Dzięki Opatrzności jestem gościem Karmelu w Czernej. Mam w ręku interesującą książkę pt. "Świecki Karmel Terezjański w Polsce" i rozmawiam z jej autorem - o. Włodzimierzem Tochmańskim OCD. Wśród katolickich stowarzyszeń i organizacji kościelnych działających w Polsce istnieje Świecki Zakon Karmelitów Bosych - Ordo Saecularis Carmelitarum Discalceatorum (OSCD), nazywany dawniej III Zakonem Karmelitańskim, Trzecim Zakonem NMP z Góry Karmel i św. Teresy, Świec-ką Rodziną Karmelitańską, Trzecim Karmelem czy Świeckim Karmelem. Historia tej instytucji na ziemiach polskich, jej duchowość i działalność apostolska w przeciągu ponad stu lat jest tematem książki o. Włodzimierza.

KAZIMIERZ KANIA: - Dla kogo pisał Ojciec tę książkę?

O. WŁODZIMIERZ TOCHMAŃSKI: - Główny adresat jest określony w tytule - Świecki Zakon Karmelitański, ale nie tylko on.

- Z lektury wątku historycznego Ojca książki wynika, że ludzie świeccy ciągle krążyli wokół Karmelu. Czym to wytłumaczyć?

- Charyzmatem Karmelu, w którym łączy się kontemplacyjna modlitwa z apostolstwem, radość bycia przed Bogiem i bycia dla ludzi.

- Przypomnijmy tu kilka podstawowych faktów i dat.

- Za moment powstania wspólnoty Trzeciego Karmelu na ziemiach polskich uważa się 1864 r., kiedy to powstał Trzeci Zakon przy klasztorze Sióstr Karmelitanek Bosych w Krakowie przy ul. Kopernika. Najsilniejszy rozwój w historii Świeckiego Zakonu Karmelitańskiego nastąpił po reformie klasztoru w Czernej i odnowie życia zakonnego męskiego Karmelu w Polsce w 1880 r., a zwłaszcza na polecenie generała Zakonu - o. Hieronima Marii Gottiego, prawdopodobnie podczas jego pierwszej wizytacji w 1885 r. Kierownikiem duchowym III Zakonu w Czernej został wtedy św. Rafał Kalinowski, który też w 1893 r. założył wspólnotę Świeckiego Zakonu Karmelitańskiego w Wadowicach. Księga przyjęć do Trzeciego Zakonu przy klasztorze w Czernej została założona w 1891 r. Inspirującą siłą tworzenia wspólnot tercjarskich był klasztor czerneński, a na mniejszą skalę także klasztor wadowicki.
W czasie II wojny światowej wiele wspólnot zaprzestało zewnętrznego pokazywania się na terenie parafii. Brały udział raczej w umacnianiu swej wiary przez prywatne spotkania i modlitwy w domu. W latach walki państwa i partii komunistycznej z Kościołem w Polsce wspólnoty tercjarskie występowały tylko przy nielicznych okazjach. Obawiano się podstawianych agentów UB i SB, stąd przykre dla ludzi ograniczenia działalności. W 1950 r. kurie diecezjalne pod naciskiem władz państwowych i policyjnych zabraniały działalności stowarzyszeń świeckich katolików. Dopiero w 1963 r. udało się zorganizować na Jasnej Górze zjazd - pielgrzymkę wszystkich wspólnot lokalnych Trzeciego Zakonu.
W 1990 r. liczba wszystkich członków Świeckiego Zakonu Karmelitów Bosych w Polsce wynosiła ok. 1800 osób.
Świecki Zakon Karmelitów Bosych uzyskał w 1994 r. prawną rejestrację: wprowadził też w życie zatwierdzony przez Definitorium Generalne naszego Zakonu nowy tekst polskich statutów w 1995 r. Świecki Karmel odradza się obecnie duchowo i obejmuje wszystkie wspólnoty jednakowym poziomem formacji opieki duszpaster-skiej czy możliwością kontaktów ogólnopolskich pomiędzy nimi. Odbył się I Kongres Ogólnopolski w Czernej w 1996 r. oraz II Kongres Prowincjonalny w Bytomiu w 1997 r.

- Cz coś takiego, jak "Reguła życia Świeckiego Zakonu Karmelitów Bosych" nie brzmi dziś trochę staroświecko?

- Ta Reguła została 10 maja 1979 r. zatwierdzona przez Stolicę Apostolską. Papieskie zatwierdzenie jest znakiem przekonania o możliwości istnienia charyzmatu oraz duchowości Karmelu Terezjańskiego wśród członków Zakonu żyjących w świecie.

- A na czym polega ten charyzmat?

- Tego trzeba doświadczyć. Reguła jest dla wielu świeckich pewnym zabezpieczeniem przed niestałością i chaotycznością życia, które mogą zniweczyć wiele ich duchowych wysiłków. Jej stosowanie ma przyczyniać się do wzrostu świętości członków Świeckiego Zakonu.

- Jakie są ideały Świeckiego Karmelu?

- Ideał i charyzmat karmelitański można poznać w wierze, w modlitwie, w poszukiwaniu, w studium. Drugi artykuł Reguły życia mówi o ideałach powołaniowych, jakie karmelici żyjący w świecie stawiają sobie w celu przeżycia ich jako charakterystycznego itinerarium świętości chrześcijańskiej. Te ideały czerpie się z pism i charyzmatu świętych założycieli Karmelu Terezjańskiego: św. Teresy od Jezusa i św. Jana od Krzyża.

- A jak przedstawia się formacja w Świeckim Karmelu?

- Przez coraz głębsze poznawanie i doświadczanie charyzmatu karmelitańskiego, jak również odpowiednie apostolstwo w swoim środowisku zawodowym, rodzinnym i społecznym, osoba formowana duchowo przygotowuje się do złożenia przyrzeczeń i ślubów (czystości wg swego stanu oraz posłuszeństwa wg Reguły, które będą wyrazem jej odpowiedzi na Bożą miłość. Czas formacji właściwej to okres dwóch lat do przyrzeczeń czasowych, kolejnych trzech lat do przyrzeczeń wieczystych i jednego roku do ślubów. Jest także formacja ciągła dla wszystkich - po przyrzeczeniach. Są kursy i rekolekcje. Zachęcamy do udziału w Instytucie Duchowości w Krakowie, w Studium Karmelitańskim w Katowicach czy rekolekcjach formacyjnych w domu rekolekcyjnym w Czernej. Trzeba do tego dodać stałą lekturę dzieł świętych Karmelu i wszelkie lektury duchowe.

- Dziękuję za rozmowę.