Z ks. dr. Włodzimierzem Kowalikiem - rektorem Wyższego Seminarium Duchownego - rozmawia ks. dr Paweł Maciaszek

Ks. dr Paweł Maciaszek: - Młody człowiek, który rozpoznaje w sobie powołanie kapłańskie i prosi o przyjęcie do Seminarium, nie bardzo jeszcze rozumie, na czym polega wymagana od niego doskonałość życia w wymiarze religijnym i ludzkim. Czy mógłby Ksiądz Rektor powiedzieć, jak Seminarium pomaga w osiągnięciu takiej postawy?

Ks. dr Włodzimierz Kowalik: - Celem Wyższego Seminarium Duchownego jest jak najlepsze przygotowanie kandydatów do kapłaństwa, polegające na ukształtowaniu powołania według wzoru, jaki Chrystus dał Apostołom. Jest to bardzo wzniosły i ambitny cel, ale nie może być inny, ponieważ Seminarium, zgodnie ze swoją najgłębszą tożsamością, ma być w Kościele kontynuacją wspólnoty Apostołów zgromadzonych wokół Chrystusa. Przed Seminarium stoi zatem zadanie wprowadzenia kleryków w bliską, bardzo serdeczną, bardziej niż przyjacielską relację z Chrystusem, na miarę relacji, jaka istniała między Jezusem a Apostołami.

- Jakie istotne procesy w życiu powołanego winny się dokonać, aby osiągnąć zamierzony cel?

- Powołani do posługi kapłańskiej powinni przebyć drogę, jaką przeszli Apostołowie u boku Chrystusa. Do istotnych elementów doświadczenia Apostołów należą: wezwanie Chrystusa do pójścia za Nim, pozytywna odpowiedź ze strony powołanego, zdecydowane oderwanie się od środowiska rodzinnego, od dotychczasowej pracy, od najsilniejszych nawet więzi uczuciowych, długotrwałe przebywanie z Jezusem, podjęcie misji powierzonej przez Chrystusa i wierne jej spełnienie, świadectwo o Chrystusie Zmartwychwstałym i żyjącym w Kościele.

- Czy to doświadczenie wybranych Dwunastu jest możliwe do powtórzenia dziś, przez współczesnych młodych ludzi?

- Ta droga, którą przeszli Apostołowie, jest możliwa do powtórzenia dzisiaj, ponieważ Duch, który umacnia powołanie i je ożywia, jest zawsze ten sam. On sprawia, że powołani zdolni są świadomie i dobrowolnie związać się całkowicie z Jezusem Chrystusem, który wzywa do bliskości ze sobą i do udziału w swojej misji zbawienia. Seminarium jest bowiem nie tylko miejscem, lecz przede wszystkim przestrzenią duchową, dzięki której człowiek powołany przez Boga do kapłaństwa może się stać, mocą sakramentu święceń, żywym obrazem Jezusa Chrystusa.

- Jak w dokonuje się przygotowanie do kapłaństwa?

- To, co najistotniejsze, dokonuje się w bezpośredniej relacji powołanego z Chrystusem, na modlitwie. W zewnętrznej postawie powinno być widać owoce tej więzi i współpracy z łaską Bożą. To przygotowanie obejmuje całego człowieka, co dokumenty Kościoła określają jako formację ludzką, duchową, intelektualną i pastoralną.
Dokonuje się to przez uczestnictwo we Mszy św., nabożeństwach. Służą temu konferencje, indywidualne rozmowy, lektura, kilkudniowe rekolekcje i dni skupienia, kierownictwo duchowe i korzystanie z sakramentu pokuty i pojednania. Zdobywanie wiedzy, zgłębianie prawd wiary, nabywanie mądrości dokonuje się przez liczne wykłady, ćwiczenia, indywidualne studium, korzystanie z bogatej w zbiory biblioteki i Internetu. Ta sfera pracy zostaje zwieńczona stopniem magistra teologii. Umiejętności duszpasterskich klerycy nabywają m.in. wygłaszając kazania podczas nabożeństw i Mszy św., przez praktyki katechetyczne w szkołach, praktyki duszpasterskie w parafiach, udział w szkolnych rekolekcjach młodzieżowych i różnych formach rekolekcji i kolonii dla dzieci i młodzieży podczas wakacji oraz aktywny udział w życiu rodzinnej wspólnoty parafialnej podczas wakacji i ferii świątecznych.

- Proces przygotowania do pełnienia kapłańskiej misji nie jest łatwy, kto zatem pomaga w jego realizacji?

- Przede wszystkim Pan Bóg, udzielając swoich łask. A jeśli chodzi o ludzi, to czynią to powołani przez Księdza Arcybiskupa księża przełożeni i profesorowie Seminarium. W gronie przełożonych są księża prefekci, ojcowie duchowni i dyrektor administracyjny. Dzięki gorliwym, pełnym wiary, poświęcenia i zaangażowania współpracownikom, zadanie kierowania Seminarium i czuwania nad realizacją statutowych zadań jest łatwiejsze do wypełnienia. Kompetentna i oddana swej posłudze kadra profesorska dzieli się ze studentami mądrością i wiedzą. Nie można zapomnieć o pracujących w Seminarium z wielkim poświęceniem siostrach honoratkach i pracownikach świeckich.

- W czym oprócz modlitwy i nauki, przejawia się zaangażowanie kleryków?

- Poza obowiązkowymi zajęciami alumni angażują się działalność różnych grup formacyjnych, z którymi spotkają się w przyszłej pracy duszpasterskiej, lub takich, które otwierają nowe możliwości ich rozwoju albo są zwyczajnym, pożytecznym działaniem i służbą człowiekowi. Mam tu na myśli m.in. odwiedzanie chorych w ich mieszkaniach, spotkania w Domu Księży Emerytów, odwiedziny dzieci w Domu Dziecka, zaangażowanie we wspólnotę Ruchu Światło-Życie, działalność w Kole Misyjnym, Rycerstwie Niepokalanej, Duszpasterstwie Głuchoniemych, KSM-ie, Kole Biblijnym, w Kole Naukowo-Duszpasterskim, w chórze i zespole muzycznym, grupie teatralnej. Klerycy prowadzą też audycje powołaniowe i dla ministrantów w Radiu Fiat, zamieszczają relacje z życia Seminarium na łamach Niedzieli, są zaangażowani w Klubie Uczelnianym AZS, uczestnicząc w rozgrywkach różnych dyscyplin w lidze międzyuczelnianej. Warto nadmienić, że alumni mają zajęcia z WF-u w seminaryjnej hali sportowej.

- Jakie są szczególnie uroczyste dni w życiu wspólnoty seminaryjnej?

- Bardzo uroczyście przeżywane jest Triduum Paschalne w archikatedrze, Wigilia seminaryjna, uroczystości maryjne na Jasnej Górze. Ale najbardziej radośnie i uroczyście przeżywane są wydarzenia związane z poszczególnymi etapami przybliżania się do kapłaństwa. Z pewnością najbardziej uroczysty dzień to dzień święceń kapłańskich. Do bardzo podniosłych i uroczystych wydarzeń należą święcenia diakonatu, przyjęcie sutanny, posługa lektoratu i akolitatu, włączenie do grona kandydatów do diakonatu i prezbiteratu, dzień pomyślnego zakończenia sesji egzaminacyjnej i, oczywiście, pierwszy dzień inauguracja roku, kiedy otrzymuje się indeks Seminarium. W historii naszego Seminarium, liczącej 78 lat, z tego 13 lat w nowych obiektach, wybudowanych w Częstochowie, niewątpliwie najbardziej uroczystym dniem był 15 sierpnia 1991 r., kiedy to Jan Paweł II poświęcił Wyższe Seminarium Duchowne w Częstochowie, czego znakiem jest posąg papieża w holu seminaryjnym i tablice dedykacyjne, z wyrytymi w kamieniu słowami Ojca Świętego o misji tego Seminarium wobec archidiecezji, Polski i świata z racji jego lokalizacji u stóp Jasnej Góry.

- W jaki sposób Seminarium włącza się w życie Kościoła diecezjalnego, w życie miasta?

- Seminarium pełniąc swoje statutowe zadania, roztropnie, ale twórczo włącza się w życie archidiecezji, miasta, a nawet w wydarzenia o szerszym zasięgu. Wśród wielu wydarzeń o charakterze religijnym, naukowym, artystycznym i sportowym, które miały miejsce w Seminarium lub wspólnota seminaryjna w nich uczestniczyła, wymienię tylko niektóre. Należą do nich: konferencje, rekolekcje i spotkania formacyjne kapłanów naszej archidiecezji i katechetów świeckich, rekolekcyjne spotkania z rodzicami alumnów wszystkich roczników, rekolekcje dla młodzieży maturalnej i szkół średnich podczas ferii zimowych, ogólnopolskie spotkania naukowe środowisk poszczególnych dyscyplin teologicznych, sympozja i sesje naukowe, międzynarodowe kongresy, ogólnopolskie konkursy wiedzy biblijnej i religijnej, uroczystości związane z Dniem Papieskim, koncerty podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” i okolicznościowe występy renomowanych chórów, Spotkanie Rektorów i Senatów Uczelni Akademickich Polski podczas pielgrzymki akademickiej.
Klub Uczelniany Seminarium już od 6 lat jest organizatorem Mistrzostw Polski Wyższych Seminariów Duchownych w Tenisie Stołowym i uczestniczy w życiu sportowym środowiska akademickiego Częstochowy.
Wspólnota seminaryjna bierze czynny udział w uroczystościach w archikatedrze i na Jasnej Górze oraz innych sanktuariach.
Księża profesorowie naszego Seminarium swoimi publikacjami i działalnością naukową czynnie angażują się w życie naukowe również innych ośrodków.
Biblioteka seminaryjna, licząca ok. 75000 woluminów, służy również świeckim studentom teologii i innych uczelni miasta.
Szczególnym znakiem obecności Seminarium w archidiecezji jest dzielenie się darami otrzymanymi z jesiennej zbiórki płodów ziemi z kuchniami dla ubogich i stołówkami Caritas.

- Uzasadnione wydaje się pytanie o duchowość maryjną naszych alumnów. Mają bowiem być kapłanami archidiecezji, której patronuje Matka Boża Częstochowska, a Seminarium znajduje się u stóp Jasnej Góry?

- Mówiąc o rysie maryjnym w postawie alumnów, myślę, że można mówić o dwóch wymiarach. Po pierwsze chodzi o przylgnięcie do Maryi i doświadczenie Jej obecności jako Matki w całym życiu alumna, a potem kapłana. Mam tu na myśli szczególnie serdeczną więź z Matką Bożą, wyrażającą się w dziecięcej ufności i zawierzeniu, w przeżywaniu swego życia z przeświadczeniem, że Maryja czuwa, prowadzi i jest Matką.
Drugi wymiar maryjności widzę w naśladowaniu Maryi w Jej postawie wobec Boga, całkowitym zdaniu się na Niego, dyspozycyjności wobec Jego planów. Postawę tę wyraża określenie się Maryi jako „Służebnicy Pańskiej”. Nazwanie przez Jana Pawła II Częstochowskiego Seminarium „Szkołą Maryi” - bardzo zobowiązuje.
Realizowaniu tej maryjności służy przede wszystkim osobista modlitwa, jak również wspólnotowy udział w uświęconych tradycją praktykach modlitewnych, takich jak Różaniec, Anioł Pański, Godzinki, nabożeństwa maryjne, Apel Jasnogórski, sobotnie Msze św. o Matce Bożej, Roraty, głoszenie kazań o tematyce maryjnej podczas nabożeństw. Seminarium Częstochowskie od początku charakteryzowało się czcią dla Matki Najświętszej. Od czasu przeniesienia siedziby Seminarium z Krakowa w pobliże Jasnej Góry w 1991 r., jest lepsza sposobność do pogłębienia więzi z Maryją, chociażby przez możliwość częstej obecności przed Jej Obrazem, uczestniczenie w czuwaniach archidiecezji na Jasnej Górze.

- W jaki sposób Seminarium troszczy się o nowe powołania kapłańskie?

- Wyższe Seminarium Duchowne jest - w myśl nauczania Kościoła - wezwane, aby kształtując powołania już istniejące, stanowić centrum modlitwy o nowe powołania. Przy różnych okazjach wielokrotnie uwrażliwia się alumnów na fakt, że również ich modlitwa i świadectwo życia mają wpływ na podjęcie przez innych decyzji pójścia za głosem powołania. Cenną sposobnością do kontaktu z młodymi ludźmi na płaszczyźnie wiary jest zaangażowanie alumnów w rekolekcje podczas wakacji. Dobrą formą zainteresowania zagadnieniem powołania są seminaryjne rekolekcje dla młodzieży męskiej.
Alumni najstarszych roczników wraz z księżmi przełożonymi uczestniczą w parafiach w tzw. niedzielach powołań, kiedy głoszone jest Słowo Boże, przeprowadzane katechezy i spotkania z liturgiczną służbą ołtarza i innymi grupami formacyjnymi.
Mam głęboką nadzieję, że każda obecność kleryków poza Seminarium jest świadectwem o pięknie powołania.
Przy tej okazji chciałbym bardzo serdecznie podziękować całej archidiecezji za wierną troskę o nasze Seminarium, za wszelką pomoc dla niego. Dziękuję za modlitwę o powołania i proszę o nią możliwie jak najczęściej.

- Dziękuję za rozmowę.