Czy w szkole średniej potrzebna jest filozofia? To pytanie stawiane jest od czasów ustrojowego przełomu w naszym kraju. I niby odpowiedź jest twierdząca, ale w żaden sposób nie może się przerodzić w decyzję o wprowadzeniu do szkół filozofii jako odrębnego przedmiotu. Są propozycje władz oświatowych realizowania w szkołach „ścieżek filozoficznych”, czyli pewnego wspólnego wysiłku wydobywania treści filozoficznych w ramach różnych przedmiotów (oczywiście przez różnych nauczycieli). Natomiast nie może się znaleźć miejsce dla przedmiotu „filozofia”, co środowiskom polskich filozofów wydaje się niezrozumiałe.
Trwa w tej sprawie swego rodzaju spór między władzami oświatowymi a filozofami. Przedstawiciele tego środowiska zwracają uwagę, że w dziejach polskiego szkolnictwa filozofia zawsze była obecna w szkołach średnich; wyjątki od tej reguły są trzy: pewne okresy rządów carskich, komunistycznych i - niestety - obecnych, po przełomie ustrojowym 1989 r. Poza argumentami historycznymi (przecież nie bez znaczenia!) padają także argumenty merytoryczne. „Takie postawienie sprawy (tj. dopuszczenie filozofii w szkołach średnich jedynie jako fakultatywnej „ścieżki międzyprzedmiotowej” lub przedmiotu fakultatywnego - przyp. P. I) jest niewystarczające, ponieważ to właśnie edukacja na szczeblu średnim ma najdonioślejsze znaczenie dla moralnego oraz intelektualnego kształtowania młodego człowieka, a w niej niezbędna jest filozofia. Co więcej, właśnie w trakcie tej edukacji dojrzewający nastolatek zaczyna świadomie budować swój światopogląd. Po co więc otwierać zbyt prawdopodobną możliwość, że pozostanie w tym procesie samotny, wydany na pastwę rozmaitych ideologów lub przypadkowych, wybiórczych informatorów?” - twierdzi J. Wojtysiak, filozof.
Sam pomysł „ścieżki filozoficznej” może jest i ciekawy, ale wygląda trochę na propozycję… konspiracyjno-aluzyjnego nauczania filozofii (bez mówienia wprost, o co chodzi). Wydaje się, że możliwy byłby do sprawnego realizowania w szkołach, gdzie nauczyciele mają „zacięcia” filozoficzne, a uczniowie podstawowe kwantum wiedzy o filozofii; z natury rzeczy byłby nauczaniem filozofii na wyższym poziomie. Natomiast przy obecnym poziomie wiedzy filozoficznej wśród nauczycieli, kroczenie „ścieżkami filozofii” będzie chyba możliwe tylko w nielicznych szkołach, a chodzi nam przecież o powszechność tego nauczania.
Dlatego filozofowie ostrzegają, że nie da się na szeroką skalę nauczać młodzieży filozofii bez zatrudniania (w jaki sposób - to odrębna sprawa) w szkołach średnich profesjonalnych filozofów. Zagadnieniem kluczowym dla „pożytku” filozofii w szkole średniej jest to, kto będzie jej nauczał. Wydaje się, że władze oświatowe zamierzają oddać tę sprawę w ręce osób „przyuczonych”, a nie profesjonalnych filozofów. Nie uwłaczając w niczym przedstawicielom innych dyscyplin naukowych, którzy mają przybliżać uczniom problemy filozoficzne, można powątpiewać, czy wszyscy nauczyciele będą chcieli i będą mogli to robić. Dlatego wydaje się, że jest rzeczą konieczną - dla dobrego wykorzystania obecności filozofii w szkole średniej - aby jej nauczanie było wykonywane przez zawodowych filozofów. Ci mają najpełniejsze przygotowanie do nauczania tego przedmiotu. Jeżeli nie dołoży się dość starań, aby filozofii nauczali profesjonalni filozofowie, to wyrażam obawę, że szansa ukazania piękna filozofii.
Widać z tego, że problem powszechnej obecności filozofii w szkołach średnich daleki jest od definitywnego rozwiązania. Filozofowie jednak nie tracą nadziei. Dlatego już od pięciu lat zbierają się raz w roku, na konferencji organizowanej we wrześniu w Wólce Milanowskiej, koło Świętego Krzyża, poświęconej problemom filozofii w szkole (ostatnia odbyła w dniach 19-20 września 2003). Problemy przedstawiane w referatach są bardzo zróżnicowane: od bardzo teoretycznych, poprzez przedstawianie rozwiązań w poszczególnych szkołach, do warsztatów; podobnie zróżnicowana jest problematyka. Materiały z poszczególnych konferencji ukazują się w publikacji pod ogólnym tytułem „Filozofia w szkole”, wydawanym przez Akademię Świętokrzyską; do tej pory ukazało się cztery tomy.