Najważniejszą celebracją całego Roku Liturgicznego jest Wigilia Paschalna sprawowana w świętą noc Zmartwychwstania Pańskiego. Tak jak każdy tydzień znajduje swoje centrum w obchodzie niedzieli, tak każdy dzień roku zmierza i wypływa z tajemnicy Nocy Paschalnej. Św. Augustyn Wigilię Paschalną nazwał "matką wszystkich wigilii". Prawda o zmartwychwstałym Jezusie tak mocno oddziaływała na pierwszych chrześcijan, że w pierwszych wiekach obchodzili oni tylko to święto. Co jest takiego szczególnego w tej nocnej uroczystości i jakie ma ona dla nas znaczenie?
Pascha Izraela
Pochylając się nad tajemnicą Wigilii Paschalnej, musimy odwołać
się do jej biblijnych korzeni. Samo święto Paschy posiada bardzo
starą tradycję. Pascha była obrzędem nomadów, podczas którego pieczono
składane w darze bóstwu zwierzę ofiarne. Zwierzę to było spożywane
z niekwaszonym chlebem i ziołami rosnącymi na pustyni. Taki obrzęd
był zapewne znany patriarchom Izraela: Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi.
W ich celebracji stawała się Pascha ucztą ofiarną sprawowaną ku czci
nieznanego Boga w noc wiosennej pełni księżyca. Izraelici w niewoli
egipskiej zachowali pamięć tego obrzędu. Mojżesz stając przed faraonem
odwołuje się zapewne do tego obrzędu ojców, żądając od władcy, by
ten wypuścił Izraelitów dla złożenia Bogu ofiary na pustyni (Wj 5,
1-3).
Nowego znaczenia nabrała Pascha między rokiem 1250 a
1230 przed Chrystusem. W tym czasie, gdy Izrael był niewolnikiem
w Egipcie, Bóg usłyszał wołanie swojego Ludu. W pierwszym miesiącu
roku żydowskiego Bóg wybawił swój Lud z niewoli zabijając wszystko
pierworodne w Egipcie. Ten fakt zmusił Egipcjan do wypuszczenia Narodu
Wybranego. Wędrówka przez pustynię stała się prawdziwym przejściem
z niewoli ku wolności. Kiedy Egipcjanie, symbolizujący moce zła,
próbowali ścigać Izraelitów, Bóg wodami morza zniszczył ich wojska.
Te dwa wydarzenia: przejście Jahwe i przejście Izraelitów z niewoli
ku wolności stały się tematem nowej Paschy. Odtąd każdego roku wszyscy
Izraelici uroczyście sprawowali pamiątkę swojego wyzwolenia w obrzędzie
Paschy.
W obrzędzie Paschy Izraelici świętowali wszystkie ważne
dla siebie wydarzenia. Pascha była centrum ich życia. Ona uobecniała
dzień narodzin wszechświata, a jednocześnie była zapowiedzią jego
końca, kiedy to dokona się ostateczne wyjście. Noc paschalna przypominała
Izraelitom wybór Abrahama, ofiarę Izaaka, wybawienie Józefa, uwolnienie
młodzieńców z pieca ognistego itp. Baranek składany każdego roku
w ofierze był jednocześnie zapowiedzią nadejścia Mesjasza.
Reklama
Pascha Jezusa
Nowe znaczenie otrzymała Pascha w dniu, w którym na krzyżu złożono w ofierze prawdziwego Baranka, którym jest Jezus Chrystus. Jezus zastąpił obrzęd starożytny sobą, stając się "nową Paschą". Nasz Pan umierał wg tradycji św. Jana, gdy w świątyni jerozolimskiej zabijano zwierzęta na ofiarę paschalną. Chrystus stał się nowym Mojżeszem, który prowadzi swój Lud do Nowej Ziemi. On wyprowadził ludzi z niewoli grzechu do wolności dzieci Bożych. Stał się jedynym barankiem, który był "umarły, a oto jest żyjący na wieki wieków" (por. Ap 1, 18), jest pierworodnym, którego męka otworzyła ludzkości bramy do domu Ojca. Tajemnica męki, śmierci i zmartwychwstania Pana jest centralną prawdą Kościoła głoszoną całemu światu od dwóch tysięcy lat.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Pascha Kościoła
Z powyższych przyczyn Kościół z wielką radością celebruje w świętą noc Zmartwychwstania Pańskiego Wigilię Paschalną, będąca uobecnieniem tajemnicy przejścia Pana, który swoją śmiercią i zmartwychwstaniem wybawił nas od mocy Szatana.
Liturgia Paschalna
Liturgia Wigilii Paschalnej składa się z czterech części: liturgii
światła, liturgii słowa, obrzędu chrztu i Eucharystii. Wszystkie
czynności sprawowane podczas tej szczególnej celebracji posiadają
bogatą symbolikę, nadaną im przez Paschę żydowską oraz jej wypełnienie,
jakim była Pascha Chrystusa.
Liturgię Wigilii Paschalnej, którą zawsze należy rozpocząć
po zapadnięciu zmroku, otwiera obrzęd światła. Cała wspólnota gromadzi
się wokół ogniska. Noc, podczas której rozpoczyna się liturgia, symbolizuje
ciemności grzechu, w których znajdowała się cała ludzkość; to również
doświadczenie ciemności nocy, w której Bóg wybawił swój Lud z niewoli
egipskiej. Rozpalany ogień jest symbolem zmartwychwstania Chrystusa
z grobu. Od ogniska zapala się paschał, woskową świecę, która wyobraża
nam Zmartwychwstałego. Wosk, knot i płomień symbolizują ciało, duszę
i bóstwo Chrystusa. Wejście do świątyni odbywa się z towarzyszeniem
trzykrotnego śpiewu Światło Chrystusa. Od paschału wszyscy zgromadzeni
zapalają swoje świece tak, że cała świątynia rozjaśnia się światłem
palących się świec. To "światło Chrystusa chwalebnie zmartwychwstałego
rozprasza ciemności naszych serc i umysłów". Po wejściu do świątyni
śpiewany jest tzw. Exultet. Jest to najradośniejsze orędzie, jakie
może człowiek usłyszeć - "ta noc oddala zbrodnie, obmywa z przewin,
przywraca niewinność i radość smutnym, niebo łączy z ziemią". Podczas
liturgii Słowa czytanych jest dziewięć czytań z Pisma Świętego, po
których odmawiane są specjalne modlitwy. Podkreślają one jedność
całej historii zbawienia i wskazują na Chrystusa, jako prawdziwego
Baranka.
Radość tej nocy jest podkreślana przez dwa śpiewy: Chwała
na wysokości Bogu, kiedy to dzwonią wszystkie dzwony i dzwonki zwiastując
światu radość Zmartwychwstania oraz śpiew Alleluja, który jest śpiewany
po czterdziestodniowym milczeniu.
W liturgii chrztu kapłan dziękuje Bogu za dar wody. Woda
była u początków świata, woda morska wybawiła Izraelitów z mocy Egipcjan,
woda z przebitego boku Chrystusa zrodziła nas do nowego życia. W
czasie tego obrzędu śpiewana jest Litania do Wszystkich Świętych.
Oni już cieszą się owocami Paschy. Podczas błogosławienia wody kapłan
zanurza w wodzie paschał, co symbolizuje śmierć (zanurzenie) i Zmartwychwstanie (
przez wyjęcie paschału z wody). Łaska nowego życia jest szczególnie
podkreślana przez fakt udzielania podczas tej nocy sakramentu chrztu.
Na zakończenie liturgii celebrowana jest Uczta Eucharystyczna, w
której składa się Ojcu w darze Niepokalaną Hostię, Baranka bez skazy,
który dał nam nowe życie.
* * *
Dzięki liturgii wydarzenia, które kiedyś miały miejsce, stają się nam bliskie. Liturgia sprawia, że stajemy się uczestnikami wydarzeń z przeszłości. Uczestnicząc w celebracji Wigilii Paschalnej wraz z Mojżeszem wychodzimy z niewoli, razem z Maryją i św. Janem stajemy pod krzyżem w chwili, gdy dokonuje się nasze zbawienie, przejście z niewoli grzechu do wolności dzieci Bożych. Radujemy się z Paschy Baranka, która dała nam nowe życie.