O "Zmartwychwstaniu" - obrazie Jana Matejki - i o tym, jak ojcowie kameduli pozowali do innego obrazu
JOLANTA WYLEŻYŃSKA
W Roku Jubileuszowym 2000 wybraliśmy na świąteczną okładkę Niedzieli
obraz Jana Matejki zatytułowany Zmartwychwstanie. Dlaczego właśnie
Matejko? - A czyż nie jest on nadal w Polsce jednym z najbardziej
znanych i cenionych malarzy? Przecież to Matejko ukształtował wyobraźnię
historyczną Polaków, on, który swoją twórczość pod zaborami traktował
jak posłannictwo narodowe. Był wielkim patriotą, żarliwym, bezkompromisowym,
oddanym krajowi bez reszty. Niewątpliwie Matejko swoją wspaniałą
wyobraźnią artysty "stwarzał" własną wizję historii Polski, a Polacy
nauczyli się myśleć o naszych dziejach jego obrazami.
Twórczość religijna Matejki jest najbardziej znana z polichromii
w prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie. O konserwację tego
kościoła, jak i innych zabytków w jego ukochanym Krakowie, Matejko
specjalnie zabiegał. Do tej polichromii wykonał wspaniałe kartony
z "polskimi" aniołami trzymającymi dekoracyjne wstęgi z inwokacjami
Litanii loretańskiej; anioły o natchnionych twarzach modlą się, śpiewają,
grają na przeróżnych instrumentach. To prekursorskie dzieło (1890-91)
w zakresie sztuk dekoracyjnych i malarstwa monumentalnego powstało
w nastroju poetyckiej wyobraźni, dotąd w pracach Matejki - w takiej
formie - niespotykanej. Była to zapowiedź cech nowego stylu, występujących
w dziele starego mistrza, zapowiedź secesji.
Zmartwychwstanie Chrystusa powstało w innym nastroju artystycznym
- pod wpływami sztuki Tycjana, z którą Matejko zapoznał się podczas
swej podróży do Włoch.
Obraz utrzymany jest w ciepłej, jasnej tonacji. Chrystus
unosi się w powietrzu, harmonijny, młodzieńczy, o pięknym obliczu
wyrażającym spokój i radość. Czuje się w tym wizerunku Zmartwychwstałego
Pana naszego jakieś związki z kulturą antyczną, obecną w sztuce włoskiego
renesansu. To jedno z piękniejszych przedstawień Chrystusa Zmartwychwstałego
w sztuce polskiej, a może i nie tylko. Szkoda, że obraz ten jest
tak mało znany.
Zmartwychwstanie Matejki przechowywane jest dziś w zbiorach
Muzeum Narodowego w Warszawie, a pochodzi ze zbiorów Potockich z
Krzeszowic pod Krakowem. Jest namalowany na desce.
E-mail:
Adres: ul. 3 Maja 12, 42-200 Częstochowa
Tel.: +48 (34) 365 19 17