Reklama

Historia drogocennego obrazu

Niedziela łódzka 37/2004

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Kościół pw. św. Józefa w Łodzi przy ul. Ogrodowej, najstarszy w naszym mieście, wybudowany w latach 1765-68 pierwotnie nosił tytuł Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i usytuowany był na tzw. Górkach Plebańskich (dzisiejszy Plac Kościelny lub w jego okolicy). Z powodu rozrastającej się ludności Łodzi w związku z rozwojem przemysłu został przeniesiony w 1888 r. na ul. Ogrodową. Na jego miejscu zaczęto wznosić nowy okazały murowany kościół i nadano mu wezwanie starego, czyli Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Po przeniesieniu kościółek św. Józefa najpierw spełniał rolę kościoła filialnego parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, budującej nowy dom Boży. 1 stycznia 1910 r. utworzono przy nim parafię.
Kościół posiada wyposażenie pochodzące z XX w. Wszystkie ołtarze sprowadzono doń w 1928 r., a organy w 1951 r.1 Najstarszą pamiątką w tej czcigodnej świątyni jest drogocenny obraz Matki Bożej Bolesnej, późnobarokowy, pochodzący z XVII/XVIII w., namalowany najprawdopodobniej przez nieznanego polskiego malarza (jego wymiary: 98 x 68 cm).2 Nie łatwo jest odtworzyć jego dzieje, zwłaszcza sprzed roku 1888.
Wszystkie stare przekazy mówiące o kościele w Łodzi wspominają o obrazie Matki Bożej umieszczonym w jego głównym ołtarzu. Rozmaicie nazywa się ten obraz. Oto tytuły: Matka Boska, Matka Boska Bolesna, Matka Boska Bolesna Łaskawa, Matka Boska Chwalebna.3 Dziś najczęściej spotykany jego tytuł brzmi: Matka Boża Łódzka. Obraz znajdował się już w pierwszej świątyni łódzkiej, tzn. w kościele drewnianym z II poł. XIV w. stojącym przy dzisiejszym skrzyżowaniu ulic Lutomierskiej i Zachodniej.4 Relacja z wizytacji tego kościoła z roku 1718 mówi, że w jego wielkim ołtarzu jest obraz Matki Boskiej Bolesnej Łaskawej.5 Gdy zbudowano drugi kościół drewniany - dzisiejszy św. Józefa - tenże obraz przeniesiono do niego i umieszczono w głównym ołtarzu. Zachowały się sprawozdania z wizytacji tej świątyni z lat 1872 i 1885 potwierdzające ten fakt. Obraz był otaczany czcią i przyozdobiony wotami. Uznawany za cudowny.6 W naszym drewnianym kościele przetrwał do 1888 r., czyli do momentu jego przeniesienia. Po wybudowaniu murowanego kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny znalazł w nim swe miejsce w bocznym ołtarzu i znajduje się tam do dziś. W niektórych przekazach podaje się, że ufundowano go jako wotum dziękczynne po najeździe szwedzkim.7
Wróćmy teraz do naszego barokowego obrazu Matki Bożej Bolesnej z kościoła św. Józefa, którego historia pokrywa się częściowo z wyżej opisanym.
W jednym z przekazów jest mowa o tym, że proboszcz ks. Jan Siemiec po przeniesieniu kościoła ofiarował dla niego ten obraz. Został umieszczony w bocznym lewym ołtarzu i obwieszony wotami.8 Rodzi się pytanie: skąd się wziął ten obraz? Można sądzić, że mógł się znajdować w kościele na Górkach Plebańskich, ale w jakimś miejscu mało wyeksponowanym. Mogły też przy nim wisieć wota, których było wówczas bardzo wiele w kościele. Mogły się nie mieścić przy głównym ołtarzu, więc je rozwieszono w całym kościele i część z nich przyozdobiła nasz obraz Matki Bożej Bolesnej. Z tymi wotami trafił do ołtarza kościoła św. Józefa. Są także przypuszczenia, że proboszcz albo zakupił, albo ofiarował ten obraz do przeniesionej świątyni, by dalej w nim rozbrzmiewała cześć Matki Bożej Bolesnej. Jednak obecność na nim srebrnej sukienki świadczyć może o kulcie, lub przyozdobiono nią obraz dla większej powagi, aby godnie nawiązywał do wcześniejszego nabożeństwa do Matki Bożej w tej świątyni.
Obraz jest namalowany na płótnie i przyklejony na deskę. Zewnętrznie przyozdobiony jest srebrną sukienką. Twarz Madonny skrzywiona lekko bolesnym uśmiechem, kwadratowa o grubych rysach z dwoma łzami, ze światłem na policzkach, nosie i lewej stronie podbródka. Ręce ma ściśnięte w geście modlitewnym na piersi. Jej twarz i ręce namalowane w ciepłych brązach. Sukienkę zmontowano z kilku blach. Dolna jej część dodana wtórnie. Pokryta jest trybowanym ornamentem roślinnym. Płaszcz okrywający ramiona o odchylonych połach z motywami kwiatów lilii i wstęg. Na odchylonych połach maforium i u dołu motywy wici roślinnej. Na sukni rytmicznie rozmieszczono gałązki z drobnymi listkami (po pięć). Nad głową Madonny aureola miedziana (złocona) o strzępiastych, krótkich promieniach. W prawe ramię wbito sztylet o krótkiej rękojeści. Pod sukienką i brunatnym pluszem jawi nam się piękno tego obrazu, który przedstawia postać Bolesnej Matki Bożej, z sercem ugodzonym mieczem. W dolnej części obrazu widnieją narzędzia Męki Pańskiej: taca, a na niej dwa gwoździe, korona cierniowa, rękawica zbrojna, bicz, trzeci gwóźdź i grot włóczni.
Obraz ten za proboszczowania ks. Bronisława Sienickiego w 1922 r. nakryto brunatnym pluszem, tzn. między obraz i sukienkę wkomponowano materiał. Całe tło obrazu znikło, pozostały widoczne tylko twarz i ręce Matki Bożej, przedzierające się z otworów trybowanej sukienki.9 Wielu parafian nawet nie przypuszcza, że pod sukienką i brunatnym pluszem przedstawione jest całe piękno i bogata treść obrazu. Kilkakrotne ściąganie i ponowne mocowanie sukienki na obrazie spowodowało zniszczenia w postaci licznych dziur na wizerunku.
Najstarsza zachowana fotografia tego obrazu pochodzi z 1935 r. z albumu upamiętniającego 25-lecie parafii. Jest tam ukazany boczny ołtarz z obrazem Matki Bożej Bolesnej w centralnej części.10 Konserwacja tego obrazu została przeprowadzona w 1952 r. i wydaje się, że była to operacja powierzchowna. Najprawdopodobniej w tym samym roku obraz ściągnięto z ołtarza i zawieszono na ścianie nawy tuż przy nim.11 Według relacji niektórych starszych parafian obraz ściągnięto później, za proboszczowania ks. Tadeusza Kowalczyka (1968-84). Znajdował się w tym miejscu (na ścianie) - jakby zapomniany - do początku roku 2004. Temu zapomnieniu służył brak jakiegokolwiek nabożeństwa do Matki Bożej praktykowanego systematycznie w kościele św. Józefa.
Zainteresowanie obrazem odżyło na jesień 2002 r., kiedy nowy proboszcz ks. kan. Franciszek Semik zwrócił uwagę na zabytkowy obraz wiszący w niewidocznym miejscu w kościele. W 2003 r. ukazał się w Niedzieli Łódzkiej artykuł przybliżający dzieje kościoła i parafii św. Józefa. Znalazła się w nim wzmianka o tym obrazie.12 W niedługim czasie parafia wydała kolorowy folder o kościele, w którym pojawiła się informacja o obrazie i jego fotografia.13 Na przełomie roku 2003/2004 w czasopiśmie miłośników przeszłości Pro Memoria zamieszczona została historia kościoła św. Józefa połączona ze wzmianką o tym obrazie.14 Z inicjatywy Księdza Proboszcza wydrukowano małe obrazki przedstawiające naszą Matkę Bożą Bolesną. Były one rozdawane wszystkim rodzinom w parafii, które przyjęły kapłana podczas wizyty duszpasterskiej w styczniu 2004 r. Druga strona obrazka zawiera modlitwę do Matki Bożej Bolesnej, do odmawiania której zachęcali duszpasterze.
Te wszystkie inicjatywy połączone były z ustnym przekazywaniem wiadomości o obrazie. Służyły one nie tylko przypomnieniu parafianom, że posiadają taki obraz, ale miały na celu ożywienie nabożeństwa do Matki Bożej w naszej świątyni. Chodzi o to, że obraz jest świadkiem dawnego kultu, do którego należy wrócić. Na początku marca 2004 r. obraz wzięto do pracowni konserwatorskiej w Warszawie, aby go odnowić i przywrócić dawne piękno, zwłaszcza to, które kryje się pod srebrną sukienką. Po konserwacji obraz zostanie umieszczony w bocznym ołtarzu. Rozpocznie się nieustanna nowenna do Matki Bożej. Obraz będzie wisiał bez sukienki, ta zaś umieszczona z boku jako wotum będzie świadczyć o dawnym kulcie i o czcigodności tego wizerunku.

Matko Bolesna,
jakaż boleść
przeszyła Twe serce,
gdy na Twoich oczach
umierał Twój syn Jedyny,
a Ty nie mogłaś Mu pomóc.
Prosimy Cię,
abyśmy za Twoim przykładem
poddawali się woli Bożej
i we wszystkich cierpieniach
i troskach
zawsze ufali
Jego miłości i wierności.
Amen.15

1 Kronika parafii św. Józefa w Łodzi.
2 tamże; Karta obrazu Matki Boskiej Bolesnej, w: archiwum parafii św. Józefa w Łodzi.
3 Ks. P. Zwoliński, Dzieje parafii Wniebowzięcia NMP na tle rozwoju Łodzi, Łódź 1998, ss. 98-99.
4 Ks. K. Nalepa, Kościół parafialny świętego Józefa Oblubieńca NMP w Łodzi, folder, (2003).
5 L. Mikołajczyk, Kościoły Wniebowzięcia Najśw. Panny Maryi i św. Józefa w Łodzi, Wiadomości Diecezjalne Łódzkie, nr 6/1960, s. 190.
6 tamże, ss. 190-192.
7 Kronika Parafii...; J. Galęba, Katolicka wizytówka Łodzi, w: Kronika Miasta Łodzi, Łódź 2002, s. 51.
8 L. Mikołajczyk, Kościół Świętego Józefa, Wiadomości Diecezjalne Łódzkie, nr 9/1960, s. 280.
9 Inwentarz „fundi instructi” parafii św. Józefa w Łodzi; Kronika Parafii...; Karta obrazu.
10 Album pamiątkowy w 25-lecie istnienia parafji św. Józefa w Łodzi, 1910-35, ul. Ogrodowa 22.
11 Inwentarz...
12 Ks. K. Nalepa, Historia kościoła i parafii św. Józefa w Łodzi, Niedziela Łódzka, nr 11/2003.
13 tamże, Kościół parafialny...
14 tamże, Kościół św. Józefa w Łodzi, Pro Memoria, nr 8 (9), XII 2003 - I 2004.
15 Tekst modlitwy do Matki Bożej Bolesnej z pamiątkowego obrazka wydanego przez parafię pod koniec 2003 r.

Etapy kultu Matki Bożej Bolesnej:
- do roku 1888 tj. do czasu przeniesienia kościoła z Górek Plebańskich na nowe miejsce przy ul. Ogrodowej (etap historyczny);
- od 1888 r. do 1952 r. (lub rok późniejszy), gdy obraz królował w bocznym ołtarzu (okres kultu w kościele św. Józefa);
- od 1952 r. do 2002 r. (czas zapomnienia);
- od jesieni 2004 r. (miejmy nadzieję, że czas rozkwitu kultu Matki Bożej);
Niezależnie od tego, czy obraz wisiał w kościele na poprzednim miejscu jego lokalizacji, czy dopiero zaistniał w kościele przy ul. Ogrodowej trzeba powiedzieć, że wnętrze tego domu Bożego od samego początku rozbrzmiewało czcią Najświętszej Maryi Panny. Wskrzeszenie kultu Matki Bożej nawiązuje do tradycji modlitewnych w tej najstarszej łódzkiej świątyni. Wszak jest ona świadkiem rozbiorów Polski, powstań narodowych i gorącej modlitwy do Matki Bożej.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2004-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Dziś Wielki Czwartek – początek Triduum Paschalnego

[ TEMATY ]

Wielki Czwartek

Pio Si/pl.fotolia.com

Od Wielkiego Czwartku Kościół rozpoczyna uroczyste obchody Triduum Paschalnego, w czasie którego będzie wspominać mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. W Wielki Czwartek liturgia uobecnia Ostatnią Wieczerzę, ustanowienie przez Jezusa Eucharystii oraz kapłaństwa służebnego.

Wielki Czwartek jest szczególnym świętem kapłanów. Rankiem, jeszcze przed wieczornym rozpoczęciem Triduum Paschalnego, ma miejsce szczególna Msza św. Co roku we wszystkich kościołach katedralnych biskup diecezjalny wraz z kapłanami (nierzadko z całej diecezji) odprawia Mszę św. Krzyżma. Poświęca się wówczas krzyżmo oraz oleje chorych i katechumenów. Przez cały rok służą one przy udzielaniu sakramentów chrztu, święceń kapłańskich, namaszczenia chorych, oraz konsekracji kościołów i ołtarzy. Namaszczenie krzyżem świętym oznacza przyjęcie daru Ducha Świętego.. Krzyżmo (inaczej chryzma, od gr. chrio, czyli namaszczać, chrisis, czyli namaszczenie) to jasny olej z oliwek, który jest zmieszany z ciemnym balsamem.

CZYTAJ DALEJ

Tajemnica Wielkiego Czwartku wciąga nas w przepastną ciszę Ciemnicy

[ TEMATY ]

Wielki Czwartek

Karol Porwich/Niedziela

Święte Triduum – dni, których nie można przegapić. Dni, które trzeba nasączyć modlitwą i trwaniem przy Jezusie.

Święte Triduum to dni wielkiej Obecności i... Nieobecności Jezusa. Tajemnica Wielkiego Czwartku – z ustanowieniem Eucharystii i kapłaństwa – wciąga nas w przepastną ciszę Ciemnicy.

CZYTAJ DALEJ

Rozważania na Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego: szatan połknął haczyk

2024-03-28 23:26

[ TEMATY ]

rozważania

ks. Marek Studenski

Materiał prasowy

Jak wygląda walka dobra ze złem na zupełnie innym, nieuchwytnym poziomie? Jak to możliwe, że szatan, będący ucieleśnieniem zła, może zostać oszukany i pokonany przez dobro?

Zagłębimy się w niezwykłą historię i symbolikę Hortus deliciarum (grodu rozkoszy) Herrady z Landsbergu (ok. 1180). Ten odcinek to nie tylko opowieść o starciu duchowych sił, ale także głębokie przemyślenia na temat tego, jak każdy z nas może stawić czoła pokusom i trudnościom, wykorzystując mądrość przekazywaną przez wieki.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję