Boże znaki drogowe

Jan Achremowicz

Podróżujący po naszych szosach narażeni są na coraz więcej niebezpieczeństw. Często ostrzega przed nimi istny las znaków. Ile ich może być na krótkim odcinku drogi, można przekonać się choćby dojeżdżając trasą z Chełma do Piask. Oprócz tych urzędowych, są jeszcze i inne znaki. Przy szosach można spotkać krzyże i kapliczki. Są wyrazami dziękczynienia, prośbami o opiekę. Bywają także uczczeniem pamięci kogoś, kto właśnie w tym miejscu zginął w wypadku. Zwracamy uwagę tylko na te ostatnie, bowiem przemawiają do nas także jako ostrzeżenia. Widok przydrożnych kapliczek spowszedniał nam, przyzwyczailiśmy się do niego. Jednak warto zatrzymać się przed nimi choćby na chwilę. Często od czasu, kiedy zostały wystawione, zupełnie zmieniło się ich otoczenie. Dawne polne trakty stały się ulicami, wokół wyrosły nowe budynki. A one pomimo upływu lat trwają i żyją. Ktoś zmienia przy nich kwiaty, sprząta, ktoś się modli. Zwłaszcza w maju.

W Lublinie zachowało się dość dużo kapliczek, przydrożnych figur i krzyży. Niektóre postaramy się przedstawić, by mogły stać się celem lub etapem niedzielnego, rodzinnego spaceru. Większość dawnych, do dziś zachowanych kapliczek, powstała po 1906 r., kiedy to władze carskie zaczęły zezwalać na ich budowę. Na przeciw wjazdu na cmentarz na Majdanku, w pobliżu pętli trolejbusowej, stoi kapliczka nakryta oryginalnym namiotowym dachem. Wieńczy go kamienny krzyż. Wewnątrz znajduje się figura Matki Bożej. Fundatorem był Leon Ćwikła w 1909 r. Powyżej nazwiska fundatora widnieje napis "Jezu Nazareński, Królu Żydowski zmiłuj się nad nami". Nieco dalej, u zbiegu ulic Kunickiego, Abramowickiej i Głuskiej, stoi kapliczka zbudowana na rzucie prostokąta. Pochodzi z początku XX wieku. Kiedyś ostrołukowe wejście zabezpieczała solidna, kowalskiej roboty krata. Teraz zastąpiły ją odpowiednio uformowane metalowe drzwi. Podobnego kształtu są okna. Wewnątrz znajdują się figury Matki Bożej, św. Antoniego i Dzieciątka Jezus. W [N1]Abramowicach Kościelnych, w pobliżu drogi Abramowice - Lublin napotykamy jedną ze starszych kapliczek. Datowana jest na przełom XVIII i XIX stulecia. Została postawiona na planie zbliżonym do kwadratu. W narożach ma cylindryczne podpory. Brak jej wyraźnych cech stylowych. Podobno jeszcze dwadzieścia lat temu była tu figura św. Jana Nepomucena. Niestety, niewiele wiadomo o innej ludowej kapliczce. Biała, cylindryczna, lekko pochylona, znajduje się tuż przy ulicy Wyzwolenia. Wnętrze zasłonięte drewnianym płotkiem kryje obrazy Matki Bożej, prawdopodobnie z lat 60. XX wieku. W jej pobliżu przebiegają druty obozu na Majdanku. Z relacji osób pamiętających okupację wynika, że stała przy trasie, którą dość często pokonywali konnymi wozami gospodarze ze wsi odległych o ponad 20 km. Wozili żywność i pieniądze dla swoich dzieci, uczących się w Lublinie. Każdy wyjazd był wielką niewiadomą. Nikt nie był pewny, czy szczęśliwie dotrze do Lublina i powróci do domu. Na pewno podróżujący w tamtych niebezpiecznych czasach zatrzymywali się tu na chwilę modlitwy.

Napisy na ludowej kapliczce Matki Bożej przy ulicy Nadbystrzyckiej głoszą "Jezu ratuj nas" i "O Maryjo, Matko Boga/ Swego Syna proś za nami/ Bodaj miłość, jedność, zgoda żyła między Polakami. Listopad 1908 r.". Równie ciekawy jest na innej, przy ul. Turystycznej: "Masz urlop życia/ Nie wiesz jak długo/ Na zawsze jesteś Maryi sługą". Krzyż z kogutem, jaki wieńczy kapliczkę przy ul. Jagiellońskiej, bywa dość rzadko spotykany w okolicach Lublina. Za to bardzo często występuje w okolicach Janowa Lubelskiego. Tablica inskrypcyjna została zniszczona przez Niemców podczas ostatniej wojny. Kapliczki fundowano z różnych okazji. Jedną z ładniejszych jest stojąca przy parkanie Ogrodu Saskiego, nieopodal Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Pochodzi z 1736 r., została wystawiona jako wotum z powodu zarazy, jaka nawiedziła wówczas miasto. Korespondenci związani z "Niedzielą Lubelską" kilka razy w roku spotykają się na Mszy św. w kościele pw. Niepokalanego Poczęcia NMP przy ul. Staszica w Lublinie. Także i przed nim jest usytuowana kapliczka Matki Bożej. Została wystawiona w 1907 r. Napisy na niej głoszą: "Uzdrowienie chorych/ Pocieszycielko strapionych - módl się za nami" i "Niech Bóg błogosławi ofiarodawcom 1907 r."

Drobne miejsca kultu są wplecione w krajobraz naszego miasta i regionu. Być może kiedyś choć część z nich doczeka się tabliczek z opisem, tak jak jest to w innych zabytkowych obiektach sakralnych. Piszący te słowa składa serdeczne podziękowanie Państwowej Służbie Ochrony Zabytków w Lublinie za udostępnienie posiadanych materiałów.