Pasja – czyli opis męki Pana Jezusa – opowiedziana przez bł. Annę Katarzynę Emmerich, augustiankę z Dülmen w Niemczech (1774 – 1824), ciągle pojawia się na półkach księgarskich w nowych wydaniach. Do dzisiejszych wznowień tego dzieła niewątpliwie przyczyniła się beatyfikacja Anny Katarzyny przez Jana Pawła II w 2004 r. Także film Mela Gibsona pt. „Pasja”, który w swym dramatycznym aż do granic przekazie męk Pańskich czerpał obficie z objawień mistycznych Błogosławionej z Dülmen, zrobił wielkie wrażenie i przyczynił się do nawrócenia wielu... Ważne jest, żeby ten przekaz był odbierany w takim duchu, w jakim został stworzony, a więc dla ożywienia i pogłębienia wiary w wielkie dzieło Odkupienia i miłości do Zbawiciela; jako bodziec do nawrócenia się do Boga i oderwania się od grzechu. Opis męk Chrystusa, który nam zostawiła bł. Anna Katarzyna, a wraz z nią i poprzez nią pisarz i poeta Klemens Brentano, który rejestrował skrzętnie jej przeżycia mistyczne – cechuje żar apostolski i nadobfitość szczegółów przedstawienia męki Pana. Bł. Anna Katarzyna wciąż przedstawia się nam jako niezwykły świadek miłości do Chrystusa, dla nas umęczonego i zmartwychwstałego. Nikt w to nie może wątpić. Mistyczka z Dülmen od roku 1812 – co zostało objawione światu w 1813 r. – nosiła na swej głowie żywe stygmaty zranień cierniowej korony. Były one dokładnie badane i uznano je za autentyczne. Oczywiście, nie znaczy to, że przyjmuje się jej opis męki Pana Jezusa w całej jego szczegółowości i niezwykłym bogactwie faktów. Wykraczają one częściowo poza opis, jaki znamy od Ewangelistów, choć w istotnej części przekaz objawienia Anny Katarzyny jest z nimi zgodny. Wszystkie główne męki i cierpienia Zbawiciela, jak wyszydzenie, ubiczowanie i ukrzyżowanie, po których nastąpiło zmartwychwstanie, są obecne w przeżyciach i przekazie błogosławionej Mistyczki.

Bł. Anna Katarzyna mękę Pańską przeżywa w niezwykłej ostrości jej przebiegu i bardzo szczegółowo opisuje fakty z tej męki. Męka Pańska jest dla niej okrutną torturą. Aż zapiera dech w piersiach, gdy się czyta jej relację.

Wszystkie cierpienia zadane Chrystusowi nasza Mistyczka przedstawia z krańcowym realizmem. W opisie jej przeżyć duchowych poszczególne męki i tortury Zbawiciela są zwielokrotnione. I tak, gdy w świetle badań nad Całunem Turyńskim stwierdzono, że dwóch oprawców biczowało przy słupie Jezusa, w opisie Anny Katarzyny czynili to oni – owszem, po dwóch, ale w trzech zmianach, stosując przy tym coraz okrutniejsze narzędzia do wymierzania Zbawicielowi chłosty.

W drodze na Golgotę, według tradycji, Jezus upada trzykrotnie, u Anny Katarzyny – siedmiokrotnie. Ta „hojność” błogosławionej Mistyczki w ogóle przedstawia się w opisie wszystkich etapów męki. Jezus bardzo cierpi duchowo w ogrodzie Getsemani, jest okrutnie maltretowany tuż po pojmaniu w drodze z Ogrójca, prowadzony przez potok Cedron do pałaców Annasza i Kajfasza.

Także przedstawienie męk Pana – w domu Annasza, jak również potem, zwłaszcza w domu Kajfasza: w więzieniu i na sali znajdującej się obok sali obrad Sanhedrynu – zawiera dodatkowo, w stosunku do relacji ewangelicznych, dużo szczegółów. Zadawane Mu rozliczne cierpienia, a nie tylko samo prowadzenie Go związanego do Piłata, do Heroda i z powrotem do Piłata, są udziałem Chrystusa. Męka trwa nie tylko w czasie drogi z ciężkim krzyżem na Golgotę, ale w czasie wszystkich dróg sądowych, włącznie z pobytem Jezusa u Heroda. Via crucis u naszej Mistyczki przedstawiona jest jako odbywająca się przy nieustannym okrucieństwie wykonawców wyroku Piłata, a także reakcji gawiedzi towarzyszącej Chrystusowi w drodze na Golgotę. Największy dreszcz przerażenia budzi sam opis krzyżowania, z całym swym realizmem.

Rodzą się jednak przy lekturze pism pasyjnych Anny Katarzyny zasadnicze pytania odnośnie do celowości jej mistycznego orędzia. Z pewnością jest to krzyk wołający o odwrócenie się od zła moralnego, grzechu i szatana. Według opisu męki Chrystusa naszej Mistyczki, sam szatan bierze w niej czynny udział, zwłaszcza kusząc Jezusa w Ogrójcu do odejścia od planów Ojca. Tortury są konsekwencją ludzkich grzechów.

Kościół wyraźnie nas poucza, żeby nie w historycznych osobach – przyczyniających się wprost do męki – i ludzie – domagającym się od Piłata kary ukrzyżowania, wołającym: „Krew Jego na nas i na dzieci nasze” (Mt 27,25) – widzieć przyczynę strasznej męki Pana, ale w sobie samym. Każdy z nas przyczynia się do męki i śmierci Chrystusa. To nasze grzechy przybiły Go do krzyża.

Po filmie Gibsona wiele osób doznało szoku duchowego, kierującego ku nawróceniu. Sam horror Pasji jednak nie wystarcza. W czasach, kiedy tylu ludzi karmi się filmowymi horrorami, przedstawiającymi z całym realizmem okrucieństwo, sam opis cierpień Chrystusa może być traktowany z obojętnością.

Przekaz objawień bł. Anny Katarzyny prowadzi nas ku podmiotowi tych cierpień – ku osobie Chrystusa. Nasza Błogosławiona wciąż Jego ma na uwadze, Jego ogląda, z Nim jest, z Nim cierpi te katusze! W jej opisie Pasji Jezus nie tylko heroicznie znosi te różnorakie udręki, ale też nieustannie modli się za ludzi. Według Ewangelistów, Pan Jezus głównie na krzyżu modlił się do Ojca: „Ojcze, przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią” (Łk 23,33). Tu Jezus zwraca się z miłością do tych, którzy zadają Mu te straszne katusze, modli się za nich i im przebacza. Właśnie taka postawa powinna nam w czasie lektury „Pasji” towarzyszyć. Wciąż winniśmy ją odbierać i przyjmować. Winno nas to prowadzić ku nawróceniu, ba, ku ciągłemu nawracaniu się, czyli duchowi skruchy i pokuty.

Zdecydowanie warto też powiedzieć, że postawa przyjmowania miłosierdzia i przebaczenia, które Chrystus przynosi nam w czasie okrutnej męki i śmierci na krzyżu, ukazana jest najwyraźniej w osobie Matki Najświętszej. Wizje Anny Katarzyny Emmerich są nacechowane maryjnością: Maryja nieustannie towarzyszy Synowi w czasie męki. Nie tylko stoi i współumiera duchowo pod krzyżem – jak to podaje św. Jan Apostoł (por. J 19, 25) – ale jest Ona obecna w czasie wszystkich etapów męki. Jest w miejscu biczowania, aby zbierać krew przelaną w czasie tych okrutnych tortur. Jest z Synem po Jego skonaniu i obmywa Jego rany po zdjęciu z krzyża. Daje Mu ostatni pocałunek, zamyka Mu oczy, a potem towarzyszy w odprowadzeniu do grobu. Potem zabiera całuny śmiertelne ze sobą, by je wciąż kontemplować. Co więcej, w Pasji według Katarzyny Emmerich Maryja zaraz po przejściu Chrystusa po pojmaniu i do sędziów, wkrótce kroczy tymi samymi drogami, którymi On przeszedł, by uczcić miłość Syna, którą On objawił na tych drogach. Czy nie można tu mówić o najdoskonalszym wzorze, jaki mamy w Maryi, kierującym nas ku nawróceniu i do pełniejszego przyjmowania owoców męki Zbawiciela?

Tę obecność Maryi w czasie męki w wizjach bł. Anny Katarzyny można też odczytywać jako serdeczny krzyk Matki do swoich dzieci, grzeszników, by nie wzgardzili męką Pana i przyjęli nieskończony dar Jego miłości. Jest to także dla nich dar nadziei zmartwychwstania i życia na wieki z Bogiem.

Katarzyna Emmerich w swym opisywaniu męk Pana chętnie też wyszukuje ludzi, którzy przyjmują współczującą postawę wobec męki i śmierci Jezusa. Ileż ciepłych słów zostawia nam nt. żony Piłata, która, niewysłuchana przez męża, nawet popada z nim w konflikt. Najpiękniejsze słowa zostawia nam o wszystkich niewiastach, galilejskich i jerozolimskich, które współczują Chrystusowi. Wyszukuje też kajających się pod wpływem śmierci Chrystusa mężczyzn. Opisuje Longinusa, Józefa z Arymatei, Nikodema, Szymona z Cyreny, jego synów i tylu innych poruszonych ludzi... Daje nam też nawróconego żołnierza Abenadara. Z wielką sympatią opisuje skruchę nawracającego się łotra na krzyżu – Dyzmy, wobec braku skruchy łotra z lewej strony.

Mamy więc w objawieniach pasyjnych bł. Anny Katarzyny wielki głos wzywający nas do nawrócenia, a nawet do wyższych wyrazów świętości. Co więcej, mamy prawo widzieć w osobie Mistyczki – w jej współudziale w męce Pana Jezusa przez otrzymanie stygmatów na głowie i przez wielkie objawienie szczegółów męki Pana Jezusa – ingerencję czynnika Bożego w człowieku. Jeszcze dalej – mamy prawo widzieć w jej spotkaniu z Bogiem sposób objawienia się największej miłości Boga w Trójcy Świętej Jedynego i Jego miłość do człowieka. Jezus, Syn Boży, Słowo Przedwieczne, dał się unieruchomić gwoźdźmi na krzyżu, aby objawić miłość, która jest od wieków w Trójcy Świętej. Wziął On bowiem na siebie cały obrażający dobroć Ojca grzech świata, aby go spalić w czynie swojej męki. Ojciec ma w ten sposób otrzymać grzech tylko jako „materiał palny” dla miłości Syna (Hans Urs von Balthasar). Syn Boży przyjął na siebie straszliwą ciemność grzechu, „ogołocił” siebie „aż do śmierci – i to śmierci krzyżowej” (por. Flp 2,7-8). Męka i śmierć Chrystusa to (obok zmartwychwstania) największy moment dla świata i człowieka, moment, w którym objawiła się tak ogromna miłość, że wszelki brak miłości ze strony człowieka został przez nią spalony. Przez mękę i śmierć Pana Jezusa człowiek został „przetworzony” w miłości i wszedł w wymiary Bożego życia. I tak męka i śmierć Chrystusa wprowadzają nas w wymiary życia kierowanego ku zmartwychwstaniu.

Czy może nas zatem nie szokować tak mocny wyraz miłości Bożej, objawiający się w niezwykłych cierpieniach Chrystusa, aby przezwyciężyć wielkie „błoto” grzechu człowieka i świata? Objawienia bł. Anny Katarzyny Emmerich w „Pasji” przybliżają nas nieco do tej nieskończonej miłości Ojca, Syna i Ducha Świętego, która objawia się w męce i śmierci Chrystusa, a potem w Jego i naszym zmartwychwstaniu.

Zachęcajmy się wciąż do miłości i nawracajmy się. Św. Jan Apostoł przy opisie przebicia boku Chrystusa i wypłynięcia z niego krwi i wody napisze: „Będą patrzeć na Tego, którego przebili” (J 19, 37). Patrzmy z miłością na Chrystusa ukrzyżowanego. Patrzmy z „Pasją” bł. Anny Katarzyny Emmerich w dłoniach.