Reklama

100. rocznica urodzin i 30. rocznica śmierci kard. Bolesława Kominka (1)

Kapłan, uczony, mąż stanu

Kardynał Bolesław Kominek należy do najwybitniejszych hierarchów w historii polskiego Kościoła katolickiego. Był głównym organizatorem administracji apostolskiej Śląska Opolskiego i pierwszym konsekrowanym polskim biskupem ordynariuszem wrocławskim od czasów biskupa Nankera (†1341). Przeszedł do historii Polski jako pierwszy polski kardynał - metropolita wrocławski po II wojnie światowej, wybitny intelektualista, uczony, publicysta. Był on głównym redaktorem słynnego orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich na zakończenie Soboru Watykańskiego II. Znalazł się w poczcie wybitnych mężów stanu, którzy współtworzyli nowy ład europejski w duchu pojednania po II wojnie światowej. Doniosłe wydarzenia polityczne, które nastąpiły w Europie środkowowschodniej po 1989 r., uwiarygodniły ten jego znaczący wkład i zasługi.

Niedziela legnicka 16/2004

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Dzieciństwo, młodość i studia

Kardynał Bolesław Kominek urodził się 23 grudnia 1903 r. w Radlinie na Górnym Śląsku, który wówczas należał do diecezji wrocławskiej. Był najstarszym synem górnika Franciszka i Katarzyny z domu Kozielskiej. Po ukończeniu szkoły podstawowej uczęszczał do gimnazjum w Rybniku, gdzie także zdał egzamin dojrzałości (1923). Studia wyższe odbył na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1923-1927) i został wyświęcony na kapłana przez biskupa Arkadiusza Lisieckiego, ordynariusza katowickiego (11 września 1927). Od 1927 do 1930 r. studiował filozofię i nauki społeczne w Instytucie Katolickim w Paryżu, gdzie uzyskał doktorat i licencjat z nauk społecznych. Tam też poznał m.in. Jakuba Maritaina, wybitnego filozofa katolickiego. W 1930 r. odbył kilka podróży po krajach Europy Zachodniej. Brał także czynny udział w kongresach eucharystycznych w Kartaginie i Budapeszcie.

Początki pracy duszpasterskiej

Ks. dr Kominek po powrocie do kraju został mianowany wikariuszem parafii Matki Bożej Różańcowej w Katowicach-Dąbiu (1931) i niedługo później kierownikiem sekretariatu biskupa Stanisława Adamskiego. Dodatkowo pełnił również obowiązki sekretarza Akcji Katolickiej diecezji katowickiej i referenta duszpasterstwa. Dał się przy tym poznać jako pracownik zdyscyplinowany i pełen inicjatywy. Po kilku latach został mianowany przez ordynariusza redaktorem miesięcznika Akcja Katolicka na Śląsku, w którym zamieścił m.in. szereg artykułów programowych (1937-39). Niemal równocześnie przejął redagowanie Gościa Niedzielnego. W tym okresie ks. dr Kominek aktywnie angażował się w działalność charytatywną na terenie młodej diecezji katowickiej; m.in. korzystając ze swoich doświadczeń z czasów studiów paryskich starał się nawięzać kontakty z katolikami świeckimi, co wówczas było nowością w Kościele na terenie naszego kraju.
W czasie II wojny światowej ks. dr Kominek z narażeniem życia, oficjalnie i z ukrycia, angażował się w akcję niesienia pomocy ludności polskiej na terenach przyłączonych do Rzeszy i Generalnej Guberni. Prowadził również działalność polityczną w porozumieniu z Biurem Zachodnim Delegatury rządu londyńskiego na kraj, gdzie był uważany za eksperta od spraw Kościoła na Śląsku. Już wtedy (1944 r.) brano pod uwagę przegraną hitlerowców i zmiany terytorialne nie wyłączając struktur administracji kościelnej.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Administratura Apostolska w Opolu

W 1945 r. kard. August Hlond, prymas Polski, posiadający nadzwyczajne pełnomocnictwa Stolicy Apostolskiej, po przybyciu do kraju, w końcu lipca 1945 r., przeprowadził w Katowicach specjalne rozmowy z biskupem Adamskim i ks. dr. Kominkiem. W rezultacie tych rozmów uznał za potrzebne wyodrębnienie Śląska Opolskiego z archidiecezji wrocławskiej i utworzenie osobnej jednostki administracji kościelnej. W kilka dni po zakończeniu konferencji poczdamskiej (2 VIII 1945) zapadły ważne decyzje w sprawie nowej organizacji kościelnej na ziemiach zachodnich i północnych Polski. 14 sierpnia 1945 r. prymas Hlond wydał dekrety powołujące administratury apostolskie na Ziemiach Odzyskanych. Ks. dr Bolesław Kominek został mianowany administratorem apostolskim Śląska Opolskiego. W niedzielę 9 września 1945 r. odbył się uroczysty ingres do dawnego kościoła Św. Krzyża w Opolu. Stał się on katedrą biskupią. Za swój herb wybrał stary herb Opola, gdzie obok połowy piastowskiego orła znajduje się krzyż. 14 września 1945 r. wydał pierwszy list pasterski. Najważniejszą sprawą dla niego w powojennej rzeczywistości było powołanie Kurii Biskupiej. Doszło do tego we wrześniu 1945 r. Dokonał też nominacji pierwszych urzędników Kurii Diecezjalnej. Kanclerzem został ks. Paweł Latusek, a notariuszem ks. Wacław Wycisk. W 1948 r. ks. dr P. Latusek został wikariuszem generalnym administracji apostolskiej. Pierwszy rządca administracji powołał również specjalne agendy i referaty, które później przekształciły się w wydziały. Były to m.in. referaty szkolny i do spraw repatriantów. Następnie utworzył Radę Diecezjalną, pomocną w zarządzaniu kościelnym (październik 1945). Uruchomił Wydawnictwo Diecezjalne Świętego Krzyża z własną drukarnią (1946). Przygotował także utworzenie Sądu Duchownego. Ogromne znaczenie miało powołanie Seminarium duchownego (15 sierpnia 1949), przeniesionego później do Nysy (1950). Trudną początkowo sprawą było pozyskanie wykładowców. Zostali nimi profesorowie z Katowic, Wrocławia oraz Kalwarii Zebrzydowskiej (1950). Pierwszym rektorem Seminarium Duchownego został ks. prof. Jan Tomaszewski. Wychodząc naprzeciw ogromnym potrzebom Ksiądz Administrator urządzał liczne kursy integracyjne i duszpasterskie dla kapłanów oraz wykłady dla inteligencji. Zabezpieczył materialne podstawy administracji (mieszkania, pomieszczenia biurowe). Nieprzerwanie rozwijał kontakty z duchowieństwem poprzez dziekanów i posługę pontyfikalną na terenie całej administracji (udzielanie sakramentu bierzmowania, udział w odpustach itp.). Zajął się także usuwaniem strat wojennych. W czasie II wojny światowej zostało zburzonych na Opolszczyźnie około 50 kościołów, a blisko 140 świątyń zostało uszkodzonych (w tym kościoły Nysy, zwanej „śląskim Rzymem”, i Raciborza). Remonty plebanii i pomieszczeń pomocniczych zakończył w 1950 r. Ważne miejsce w działalności administratora ks. Kominka zajmowały sprawy duszpasterskie i narodowościowe, związane z wysiedlaniem ludności niemieckiej i napływem polskiej ludności zza Buga oraz z Polski centralnej i krajów Europy Środkowowschodniej. Nieprzerwanie starał się, aby cała działalność Kościoła opolskiego łączyła przybyszów i miejscowych przez wspólne nabożeństwa, odpusty, pielgrzymki, okolicznościowe itp. Pomocą w integracji ludności były wydawnictwa religijne, modlitewniki, katechizmy, literatura poświęcona świętym śląskim, zabytkom sztuki sakralnej. Jego staraniem ukazało się wydanie modlitewnika Droga do nieba (po polsku i niemiecku). Ukazał się także pierwszy Kalendarz katolicki Śląska Opolskiego na rok 1947. Dzięki decyzji ks. dr. Kominka został wydany w 1947 r. Rocznik Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego, który udokumentował zorganizowanie administracji na wzór sprawnie funkcjonującej diecezji opolskiej. Oprócz tego staraniem Księdza Administratora zostały wydane: Mały modlitewnik, Mała historia biblijna, Mały katechizm, Katechizm dla dorosłych, a nieco później książka do nabożeństwa Modlitwa Kościoła. W 1945 r. ukazał się pierwszy numer Wiadomości Urzędowych Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego (wrzesień 1945 - czerwiec 1950). Wydawano systematycznie Kalendarz Liturgiczny zawierający przepisy dla kapłanów, dotyczące kultu religijnego w parafiach (od 1945). Wiele troski Księdza Administratora zajmowała działalność charytatywna, która łagodziła trudności powojennego życia mieszkańców i była prowadzona przez Caritas w Opolu i Bytomiu. M. in. zorganizowano 14 kuchni ludowych, które w ciągu dwóch lat (1946-47) wydały ponad pół miliona obiadów. Dużo dobrego uczyniły również placówki Caritasu opolskiego na większych dworcach kolejowych (Opole, Racibórz, Gliwice, Bytom, Sosnowiec i in.). Caritas kościelna prowadziłą w tym okresie 62 ochronki i przedszkola oraz ponad 150 punktów ambulatoryjnej opieki medycznej (do 1950). Administrator ks. Kominek rozpoczął starania o zorganizowanie na Górze św. Anny ośrodka masowych spotkań religijnych i centrum kształcenia religijno-duszpasterskiego. W 1947 r. odbyła się tam, jako pierwsza po 1945 r., diecezjalna pielgrzymka mężczyzn. W 1945 r. administracja apostolska Śląska Opolskiego obejmowała powierzchnię 9713 km5. Na jej terenie mieszkało ok. miliona ludności. Organizację kościelną tworzyło 37 dekanatów i 428 placówek duszpasterskich. W 1947 r. utworzono jeszcze dwa dekanaty: wołczyński i gorzowski. W 1946 r. utworzono 6 nowych parafii w dekanacie kluczborskim i 3 parafie w dekanacie dobrodzieńskim. Pracę duszpasterską prowadziło ok. 450 księży diecezjalnych, w tym 290 pochodzenia miejscowego. Na terenie administracji pracowało 12 męskich zgromadzeń zakonnych z 23 klasztorami oraz 21 żeńskich z 273 klasztorami. Ta owocna działalność Księdza Administratora została niespodziewanie przerwana 26 stycznia 1951 r. przez interwencję władz państwowych, które na miejsce dotychczasowych administratorów apostolskich powołały bezprawnie tzw. wikariuszy kapitulnych. Jednym z nich został w Opolu ks. Emil Kobierzycki. Ks. inf. Kominek został odsunięty i osadzony w klasztorze benedyktynów w Lubiniu Wielkopolskim. Zostały brutalnie przerwane jego kontakty z Kurią diecezjalną i wiernymi Śląska Opolskiego, co stanowiło bolesne przeżycie dla tego mężnego i oddanego Kościołowi kapłana. Mając ograniczone możliwości ks. inf. Kominek zajął się w Lubiniu lekturą dzieł teologicznych, przygotowaniem do pracy naukowej i głoszeniem kazań wielkopostnych w kościele klasztornym. 10 lutego 1951 r. otrzymał od władz zwolnienie z Lublina wraz z zakazem powrotu na Ziemie Zachodnie i do województwa katowickiego. Na początku marca tego roku wyjechał do Krakowa, gdzie przyjął propozycję kard. A. S. Sapiehy pracy w Kurii Metropolitalnej. Został też wykładowcą na Wydziale Teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wobec sprzeciwu władz państwowych wyraźnie niezadowolonych z jego pracy w podwawelskim grodzie, wyjechał z Krakowa i objął obowiązki kapelana urszulanek w Sierczy koło Wieliczki. 28 kwietnia 1951 r. ks. dr Bolesław Kominek został mianowany przez papieża Piusa XII biskupem tytularnym ze skierowaniem do wykonywania funkcji arcypasterskich we Wrocławiu. Władze państwowe nie uznały tej urzędowej nominacji Stolicy Apostolskiej i biskup-nominat pozostał nadal kapelanem urszulanek w Sierczy, kierownikiem studiów zakonnych i wizytatorem zakonów. W wielkiej tajemnicy 10 października 1954 r. otrzymał w Przemyślu sakrę biskupią. Głównym konsekratorem był ordynariusz przemyski bp Franciszek Barda, a współkonsekratorami: bp Franciszek Jop z Krakowa i bp Wojciech Tomaka z Przemyśla.

Cdn.

2004-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Wielkopostna droga bezdomnych z okolic Watykanu

2024-03-27 17:23

[ TEMATY ]

Droga Krzyżowa

Adobe.Stock

Z misją zaniesienia nie tylko wsparcia materialnego, ale i Słowa Bożego wyszły do bezdomnych mieszkających w okolicach Placu św. Piotra siostry klaretynki. Z przesłaniem zapowiadającym radość Wielkanocy wyruszyły w miejsca, gdzie ludzie wielu narodowości żyją często na kartonach, pozbawieni jakiejkolwiek nadziei. Na progu Wielkiego Tygodnia misjonarki zorganizowały dla ubogich, bezdomnych i samotnych nabożeństwo pokutne, z możliwością przystąpienia do spowiedzi.

Nabożeństwo pokutne odbyło się pod Kolumnadą Berniniego, która dla wielu od lat stanowi jedyny dach nad głową.

CZYTAJ DALEJ

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Niedziela legnicka 16/2006

Karol Porwich/Niedziela

Monika Łukaszów: - Wielkanoc to największe święto w Kościele, wszyscy o tym wiemy, a jednak wielu większą wagę przywiązuje do świąt Narodzenia Pańskiego. Z czego to wynika?

CZYTAJ DALEJ

Msza św. Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek rozpoczyna obchody Triduum Paschalnego

2024-03-28 07:18

[ TEMATY ]

Wielki Czwartek

Karol Porwich/Niedziela

Mszą Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek rozpoczynają się w Kościele katolickim obchody Triduum Paschalnego - trzydniowe celebracje obejmujące misterium Chrystusa ukrzyżowanego, pogrzebanego i zmartwychwstałego. Liturgia tego dnia odwołuje się do wydarzeń w Wieczerniku, kiedy Jezus ustanowił dwa sakramenty: kapłaństwa i Eucharystii.

Liturgista, ks. prof. Piotr Kulbacki z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego powiedział PAP, że część pierwsza Triduum - misterium Chrystusa ukrzyżowanego - rozpoczyna się Mszą Wieczerzy Pańskiej (Wielki Czwartek) i trwa do Liturgii na cześć Męki Pańskiej (Wielki Piątek). Po tej liturgii rozpoczyna się dzień drugi - obchód misterium Chrystusa pogrzebanego, trwający przez całą Wielką Sobotę. Nocna Wigilia Paschalna rozpoczyna trzeci dzień - misterium Chrystusa zmartwychwstałego – obchód trwający do nieszporów Niedzieli Zmartwychwstania.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję