
obecny w takich miejscach i okolicznościach, gdzie z pomocą wiernych
świeckich stać się może solą ziemi. Wiadomo przy tym, że skuteczność
apostolstwa ludzi świeckich zależy od ich zjednoczenia z Chrystusem: "
Kto trwa we Mnie, a Ja w nim, ten przynosi owoc obfity, ponieważ
beze Mnie nic nie możecie uczynić" (J 15, 5).
Skuteczna ewangelizacja powinna prowadzić do głębszego
poznania dokumentów Soboru Watykańskiego II oraz do wcielania ich
w życie. Tym bardziej, że nauka Soboru ma być "nieodzownym punktem
odniesienia w dziele nowej ewangelizacji" (Jan Paweł II).
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Reklama
II. Warunki skutecznej ewangelizacji
Tylko ewangelizacja skuteczna prowadzi do celu, który ma ona
osiągnąć. Oto najważniejsze uwarunkowania skutecznej ewangelizacji.
1. Wszyscy w Kościele są zobowiązani do czynnego udziału
w ewangelizacji. O tym zadaniu przypomina św. Paweł Apostoł: "Biada
mi, gdybym nie głosił Ewangelii!" (1 Kor 9, 16). Należy więc upowszechniać
tę prawdę, aby wierni byli jej świadomi.
2. Duch Święty, który jest pierwszym i najważniejszym
podmiotem ewangelizacji, daje Kościołowi konkretne drogowskazy. Są
nimi, zdaniem Jana Pawła II, Sobór Watykański II, Katechizm Kościoła
Katolickiego i Synod Biskupów dla Europy. Treści zawarte w tych trzech
źródłach są nieodzowne w głoszeniu Ewangelii i dlatego stanowią fundament
nowej ewangelizacji Anno Domini 2001.
3. Najskuteczniejszą i dlatego dość trudną formą ewangelizacji
jest publiczne dawanie świadectwa wiary. W związku z tym powinno
się ono stać jednym z najważniejszych tematów w katechizacji i w
kaznodziejstwie.
4. Podstawą ewangelizacji jest modlitwa. Jan Paweł II
tak o niej powiedział polskim biskupom, którzy w 1998 r. przybyli
do Rzymu z wizytą ad limina Apostolorum: "Pamiętajcie, że żadna aktywność
zewnętrzna na rzecz ewangelizacji nie zastąpi modlitewnego zjednoczenia
z Bogiem". Każda inicjatywa podejmowana w nurcie ewangelizacji powinna
być przeniknięta duchem modlitwy.
5. Skuteczna ewangelizacja powinna się rozpocząć od autoewangelizacji,
a więc od otwarcia się na Ducha Świętego, który zawsze jest u początku
wszelkiej misji. Aby owocnie ewangelizować innych, trzeba samemu
być zewangelizowanym. Do tej zasady nawiązał Jan Paweł II podczas
historycznej wizyty w Łodzi w 1987 r. podkreślając, że "wiarygodnie
i skutecznie ewangelizują świat jedynie ci, którzy najpierw ewangelizują
samych siebie...".
6. W ewangelizacji powinno się stosować najbardziej skuteczne
metody i sprawdzone środki. Dlatego należy wprzęgnąć do ewangelizacji
również najnowocześniejsze środki przekazu łącznie z Internetem,
telewizją i plakatem. Jednocześnie sposób przepowiadania Ewangelii
powinien być zawsze ciekawy, a nawet intrygujący. W związku z tym
należy ustawicznie pracować nad językiem ewangelizacji, aby był komunikatywny
i docierał do wszystkich ludzi.
7. Osoby zaangażowane w ewangelizacji powinny się charakteryzować
takimi cechami, jak pogoda ducha i radość oraz optymizm oparty na
nadziei chrześcijańskiej i niezrażanie się trudnościami. Takiej postawy
uczy nas Jan Paweł II: "U progu trzeciego tysiąclecia Odkupienia
Bóg przygotowuje wielką wiosnę chrześcijaństwa, której początek można
już dostrzec" (encyklika Redemptoris missio, nr 86).
8. Z działalnością ewangelizacyjną zwraca się Kościół
do wszystkich ludzi bez wyjątku. Takie było życzenie Chrystusa: "
Następnie wyznaczył Pan jeszcze innych siedemdziesięciu dwóch i wysłał
ich po dwóch przed sobą do każdego miasta, dokąd sam przyjść zamierzał" (
Łk 10, 1). Adresatami ewangelizacji są zarówno katolicy niepraktykujący,
jak i ludzie, którzy nie wierzą w Boga; ci wszyscy, którzy Go poszukują
i ci, którzy są obojętni wobec Niego; dzieci, młodzież i dorośli;
biedni i bogaci; ludzie najbardziej wpływowi i tzw. margines społeczny;
przedstawiciele wszystkich stanów i zawodów; twórcy kultury oraz
jej odbiorcy; przedstawiciele mediów i polityki. Słowem wszyscy.
9. Należy wiernych przestrzegać przed zagrożeniami ewangelizacji.
Są one liczne i różnorakie. Jednym z nich jest publiczne demonstrowanie
negatywnego stosunku do wartości chrześcijańskich (ich lekceważenie,
ośmieszanie i niesprawiedliwe traktowanie). Z badań wynika, że publicznie
wyrażany negatywny stosunek do wartości chrześcijańskich obniża skuteczność
ewangelizacji. Należy więc zawsze mieć na uwadze zasadę, sformułowaną
zwięźle przez kard. Paula Pouparda: "Ewangelizowanie polega także
na odpowiednim krytykowaniu oraz demaskowaniu tego wszystkiego, co
w kulturze sprzeciwia się Ewangelii, pomniejsza godność ludzką, i
to indywidualnie lub społecznie".
10. Skuteczność ewangelizacji warunkują w dużej mierze
media, będące w dyspozycji Kościoła. Aby sprostać tym zadaniom, media
te powinny tak działać, aby najważniejszą ich funkcją była ewangelizacja.
Wszystkie pozostałe funkcje (np. wychowawcza, rozrywkowa, informacyjna)
powinny być podporządkowane zawsze funkcji ewangelizowania. Ponadto,
jak wynika z wypowiedzi Jana Pawła II, media kościelne wtedy przede
wszystkim będą skutecznie ewangelizowały, gdy staną się miejscem
ewangelizacji, a nie tylko jej środkiem. Oznacza to, że w nich samych
powinna być modlitwa, dawanie świadectwa, działalność samarytańska,
katecheza, szlachetny dialog itp.
Reklama
III. Ewangelizować parafię, rodzinę i życie społeczno-polityczne
Wskazuje się dziś na trzy najważniejsze obszary ewangelizacji w Polsce. Są to parafia, rodzina i życie społeczno-polityczne. Wskazane zostaną najważniejsze inicjatywy działań ewangelizacyjnych w tych trzech środowiskach.
Reklama
Parafia
Jest wspólnotą, w której ochrzczeni i bierzmowani uświadamiają
sobie, że są Ludem Bożym. Uczestnictwo w życiu parafialnym pozwala
katolikowi pogłębić swoją odpowiedzialność za udział w ewangelizacji.
Zróżnicowanie społeczeństwa sprawia, że w swojej parafii spotyka
on również ludzi niewierzących oraz tych, którzy reprezentują inne
religie i wyznania. Stwarza to okazję nie tylko do dialogu lecz również
do oddziaływań ewangelizacyjnych. W związku z tym należy podejmować
w parafii stosowne działania - indywidualnie i razem z innymi.
* Zwrócić uwagę na grupy szczególnej troski ewangelizacyjnej.
Są nimi: ludzie niewierzący, katolicy niepraktykujący, niesakramentalne
małżeństwa oraz osoby dotknięte patologią społeczną (alkoholizm,
narkomania, rozwody, korupcja). Grupy te są dla Kościoła jednym z
najważniejszych wyzwań ewangelizacyjnych. Ludziom z tych kręgów trzeba
spieszyć z daleko idącą pomocą duszpasterską.
* Spotęgować pracę nad święceniem niedzieli. Dziś trzeba
już mówić o postulacie ewangelizowania tego dnia. Wszak następuje
powolna jego laicyzacja (wycieczki, wizyty w supermarkecie, udział
w różnych formach handlu itp.). Dużą szansę stwarza w tej dziedzinie
katecheza szkolna i parafialne przygotowanie dzieci do Pierwszej
Komunii świętej (z udziałem ich rodziców).
* Wysoką wartość ewangelizacyjną w parafii wykazuje realizowanie
preferencyjnej opcji Kościoła na rzecz ludzi potrzebujących pomocy.
Przy czym samartykańską postawę w tej dziedzinie należy okazywać
ludziom niezależnie od ich religii czy wyznania. Duch ewangelizacji
nakazuje udzielanie konkretnej pomocy ludziom biednym, chorym i osamotnionym.
Rosnące bezrobocie w Łodzi i w innych miastach Archidiecezji powinno
skłonić duszpasterzy do wspólnego poszukiwania pomocy materialnej (
np. obiady dla dzieci, wspieranie rodzin wielodzietnych).
* Liturgia w kościele parafialnym integruje ludzi i wzmacnia
ich siły duchowe, prowadząc do komunii. Z tej racji należy jak najstaranniej
przygotowywać liturgię, angażując do niej wiernych świeckich (dzieci,
młodzież, dorosłych), a także osoby, które ze względu na swój zawód
mogłyby służyć wspólnocie konkretną pomocą (muzycy, plastycy, nauczyciele)
. Dobrze przygotowana liturgia może się stać skutecznym środkiem
ewangelizacji.
* Ponieważ w działalności ewangelizacyjnej powinny uczestniczyć
wszystkie grupy parafian, należy przeto zorganizować spotkania ewangelizacyjne
również dla młodzieży pracującej oraz dla ludzi dorosłych.
* Do prowadzenia ewangelizacji niezbędni są gorliwi kapłani.
Cała wspólnota parafialna powinna czynić wszystko, aby otoczyć opieką
każde rodzące się powołanie (modlitwy, pomoc materialna). Powołania
kapłańskie i zakonne są zawsze najlepszym sprawdzianem prowadzonej
w parafii ewangelizacji. Troska o liczne i dobre powołania powinna
się stać jednym z najważniejszych priorytetów w duszpasterstwie archidiecezji
łódzkiej.
* Podstawowym narzędziem ewangelizacji jest słowo - mówione
i drukowane, a wiara jest ze słuchania (por. Rz 10, 17), dlatego
też należy zadbać w parafii o bibliotekę i czytelnię, a także o kolportaż
dobrej książki. Pożądane byłoby również zorganizowanie kręgu dyskusyjnego
na temat problemów ewangelizacji.
Reklama
Rodzina
Z rodzin zbudowana jest parafia. Również Naród jest wielką
wspólnotą rodzin. Jaka jest rodzina, taka staje się parafia i taki
jest Naród. Troska o rodzinę jest wyrazem miłości do Ojczyzny. Dlatego
ewangelizacja rodziny polskiej jest dziś niezbędna i pilnie oczekiwana.
* Pierwszym i podstawowym zadaniem rodziny jest jej autoewangelizacja.
Ona sama ma przede wszystkim troszczyć się i dbać, aby była zawsze
wspólnotą wiary i miłości. Dlatego powinno się w niej pogłębiać życie
sakramentalne i wspólne odmawianie modlitwy.
* Szczególnie ważna jest atmosfera chrześcijańska w rodzinie.
Budują ją przede wszystkim wiara i miłość. Nie bez znaczenia jest
wystrój mieszkania (biblioteka, instrumenty muzyczne, media, ale
też obrazy i emblematy religijne itp.). Cennym składnikiem tej atmosfery
jest kultywowanie tradycji i zwyczajów chrześcijańskich, które decydują
o tożsamości rodziny polskiej i katolickiej. W duszpasterstwie i
na katechezie należy mówić o znaczeniu tych tradycji oraz o tym,
jak ważne jest przywiązanie do nich.
* Rodzina chrześcijańska jest niezastąpionym środowiskiem
wychowawczym, w którym rodzice są pierwszymi katechetami i wychowawcami.
W wypełnianiu tego zadania niezbędna jest pomoc duszpasterzy (troska
o poradnię rodzinną, organizowanie wykładów i konferencji na temat
wychowania itp.).
* W ramach prowadzonej w parafii pedagogizacji rodziców,
należy zadbać, aby podjęli trud wychowania patriotycznego. Tym bardziej,
że, jak widać z prostej obserwacji, negatywny lub obojętny stosunek
młodego człowieka do wartości narodowych rzutuje niepomyślnie na
jego ocenę wartości chrześcijańskich. Wpływa to negatywnie na skuteczność
ewangelizacji.
* Niezwykle ważną rolę w życiu religijnym rodziny polskiej
spełnia prasa katolicka. Jeżeli społeczeństwo jest dziś uległe wobec
wpływów laicyzacji i nowej propagandy to dlatego, że w przytłaczającej
większości rodzin nie ma prasy katolickiej. Nadal pozostał niezrealizowany
apel Episkopatu Polski sprzed siedmiu lat, wyrażający się w haśle:
w każdej rodzinie pismo katolickie. W roku poświęconym nowej ewangelizacji,
należałoby to zadanie jeszcze raz podjąć i zapewnić każdej rodzinie
regularną lekturę pisma katolickiego. W związku z tym powinno się
zwrócić uwagę na sposób upowszechniania i kolportowania prasy katolickiej
wśród rodzin w parafii.
* Również w tym miejscu należy podkreślić wielką rolę
świętowania niedzieli. Prowadzi ono również do konsolidacji rodziny
i do umocnienia jej najważniejszych więzi. Wspólnie przeżywana Eucharystia
utwierdza rodzinę w wierze i miłości, a jednocześnie zabezpiecza
przed różnymi niebezpieczeństwami.
Troską duszpasterską otoczyć związki niesakramentalne
i zadbać, aby tam, gdzie to jest możliwe, uregulować w rodzinie życie
sakramentalne (sakrament małżeństwa, chrzest dzieci, bierzmowanie)
.
* W nowym roku duszpasterskim powinno się przybliżyć
wiernym nauczanie kard. Stefana Wyszyńskiego na temat rodziny polskiej,
jej religijności i odpowiedzialności za Naród (2001 - Rok Prymasa
Tysiąclecia).
Reklama
Życie społeczno-polityczne
Działalność w obrębie życia społeczno-politycznego jest ogromnym
polem działania dla laikatu katolickiego. Jest on przede wszystkim
powołany do aktywnego udziału w życiu publicznym państwa i narodu.
Nie jest bowiem obojętne dla ewangelizacji i jej losów, jakimi moralnymi
i ideowymi preferencjami kieruje się konkretny samorząd (gminy, miasta
itp.), koalicja partyjna, aktualny rząd czy parlament. Oto najważniejsze
zadania, jakie wynikają z postulatu ewangelizowania życia społeczno-politycznego.
* Należy przede wszystkim przybliżać wiernym społeczną
naukę Kościoła (również z udziałem zaproszonych prelegentów).
* Przejawiać duszpasterską troskę o ubogich - w szczególności
w odniesieniu do rodzin wielodzietnych.
* Zwłaszcza w środowiskach robotniczych organizować pomoc
dla bezrobotnych (kształcenie zawodowe, specjalistyczne, kursy, pomoc
materialna, informacja o pracy itp.).
* Jednym z najważniejszych zadań ludzkiego współżycia
i społecznego rozwoju jest tworzenie i przekazywanie kultury (Jan
Paweł II). Działalnością ewangelizacyjną należy więc objąć cały obszar
kultury oraz media, które są jej najbardziej aktywną warstwą. Działalności
tej przyświeca nadzieja, że człowiek dzięki kulturze może się "stawać
bardziej człowiekiem", a tym samym otwierać siebie na ewangelizację.
W każdej parafii zatem, nawet najmniejszej, powinno się organizować
dni kultury chrześcijańskiej. Bowiem "Przyszłość człowieka zależy
od kultury" (Jan Paweł II).
* Ewangelizować świat biznesu, aby wprowadzać doń wartości
etyczne i zmniejszyć wpływy tzw. dzikiego kapitalizmu (poprzez kontakty
osobiste duszpasterzy, spotkania ze specjalistami, okresowe dni skupienia
czy rekolekcji).
* W kontaktach duszpasterskich i prywatnych z osobami,
które podjęły funkcje publiczne (parlament, samorząd, administracja
państwowa) kształtować postawę służby wobec narodu i państwa.
* Należy umiejętnie przekonywać wiernych, że nie istnieje
zjawisko mieszania się Kościoła do polityki. Natomiast Kościół ma
ścisły obowiązek dokonywania oceny moralnej faktów natury politycznej
na wszystkich poziomach swojej działalności.
* Powinno się przypominać, że w trosce o dobro narodu
i państwa, a także w duchu odpowiedzialności za losy Kościoła w Polsce
wszyscy wierni są w sumieniu zobowiązani do uczestniczenia w wyborach
parlamentarnych i prezydenckich. Trzeba też zdecydowanie podkreślać,
że środowiska liberalne i lewicowe dowiodły już, iż nie wykazują
pozytywnego stosunku do najważniejszych spraw, związanych z ewangelizacją (
wartości chrześcijańskie, media katolickie, rola Kościoła w społeczeństwie
itp.).
* * *
Z dotychczasowych uwag wynikają konkretne zadania dla duszpasterzy.
1. Powinni permanentnie poznawać dokumenty Kościoła na
temat ewangelizacji, w szczególności zaś adhortację Pawła VI Evangelii
nuntiandi i encyklikę Jana Pawła II Redemptoris missio.
2. Zapoznawać się systematycznie z publikacjami książkowymi
na temat nowej ewangelizacji oraz z artykułami w prasie katolickiej.
3. Korzystać z ogólnopolskiego Programu duszpasterskiego
na rok 2000/2001. Jego bogata treść może być dobrze spożytkowana
w realizacji nowych zadań duszpasterskich.
4. Wymieniać między sobą doświadczenia duszpasterskie
na temat problemów nowej ewangelizacji, aby naśladować inicjatywy
udane, a unikać błędnych.
5. Modlić się o własne zaangażowanie w dzieło nowej ewangelizacji
- aby przynosiło owoce liczne i trwałe. Wszak od ofiarnej pracy duszpasterzy
uzależniony jest w dużej mierze rezultat ewangelizacji.
Temat nowego programu duszpasterskiego jest wielką szansą
dla Kościoła w Polsce. Od realizacji tego programu będzie zależało,
jaki okaże się nowy wiek - będzie wiekiem wiary czy stanie się stuleciem
postępującego laicyzmu.
Wszystkim, którzy włączą się w realizację tego programu,
życzę pełnej satysfakcji, poczucia spełnionego obowiązku i serdecznie
błogosławię.
+ Władysław Ziółek
Arcybiskup Łódzki