Reklama

Aspekty

70 lat od utworzenia Niższego Seminarium Duchownego w Gorzowie

Nietypowa szkoła

W 2016 r. mija 70 lat od utworzenia w naszej diecezji pierwszego Niższego Seminarium Duchownego. Dziś w Polsce szkół tego typu pozostało niewiele. Dawniej jednak dawały możliwość zdobycia średniego wykształcenia i były kuźnią przyszłych powołań kapłańskich. Gdzie się znajdowały i jak doszło do ich utworzenia?

Niedziela zielonogórsko-gorzowska 15/2016, str. 4-5

[ TEMATY ]

seminarium

Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny 13

Budynki Niższego Seminarium Duchownego w Gorzowie

Budynki Niższego Seminarium Duchownego w Gorzowie

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Niższe Seminarium Duchowne to szkoła średnia typu licealnego dająca możliwość zdobycia ogólnego wykształcenia z rozszerzonym planem nauczania przedmiotów klasycznych. Uczniowie NSD pod kierunkiem rektora, prefektów, ojców duchownych i nauczycieli zamieszkiwali wspólne, żyjąc według wymogów regulaminu nadanego przez właściwą władzę kościelną. Wprawiali się w ten sposób w tryb życia seminaryjnego.

Nauka kończyła się egzaminem dojrzałości. W komunistycznej powojennej rzeczywistości państwo nie honorowało świadectw maturalnych wystawianych w tych szkołach. Stąd uczniowie NSD musieli zapisywać się na kursy maturalne w szkołach publicznych i tam zdawać raz jeszcze eksternistycznie egzamin dojrzałości.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Skąd ten pomysł?

Pomysł tworzenia niższych czy też małych seminariów duchownych zrodził się na Soborze Trydenckim. W 1563 r. ojcowie soborowi nakazali duchownym, by ci dbali o właściwe i wszechstronne przygotowanie kandydatów do kapłaństwa. Doświadczenia ostatnich wieków podpowiadały, że odpowiednie wykształcenie duchowieństwa jest kluczem do właściwej reformy kościelnej. Sprawie wykształcenia księży wiele wysiłku poświęcił św. Karol Boromeusz, biskup Mediolanu. Idąc za wskazaniami soboru, utworzył w swojej diecezji dwa seminaria wyższe oraz trzy niższe.

W myśl nauczania Soboru Trydenckiego oraz postanowień Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 r. niższe seminaria miały przygotować młodzież duchowo i intelektualnie do podjęcia studiów w seminariach wyższych, a także dać właściwe wykształcenie w zakresie szkoły średniej o profilu humanistycznym. O niższych seminariach nauczał także Sobór Watykański II. Ojcowie soborowi podkreślili, że seminaria te były tworzone dla pielęgnowania zalążków powołania.

Niższe seminaria w Polsce

Po I wojnie światowej niższe seminaria były zakładami formacyjnymi, których wychowankowie uczyli się jednak w publicznych lub prywatnych szkołach. Istniały także seminaria będące zwyczajnymi szkołami, w których uczono według powszechnych programów szkolnych, jednak z rozszerzonym programem nauczania religii.

Reklama

Po II wojnie światowej władze kościelne zdecydowały się powołać nowe seminaria niższe na terenach Ziem Zachodnich. W Polsce ludowej szkoły te nie miały praw publicznych i dlatego nie były równorzędnymi placówkami dla liceów ogólnokształcących.

W pierwszych powojennych latach władze komunistyczne tolerowały istnienie takich placówek. W szkołach tych uczono m.in. niezakłamanej historii Polski oraz prowadzono wychowanie zgodne z nauką chrześcijańską. Taki stan nie mógł trwać zbyt długo. Od 1952 r. władze przystąpiły do likwidacji niższych seminariów. Była to jednak jednorazowa akcja. Dalsze ograniczenia działalności przyniosły lata 1959-64. Dotknęły one także niższe seminaria znajdujące się w naszej diecezji.

Pierwszy był Gorzów

Zaraz po wojnie na terenie ówczesnej Administracji Apostolskiej Kamieńskiej, Lubuskiej i Prałatury Pilskiej w Gorzowie dotkliwie był odczuwany brak kapłanów. Starano się temu zaradzić, przyjmując do pracy kapłańskiej księży przesiedlonych z terenów wschodnich województw II RP. Specjalną odezwą ks. Edmund Nowicki – administrator apostolski zapraszał kapłanów z innych polskich diecezji, by choć na jakiś czas przybyli do pracy na Pomorze Zachodnie i Ziemię Lubuską. Te działania nie rozwiązywały jednak problemu. Stąd pojawiła się myśl założenia własnego seminarium kształcącego kadry duchowieństwa. Pierwszym krokiem do utworzenia wyższego seminarium było powołanie placówek niższego szczebla.

Pierwsze Niższe Seminarium Duchowne w naszej diecezji powstało 4 czerwca 1946 r. w Gorzowie. Władze miejskie odnosiły się od początku do tej inicjatywy życzliwie. Przekazały nawet potrzebne budynki dla szkoły przy ul. Łokietka 16-18. Celem zabezpieczenia potrzebnych środków materialnych przeprowadzono 15 sierpnia 1946 r. w diecezji zbiórkę publiczną. Nabór do szkoły odbył się 1 września 1946 r. Przyjęto wówczas 80 uczniów.

Reklama

Początki były bardzo trudne. Niepewny by status nauczycieli uczących w niższym seminarium, władze oświatowe piętrzyły problemy, nie uznawano matury i sama szkoła była bardzo słabo wyposażona w materiały dydaktyczne. Szczególnie był odczuwalny brak książek. Seminaryjna biblioteka była bardzo słabo zaopatrzona. Dzięki pomocy Polonii amerykańskiej udało się uzupełnić te braki. Znaleziono także brakujące podręczniki szkolne.

Działalność szkoły

W Niższym Seminarium Duchownym w Gorzowie od samego początku bardzo aktywnie działały różne organizacje szkole. Działały tu szkolne kółka, wydawano szkolne pismo „Echo Seminaryjne”, istniały seminaryjny teatr, orkiestra dęta czy też seminaryjny chór. Gorzowskie seminarium było także inicjatorem wydawania „Kalendarza Ziem Zachodnich”.

Młodzi seminarzyści mieszkali i żyli głównie w obiektach seminaryjnych. Jednak na spacery czy też dla uprawiania różnych dyscyplin sportowych młodzi chłopcy wychodzili na miasto. Działająca w seminarium orkiestra dęta bardzo często była zapraszana na przeróżne uroczystości kościelne, takie jak Boże Ciało czy też procesja rezurekcyjna. Bardzo ważną rolę pełniła także szkolna gazetka ścienna.

Obok typowych zajęć na poziomie licealnym młodzi seminarzyści uczyli się niezakłamanej historii, języka greckiego, języka łacińskiego, elementów filozofii czy też podstaw hebrajskiego. Na bardzo wysokim poziomie stało w tej szkole uczenie języków nowożytnych.

Koniec gorzowskiego seminarium

W 1959 r. władze państwowe postanowiły zakończyć działalność placówek oświatowych, na które nie miały one żadnego wpływu. 29 grudnia tegoż roku ministerstwo oświaty zdecydowało się rozciągnąć kontrolę nad procesem formacji przyszłych duchownych. Zaprotestowały przeciw temu władze kościelne. Jednak na niewiele się to zdało. Władze przystąpiły do kontroli w seminariach. Do połowy 1960 r. przeprowadzono wizytacje aż w 91 seminariach wyższych i niższych w całej Polsce. W tym miejscu warto podkreślić, że Niższe Seminarium Duchowne w Gorzowie było jednym z dwóch, obok przemyskiego NSD, w których nie pozwolono władzom państwowym przeprowadzić kontroli. Niestety doprowadziło to do likwidacji gorzowskiego seminarium. Do budynków seminaryjnych nie wpuszczono przedstawicieli kuratorium oraz Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze. Sprawa była bardzo mocno zaogniona. Ze strony sekretarza Episkopatu Polski bp. Zygmunta Choromańskiego przekazywano sygnały proponujące pewną próbę załagodzenia sporu. Jednak rektor seminarium ks. Jan Wujda dopiero po groźbie likwidacji seminarium podjął rozmowy z władzami państwowymi. Było jednak już za późno. Władze państwowe miały gotowy plan likwidacji placówki.

Reklama

Gorzowskie seminarium zlikwidowano 18 lipca 1960 r. Od rana przystąpiono do przejmowała obiektów seminaryjnych przy ul. Łokietka. Specjalna komisja weszła także do siedziby biblioteki seminaryjnej i zabezpieczyła „podejrzaną” jej zdaniem literaturę. Zabrane gorzowskiemu seminarium obiekty zamieniono zaś na mieszkania i rozdysponowano pomiędzy pracowników gorzowskich instytucji.

Obok gorzowskiego seminarium działały na terenie naszej ówczesnej diecezji jeszcze dwa inne niższe seminaria – we Wschowie i w Słupsku. One także podzieliły los gorzowskiej placówki. Przez Niższe Seminarium Duchowne w Gorzowie przewinęło się wielu wychowanków. Nie wszyscy wybrali drogę kapłańskiego powołania, ale dla bardzo wielu ta szkoła stała się prawdziwym domem i kuźnią charakteru.

2016-04-07 10:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Tu każdy coś daje i każdy otrzymuje

Niedziela zielonogórsko-gorzowska 30/2015, str. 4-5

[ TEMATY ]

seminarium

Aleksandra Bielecka

Grupa „Szczęść Boże” z Zielonej Góry na rekolekcjach w Sierczynku

Grupa „Szczęść Boże” z Zielonej Góry na rekolekcjach w Sierczynku

Księża i przyszli księża na swojej drodze spotykają różne osoby – ale z Ewangelią są posłani do wszystkich. Kiedy przełamie się pierwsze bariery, mówienie o Chrystusie staje się coraz łatwiejsze, nawet jeśli opowiada się o Bogu osobie upośledzonej

Po każdym roku klerycy mają wyznaczone praktyki. Po drugim roku jest to posługa wspólnotom „Wiary i Światła”. Już nie raz zdarzyło się, że takie dwa tygodnie zaowocowały przyjaźniami na całe życie – tak było choćby w przypadku ks. Aleksandra Ryla. Czy tegoroczni praktykanci też zbudują takie więzi? To się dopiero okaże. Na pewno jednak już dzisiaj na wiele spraw patrzą zupełnie inaczej.

CZYTAJ DALEJ

Ks. Piotr Pawlukiewicz: Bóg nie może się na Ciebie doczekać!

2024-03-27 07:20

[ TEMATY ]

ks. Piotr Pawlukiewicz

B.M. Sztajner/Niedziela

ks. Piotr Pawlukiewicz (1960 – 2020) wygłosił tysiące kazań

ks. Piotr Pawlukiewicz (1960 – 2020) wygłosił tysiące kazań

Pomyślałem sobie: „Boże, ta babcia nawet jeszcze Komunii Świętej nie przyjęła, a już się w niej wyzwalają czyny miłości. Jaka ta miłość jest niecierpliwa! Jak się nie może doczekać!”. Tak samo nie może się doczekać Bóg. Na ciebie.

Jeszcze jeden fragment Ewangelii. Pozornie też wam znany, ale czy na pewno? „Pewien człowiek miał dwóch synów. Młodszy z nich rzekł do ojca: «Ojcze, daj mi część majątku, która na mnie przypada». Podzielił więc majątek między nich. Niedługo potem młodszy syn, zabrawszy wszystko, odjechał w dalekie strony i tam roztrwonił swój majątek, żyjąc rozrzutnie. A gdy wszystko wydał, nastał ciężki głód w owej krainie i on sam zaczął cierpieć niedostatek. Poszedł i przystał do jednego z obywateli owej krainy, a ten posłał go na swoje pola, żeby pasł świnie. Pragnął on napełnić swój żołądek strąkami, którymi żywiły się świnie, lecz nikt mu ich nie dawał. Wtedy zastanowił się i rzekł: Iluż to najemników mojego ojca ma pod dostatkiem chleba, a ja tu z głodu ginę. Zabiorę się i pójdę do mego ojca, i powiem mu: Ojcze, zgrzeszyłem przeciw Bogu i względem ciebie; już nie jestem godzien nazywać się twoim synem: uczyń mię choćby jednym z najemników. Wybrał się więc i poszedł do swojego ojca. A gdy był jeszcze daleko, ujrzał go jego ojciec i wzruszył się głęboko; wybiegł naprzeciw niego, rzucił mu się na szyję i ucałował go. A syn rzekł do niego: «Ojcze, zgrzeszyłem przeciw Bogu i względem ciebie, już nie jestem godzien nazywać się twoim synem». Lecz ojciec rzekł do swoich sług: «Przynieście szybko najlepszą szatę i ubierzcie go; dajcie mu też pierścień na rękę i sandały na nogi! Przyprowadźcie utuczone cielę i zabijcie: będziemy ucztować i bawić się, ponieważ ten mój syn był umarły, a znów ożył; zaginął, a odnalazł się». I zaczęli się bawić. Tymczasem starszy jego syn przebywał na polu. Gdy wracał i był blisko domu, usłyszał muzykę i tańce. Przywołał jednego ze sług i pytał go, co to ma znaczyć. Ten mu rzekł: «Twój brat powrócił, a ojciec twój kazał zabić utuczone cielę, ponieważ odzyskał go zdrowego ». Na to rozgniewał się i nie chciał wejść; wtedy ojciec jego wyszedł i tłumaczył mu. Lecz on odpowiedział ojcu: «Oto tyle lat ci służę i nigdy nie przekroczyłem twojego rozkazu; ale mnie nie dałeś nigdy koźlęcia, żebym się zabawił z przyjaciółmi. Skoro jednak wrócił ten syn twój, który roztrwonił twój majątek z nierządnicami, kazałeś zabić dla niego utuczone cielę». Lecz on mu odpowiedział: «Moje dziecko, ty zawsze jesteś przy mnie i wszystko moje do ciebie należy. A trzeba się weselić i cieszyć z tego, że ten brat twój był umarły, a znów ożył, zaginął, a odnalazł się»”*.

CZYTAJ DALEJ

W świetle Eucharystii, w ciszy konfesjonału - paulini i Jasna Góra

2024-03-28 10:33

[ TEMATY ]

Jasna Góra

Karol Porwich/Niedziela

Patriarcha Zakonu Paulinów św. Paweł z Teb przez wielu skazany na śmierć głodową na pustyni, doświadczył Bożej troski i był z Bożej Opatrzności karmiony chlebem. Dziś prawie pół tysiąca paulinów każdego dnia Chlebem Eucharystycznym karmi ludzi na 4 kontynentach. W sercu Zakonu na Jasnej Górze żyje ponad 70 kapłanów. Misję tego miejsca i posługujących tu paulinów, wciąż określają słowa św. Jana Pawła II, że „Jasna Góra to konfesjonał i ołtarz narodu”. Sprawowanie Eucharystii jako centrum życia całej wspólnoty i pracy apostolskiej paulinów wpisane jest w ich zakonne konstytucje.

Na Mszę św…po cud

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję