Reklama

Baranek Boży

Niedziela płocka 16/2003

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Nazajutrz zobaczył Jezusa, nadchodzącego ku niemu, i rzekł:
Oto Baranek Boży, który gładzi grzechy świata. (J 1, 29)
Świadectwo Jana Chrzciciela

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych symboli Pana Jezusa jest ukazanie Go pod postacią Baranka Bożego. Wizerunek taki nie jest jednolity. Jeżeli będzie siedział na księdze zamkniętej siedmioma pieczęciami, będzie to Baranek apokaliptyczny, symbol Chrystusa tryumfującego. Jeżeli będzie przedstawiony z laską pasterską, to będzie znak Chrystusa Dobrego Pasterza; ukazany na rajskim wzgórzu, z którego wypływają cztery strumienie odnoszące się do czterech Ewangelii, będzie oznaczał Chrystusa Głosiciela Dobrej Nowiny.
Najbardziej jednak rozpowszechnionym symbolem jest Baranek Wielkanocny, bez którego nie sposób sobie wyobrazić świąt związanych z Męką Pana Jezusa i Jego Zmartwychwstaniem. Wykonany z cukru, a coraz częściej z plastiku, jest nieodłącznym elementem koszyczka ze święconką i świątecznego stołu.
Przedstawiony ze sztandarem zwycięstwa nad szatanem (czerwony krzyż na białym tle), jest symbolem ofiary Chrystusa za grzechy ludzi, Jego Zmartwychwstania i ostatecznego zwycięstwa. Głowę często otacza nimb krzyżowy, zwrócona do tyłu oznacza powrót do życia Bożego. Baranek Boży występuje czasami jako atrybut św. Jana Chrzciciela.
Symboliczny obraz Pana Jezusa jako Baranka Bożego pojawia się już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, w okresie prześladowania chrześcijan. Baranek był zwierzęciem ofiarnym, dlatego początkowo wyobrażony jest jako ofiara i nie znajduje się w pozycji stojącej. Od zwycięstwa Konstantyna na początku IV w. w przedstawieniach Baranka łączy się ideę ofiary i zwycięstwa, tak jak na dyptyku z kości słoniowej z oprawy Ewangeliarza wykonanej w V w. Ofiarny Baranek Boży umieszczony jest w wieńcu zwycięstwa. Wieniec w tradycji antycznej przeznaczony był dla zwycięzców igrzysk. Wręczany żołnierzom powracającym ze zwycięskich bitew symbolizował oczyszczenie ich z przelanej krwi. W chrześcijaństwie symbolizuje zwycięstwo Chrystusa, odnosi się również do męczeństwa i walki ze złem.
W VI i VII w. wizerunek Baranka umieszczano na krzyżu, w miejscu przecięcia się belek. Na synodzie w 692 r. zakazano wykonywania takich wizerunków. Na początku VIII w. wykrystalizował się zwyczaj przedstawiania Baranka obejmującego przednią nóżką laskę - krzyż lub chorągiewkę z krzyżem - sztandar zwycięstwa.
W średniowieczu, w związku z rozwojem kultu eucharystycznego, stojącego Baranka zaczęto przedstawiać z raną w boku i krwią spływającą do kielicha jako symbol Eucharystii. Przedstawienie Baranka eucharystycznego jest tematem jednego z najsłynniejszych dzieł sztuki, ołtarza z kościoła św. Bawona w Gandawie, namalowanego w 1432 r. przez wielkiego artystę niderlandzkiego Jana van Eycka.
Ze sztuki symbol Baranka Bożego został adoptowany przez heraldykę. Pierwotnie związany był z heraldyką kościelną, skąd został przeniesiony do heraldyki ziemskiej, miejskiej i rodowej. Używany był na sztandarach jako znaki biskupstw i ziem. Na dwóch spośród zdobytych przez króla Władysława Jagiełłę sztandarów krzyżackich w bitwie pod Grunwaldem znajdował się Baranek Boży: na chorągwi komturstwa i miasta Człuchowa oraz chorągwi biskupstwa warmińskiego i miasta Lidzbarka. Znajdował się również w herbie ziemi wieluńskiej w dawnym województwie sieradzkim. Do dziś Wielkanocny Baranek Boży jest godłem wielu herbów miast polskich: Bobolic, Broku, Kleszczel, Piwnicznej Zdroju, Sulęcina, Wyśmierzyc i Zakroczymia. Ten symbol Chrystusa do heraldyki miejskiej był czasami wprowadzany pośrednio - jako atrybut św. Jana Chrzciciela, patrona miejscowego kościoła.
W polskiej heraldyce szlacheckiej baranek jest godłem znanego herbu Junosza. Bartosz Paprocki, XVI-wieczny heraldyk, napisał o nim: "Ten ma być baran biały w czerwonym polu, we krwi brodzi do pół boków. Junosza po mazowiecku, pan młody po naszemu". Opis ten nawiązuje do legendy herbu, w której podkreślony jest element ofiary.
Według historycznego podania mężny młodzian (junoszka) z poświeceniem własnego życia, odnosząc liczne rany, rozgromił obóz krzyżacki. Do swojego obozu powrócił cały zbroczony krwią. W nagrodę za ten czyn król nadał mu jako herb barana białego w czerwonym polu, we krwi po brzuch brodzącego. Odniesienie tej legendy do Baranka Bożego jest jednoznaczne. W języku aramejskim, języku Pana Jezusa, słowo "talja" oznacza "młodzieńca", "sługę" i "baranka". O związku Junoszy z Barankiem Bożym napisał w XIX stuleciu Kasper Niesiecki w IV tomie Herbarza Polskiego: "Jakoż wiele jest różnic tego herbu. Jedni albowiem w herbie swym zażywają barana z chorągiewką, z którego boku w kielich krew się toczy".
Rodowód herbu Junosza wiąże się z Mazowszem, inna tradycja wspomina, że miał tu być przeniesiony z terenów niemieckich. Podstawową odmianą herbu jest biały baran w polu czerwonym. Może być przedstawiony z krwawiącym bokiem. Bezpośrednio do Baranka Bożego nawiązuje odmiana Junoszy - Jakubowicz, biały baranek w polu zielonym i czerwoną chorągiewką.
W historii biskupów płockich tylko trzech z nich, wywodzących się z rodu Załuskich, pieczętowało się herbem Junosza. Godność biskupa płockiego piastowali na przełomie XVII i XVIII w. w bezpośredniej kolejności po sobie. W 1892 r. w ramach wymiany ornatów po biskupie Załuskim, na welonie wyhaftowano Baranka Bożego, ale nie jako herb, tylko jako symbol Pana Jezusa.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2003-12-31 00:00

Ocena: +3 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Bp Artur Ważny o nowych wyzwaniach, problemach i priorytetach

O nowych wyzwaniach, priorytetach i z czym musi się zmierzyć. "Stąd nie zabieram nic, żadnych mebli, tylko same książki (...). Zabieram tylko całe to dziedzictwo, które noszę - takie duchowe, kulturowe, religijne." - mówi bp Ważny w rozmowie z Radiem RDN.

Cały rozmowa z bp. Arturem Ważnym:

CZYTAJ DALEJ

Zwykła uczciwość

2024-04-23 12:03

Niedziela Ogólnopolska 17/2024, str. 3

[ TEMATY ]

Ks. Jarosław Grabowski

Piotr Dłubak

Ks. Jarosław Grabowski

Ks. Jarosław Grabowski

Duchowni są dziś światu w dwójnasób potrzebni. Bo ludzie stają się coraz bardziej obojętni na sprawy Boże.

Przyznam się, że coraz częściej w mojej refleksji dotyczącej kapłaństwa pojawia się gniewna irytacja. Pytam siebie: jak długo jeszcze mamy czuć się winni, bo jakaś niewielka liczba księży dopuściła się przestępstwa? Większość z nas nie tylko absolutnie nie akceptuje ich zachowań, ale też zwyczajnie cierpi na widok współbraci, którzy prowadzą podwójne życie i tym samym zdradzają swoje powołanie. Tylko czy z powodu grzechów jednostek wolno nakazywać reszcie milczenie? Mamy zaprzestać nazywania rzeczy w ewangelicznym stylu: tak, tak; nie, nie, z obawy, że komuś może się to nie spodobać? Przestać działać, by się nie narazić? Wiem, że wielu z nas, księży, stawia sobie dziś podobne pytania. To stanie pod pręgierzem za nie swoje winy jest na dłuższą metę nie do wytrzymania. Dobrze ujął to bp Edward Dajczak, który w rozmowie z red. Katarzyną Woynarowską mówi o przyczynach zmasowanej krytyki duchowieństwa, ale i o konieczności zmian w formacji przyszłych kapłanów, w relacjach między biskupami a księżmi i między księżmi a wiernymi świeckimi. „Wiele rzeczy wymaga teraz korekty” – przyznaje bp Dajczak (s. 10-13).

CZYTAJ DALEJ

Warszawska Pielgrzymka Piesza Dziedzictwem Kulturowym

Warszawska Pielgrzymka Piesza na Jasną Górę trafiła na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Pielgrzymka warszawska nazywana także paulińską, początkami sięga XVIII w. Jej fenomen polega na ciągłości, wierni wypełniali śluby pielgrzymowania do Częstochowy nawet w czasie rozbiorów, wojen i komunizmu. Jest nazywana „matką” pielgrzymek w Polsce.

- Pielgrzymowanie wpisane jest w charyzmat Zakonu i w naszego maryjnego ducha, stąd wielka troska o to dziedzictwo, jakim jest Warszawska Pielgrzymka Piesza. Czujemy się spadkobiercami tego ogromnego duchowego skarbu i robimy wszystko, aby przekazać go nowemu pokoleniu paulinów. To doświadczenie pielgrzymowania zabieramy na inne kontynenty - powiedział o. Arnold Chrapkowski, przełożony generalny Zakonu Paulinów na zwieńczenie pielgrzymki w 2023r.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję