Ratujmy pałac Lubomirskich w Rajczy!

EDWARD POSKIER

Niedawno dobiegł końca pierwszy etap remontu i konserwacji pałacu Lubomirskich w Rajczy, który po burzliwych dziejach stanowi obecnie siedzibę Samodzielnego Publicznego Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego. Historia pałacu rozpoczyna się w pierwszej połowie XIX wieku, kiedy właścicielami Rajczy i okolicznych dóbr ziemskich była rodzina Siemiońskich. Gruntownej rozbudowy dokonał następny właściciel - Teodor Primavesi, Włoch. On również postarał się, by otoczenie pałacu stanowił piękny park z unikatowym drzewostanem, rzeźbami i zbiornikiem wodnym. Rozkwit przeżywa w tym czasie również wieś Rajcza, w której powstaje szkoła ludowa, stacja kolejowa, poczta, rozbudowuje się duży kościół, następuje wzrost zainteresowania walorami krajobrazowymi i klimatycznymi tej okolicy.
Najlepszy, jak dotychczas, okres w historii pałacu to lata 1894-1914, kiedy jego właścicielami byli Lubomirscy. Władysław Lubomirski przeprowadził kolejną rozbudowę, tak by pałac godził funkcję wygodnej siedziby wiejskiej i reprezentacyjnej rezydencji. Jednak w 1914 r. sprzedał pałac arcyksięciu Stefanowi Karolowi Habsburgowi. W końcu 1916 r. Arcyksiążę postanowił przekazać obiekt na szpital i sanatorium dla kombatantów I wojny światowej. Czerwony Krzyż zarządzał pałacem aż do wybuchu II wojny światowej, kiedy to urządzony został tam szpital Wehrmachtu. W 1945 r. pałac zajęli Rosjanie, którzy kompletnie zdewastowali jego zabytkowe wnętrze. Istniały tu kolejno: szpital polowy, ośrodek dla inwalidów wojennych, sanatorium przeciwgruźlicze. Podczas niefachowo przeprowadzonego remontu w 1966 r. nastąpiła kolejna dewastacja zabytkowych wnętrz. W latach 1966-67 dobudowano nową część, w której w chwili obecnej mieści się kaplica oraz świetlica.
W 1988 r. obiekt został wpisany do Rejestru Zabytków, zaś w 1991 r. przekształcony w Państwowy Zakład Opiekuńczo-Leczniczy. Od 1999 r. mieści się tu Samodzielny Zakład Opiekuńczo-Leczniczy dla przewlekle chorych z Ośrodkiem Rehabilitacyjno-Geriatrycznym. Jego dyrekcja przeprowadziła w ostatnim czasie kapitalny remont. Zgodnie ze wskazaniami sztuki konserwatorskiej, przeprowadzono renowację holu, schodów, loggii, stylowych okien i drzwi oraz pomieszczeń użytkowych, w których znajdują się sale pacjentów, pomieszczenia o przeznaczeniu medycznym i socjalnym. Przy wydatnej pomocy księdza proboszcza parafii św. Wawrzyńca w Rajczy przebudowano kaplicę. W pałacu znajduje się również Izba Historyczna.
Obecnie dyrekcja zakładu planuje drugi etap remontu, którym będzie gruntowne odnowienie elewacji zewnętrznej - tynków, gzymsów i zdobień. By przedsięwzięcie to doszło do skutku, zakład szuka sponsorów, którzy pomogliby w jego sfinansowaniu. Za naszym pośrednictwem kieruje apel o pomoc, prosząc o ewentualne wpłaty na konto: PKO BP O/Żywiec 10201446-701431-270-1, z dopiskiem: "Pałac". Bliższe informacje można uzyskać pod adresem: Samodzielny Publiczny Zakład Opiekuńczo-Leczniczy, ul. Ujsolska 35, 34-370 Rajcza, tel. (0-33) 864-31-14, tel./fax (0-33) 864-31-20.