Chcemy tworzyć otwarty dom

Kamil Krasowski: – Wyższe Seminarium Duchowne w Gościkowie-Paradyżu obchodzi w tym roku 70-lecie istnienia. Czy może Ksiądz Rektor przypomnieć naszym Czytelnikom, jak wyglądały początki paradyskiej uczelni?

Ks. Dr Dariusz Mazurkiewicz: – Pierwszy powojenny administrator apostolski lubuski, kamieński i Prałatury Pilskiej ks. dr Edmund Nowicki zdawał sobie sprawę, że odbudowa życia religijnego na tzw. Ziemiach Odzyskanych jest niemożliwa bez formowania nowych kapłanów. W związku z tym w październiku 1947 r. powołał do istnienia Wyższe Seminarium Duchowne. Jego pierwotna siedziba mieściła się w budynkach przy ul. Warszawskiej w Gorzowie Wlkp., a zarząd objęli Księża Misjonarze św. Wincentego a Paulo. W 1952 r. do budynków pocysterskiego klasztoru w Gościkowie-Paradyżu został przeniesiony Wydział Filozoficzny seminarium, a w 1961 r. w wyniku zaboru budynków w Gorzowie Wlkp. przez władze komunistyczne także Wydział Teologiczny. Od tamtego czasu wszyscy alumni studiują w Paradyżu. Kiedy zagląda się do kronik seminaryjnych albo czyta świadectwa pierwszych wykładowców i alumnów, to widzimy, że chociaż mierzyli się z wieloma trudnościami codziennego życia, to jednak byli pełni zapału, świadomi, że stoją u początków czegoś niezwykle ważnego. Dzisiaj, po 70 latach, odczytujemy ich zapał, jako ściśle apostolski.

– Na przestrzeni tych kilkudziesięciu lat życie w seminarium niewątpliwie zmieniało się. Proszę powiedzieć, jak ono wygląda dzisiaj i jak funkcjonuje seminarium?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

– Mogę powiedzieć o tych zmianach, które dostrzegam na przestrzeni ostatnich 25 lat, gdy sam wstępowałem do seminarium w Paradyżu. Z pewnością wcześniej większy nacisk był kładziony na poprawne funkcjonowanie alumna w seminarium poprzez wierne wypełnianie regulaminu. Doświadczenie uczy jednak, że dobry, a nawet wzorowy kleryk nie musi być dobrym księdzem. Dlatego już pod koniec mojego pobytu w seminarium przełożeni stawiali większy nacisk na autoformację, co teraz staramy się jeszcze bardziej podkreślać. Osoba przygotowująca się do kapłaństwa musi mieć świadomość, że bez własnego zaangażowania i wymagań stawianych sobie samemu nie będzie w stanie osiągnąć dojrzałości osobowościowej i właściwego rozwoju życia duchowego. Nie sposób także pominąć faktu, że dzisiaj przygotowanie do kapłaństwa odbywa się w warunkach o wiele lepszych niż jeszcze 20 czy 30 lat temu. Alumni mają do dyspozycji całą infrastrukturę pozwalającą na godne życie i zdobywanie koniecznych umiejętności.

– Ilu kleryków podjęło formację na I roku, a ilu mężczyzn w sumie przygotowuje się do kapłaństwa w naszym diecezjalnym seminarium?

– Pierwszy rok formacji w br. rozpoczęło 5 alumnów, w ubiegłym roku było ich 16, do kapłaństwa przygotowuje się aktualnie 39 alumnów. Jeżeli spojrzymy na dane z poprzednich lat, możemy zauważyć spadek liczby powołań, który wynika zarówno z niżu demograficznego, jak i z trudności, jakie przeżywają młodzi ludzie w podjęciu i realizacji powołania. I nie mówię tu tylko o powołaniu do kapłaństwa. Realizacja życia małżeńskiego oraz podejmowanie służby innym ludziom w ramach różnych zawodów, zwłaszcza tych uważanych za społecznie potrzebne, również napotyka na podobne trudności. Żyjemy w kulturze tymczasowości, która nie sprzyja podejmowaniu trwałych decyzji. Pozostaję jednak optymistą, że modlitwa o powołania, działalność grup Przyjaciół Paradyża oraz intensyfikacja duszpasterstwa powołaniowego będą owocowały kolejnymi licznymi powołaniami.

Reklama

– Jak wygląda taki typowy dzień kleryka? Co należy do jego codziennych zadań i obowiązków? Jak klerycy spędzają czas wolny?

– Dzień alumna rozpoczyna się pobudką o godz. 6.00. Pół godziny później klerycy rozpoczynają modlitwy poranne i uczestniczą w Eucharystii. Następnie uczestniczą w wykładach, mają czas na prywatne studium i własną modlitwę. Dzień kończą o godz. 23.00. Ale rytm dnia to także czas na pracę, sport, wypoczynek i rozwijanie swoich zainteresowań. Klerycy mają do dyspozycji bibliotekę, czytelnię, salę gimnastyczną, siłownię, boisko do piłki nożnej. Jednym z elementów formacji jest także odkrywanie i tworzenie współczesnej kultury, dlatego alumni wyjeżdżają do filharmonii, teatru, kina, a także sami reżyserują spektakle teatralne. Mają również swoje sukcesy sportowe. W minionym roku zajęli czwarte miejsce w ogólnopolskich mistrzostwach seminariów w piłce nożnej. Możliwości rozwoju jest wiele, zresztą ważną rzeczą jest, by posiadali pasję, którą będą mogli realizować i która może służyć gromadzeniu ludzi, by w konsekwencji przekazać im Dobrą Nowinę.

– W jednej z wypowiedzi powiedział Ksiądz Rektor, że seminarium jest nie tylko miejscem przygotowania do kapłaństwa przez kształtowanie duchowości i osoby ludzkiej, ale jest także formacją intelektualną, przygodą i propozycją. Czy mógłby Ksiądz Rektor rozwinąć tę myśl i powiedzieć, co seminarium proponuje kandydatom do kapłaństwa?

– Seminarium proponuje całościową wizję formacji. Nie można skupiać się tylko na jej wybranym elemencie. Fundamentem przygotowania do kapłaństwa jest troska o rozwój dojrzałej osobowości kapłana. Nie można skutecznie pełnić posługi bez osobistej dojrzałości, co więcej – jeżeli kandydat do kapłaństwa nie przepracuje w trakcie formacji osobistych zranień, to sam może stanowić niebezpieczeństwo dla osób, z którymi przyjdzie mu pracować. W dalszej kolejności na dojrzałym człowieczeństwie buduje się pogłębioną duchowość będącą intymną relacją z Bogiem, wreszcie na samym końcu następuje przygotowywanie do duszpasterstwa, które musi być dalekie od rygoryzmu i zawierać w sobie umiejętność osobistego towarzyszenia oraz zdolność rozeznawania częstokroć zawiłych ludzkich sytuacji. W tym wszystkim nieodzowne są właśnie formacja intelektualna, pięcioletnie studia zarówno z filozofii i teologii, jak i prawa, psychologii, historii oraz tych wszystkich dziedzin, które dają szeroki i spójny obraz świata. Pomocni są w tym wykładowcy naszej uczelni, zwłaszcza ci, którzy zarażają studentów własną pasją.

– W jaki sposób zachęciłby Ksiądz Rektor tych, którzy gdzieś w swoim sercu odczuwają powołanie do kapłaństwa, jednak przeżywają rozterki i nie potrafią zrobić kroku naprzód i podjąć ostatecznej decyzji, do tego, aby odpowiedzieli na Boże wezwanie i zgłosili się do seminarium?

– Jeżeli czują w sobie głos powołania, ale odczuwają niepewność i rozterki, to radziłbym, żeby przyjechali najpierw na rekolekcje powołaniowe. Przeprowadzamy je regularnie w domu rekolekcyjnym znajdującym się na terenie seminarium. A poza tym życzę im odwagi. Wejście do seminarium nie oznacza przecież od razu decyzji o przyjęciu święceń. Rozeznanie ze strony alumna i przełożonych trwa co najmniej pięć lat. Wiele osób spędza tu jakiś czas, by odkryć, że jego miejsce jest gdzie indziej. Ale nawet wtedy to nie są stracone lata.

– Jakie zdaniem Księdza Rektora na przestrzeni tych minionych 70 lat były największe sukcesy i radości naszego seminarium diecezjalnego?

– Żydowski filozof Martin Buber pisał, że „sukces nie jest żadnym z imion Bożych”. Trudno dopatrywać się dobrego funkcjonowania seminarium w ludzkich kategoriach sukcesu. Ale z pewnością wyznacznikiem dobrego funkcjonowania domu formacyjnego jest każdy dobrze posługujący kapłan. Cieszy, gdy ludzie mówią o absolwencie Paradyża: „dobry ksiądz”. Zresztą takich opinii o naszych absolwentach jest bardzo wiele i to przede wszystkim należy uznać za sukces. Gdyby jednak po ludzku spojrzeć na życie seminaryjne, to sukcesem są także postępy naukowe naszych wykładowców oraz inicjatywy religijne i kulturalne, które towarzyszą życiu seminaryjnemu, a jednocześnie gromadzą w naszych murach licznych diecezjan oraz gości z Polski i z zagranicy. Wśród nich można wymienić choćby odbywające się w sierpniu koncerty muzyki dawnej w ramach festiwalu „Muzyka w Raju” oraz sympozja naukowe organizowane wraz z Wydziałem Teologicznym Uniwersytetu Szczecińskiego, do którego jesteśmy afiliowani.

– Co zdaniem Księdza Rektora było i być może wciąż jest największą trudnością w życiu paradyskiej uczelni?

– Było kilka momentów w historii paradyskiego seminarium, które napawały niepokojem, jak choćby próba jego likwidacji. Dzisiaj chyba jednak największą trudnością jest funkcjonowanie seminarium w obliczu zmniejszającej się liczby powołań. Ponadto do codziennych trosk należą utrzymanie i remonty zabytkowego budynku. Chociaż tutaj także staramy się wykazywać troskę. W tym roku mamy nadzieję zakończyć odnawianie barokowego ołtarza w kościele seminaryjnym, ponadto mamy już plany na dalsze prace rewitalizacyjne. Lada dzień zabytkowy kościół i zabudowania klasztorne zostaną także wpisane na listę pomników historii.

– Czego na kolejne lata życzyć WSD w Gościkowie-Paradyżu?

– Przede wszystkim rozwoju w postaci licznych nowych powołań. Ale także tego, by Paradyż stawał się miejscem, do którego ludzie będą przyjeżdżać, wiedząc, że nabiorą tutaj duchowych sił. Zresztą dzieje się to już dzisiaj. Takie wydarzenia jak Akatyst do Matki Bożej czy pielgrzymka ministrantów i lektorów gromadzą wielu ludzi. Chcemy tworzyć otwarty dom, pamiętając oczywiście, że jest to przede wszystkim miejsce formacji.

WIESŁAWA LEWANDOWSKA: – Jest Pan, Panie Prezesie, jednym z nielicznych już, niestety, przedstawicieli pokolenia Armii Krajowej...

EDMUND MUSZYŃSKI: – Jednym z ostatnich i coraz bardziej bezsilnych, nie tylko z powodu stanu zdrowia. Bardzo martwi mnie stan naszego AK-owskiego środowiska. Choć jest w nim wciąż jeszcze wielu ludzi prawdziwych, doskonale czujących przesłanie Armii Krajowej, to jestem bardzo zniesmaczony postawą tych, którzy od kilku już lat decydują o naszym Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Tak naprawdę trudno mi powiedzieć, kim są ci ludzie, bo na pewno nie rozumieją słów: „Bóg, Honor i Ojczyzna”.

– Kim zatem są dzisiejsi członkowie Światowego Związku Żołnierzy AK?

MIROSŁAW WIDLICKI: – W ostatnich latach rzeczywiście coraz trudniej to określić. I takie pytania zadają nam członkowie terenowych kół AK. Sprawa była oczywista w latach 90. ubiegłego wieku, gdy żyło jeszcze wielu dowódców AK, gdy wszyscy dobrze się znali i na ogół znali swoją przeszłość. Po 2000 r. szeregi poszerzały się o wolontariuszy – takich jak ja – niekombatantów, ale przybywało też członków kombatantów, których nie miał kto weryfikować i którzy następnie trafiali do władz różnych szczebli, również do Zarządu Głównego.

– Czy częste są dziś życiorysy AK-owskie niedostatecznie uwierzytelnione?

M. W.: – To przykre, ale krążą takie opinie, a te przypadki, nawet jeśli nie są zbyt częste, to i tak podważają wiarygodność całego związku. Poza tym w ostatnich latach, w czasach docierającej do nas liberalizacji, można zaobserwować odchodzenie związku od swoich ideałów. Gdy pan prezes Muszyński napisał piękną „Preambułę” do naszego statutu (aby przeciwstawić się tej liberalizacji), wywołało to protesty, Zarząd Główny przegłosował odrzucenie „Preambuły”.

– Dlaczego?

M. W.: – Dlatego, że była zbyt „bogoojczyźniana”, a teraz to nie na czasie. Dwadzieścia lat temu taka reakcja byłaby nie do pomyślenia. Bardzo więc stępiła się ta szczególna czujność, nawet w ludziach powołujących się na etos AK, a niedługo już nie będzie tych, którzy dziś starają się tę czujność budzić...

– Światowy Związek Żołnierzy AK stara się jednak przekazać swą wartę następnemu pokoleniu, poprzez tzw. członków nadzwyczajnych...

M.W.: – Ludzie młodsi, niekombatanci, jeśli deklarują przywiązanie do wartości i etosu Armii Krajowej i chcą czynnie i całkowicie bezinteresownie pracować w związku, by zaszczepić ten etos szczególnie w młodym pokoleniu, otrzymują status członka nadzwyczajnego – bez praw wyborczych. Po roku działalności i pozytywnej opinii prezes okręgu ma prawo nadać im status członka zwyczajnego – z prawami wyborczymi, lecz oczywiście bez uprawnień kombatanckich. Taki właśnie status ja posiadam. Mimo że jestem z młodszego pokolenia, to podobnie jak pan prezes Muszyński ubolewam nad odchodzeniem (mam nadzieję, że to wyjątki) od Boga, ale i z honorem jest różnie.
E. M.: – Niedawno byłem bardzo zdumiony tym, że kilka osób przyjęło medale zasługi od... prezydenta Niemiec. Choć tego nie nagłaśniano.
M. W.: – Prezydent Niemiec wręczył te odznaczenia powstańcom warszawskim, odpowiednio dobranym członkom naszego związku. Naszym zdaniem, przyjmowanie ich było co najmniej dwuznaczne moralnie i mogło budzić niesmak.
E. M.: – Ja z zasady odmawiałem przyjmowania odznaczeń. Przyjąłem tylko Krzyż Armii Krajowej i Krzyż Partyzancki.

– Kiedy, Panów zdaniem, zaczęły się te „budzące niesmak” zmiany?

E. M.: – Moim zdaniem, widać je wyraźnie od czasu, gdy w Polsce zaczęli rządzić liberałowie, czyli Platforma Obywatelska. Wcześniej nikt w naszym środowisku nie ośmielał się kwestionować wartości, z których wyrasta etos AK. Nagle okazało się, że wszystko można wyśmiać, nawet splugawić, a w najlepszym razie przemilczeć.
M. W.: – Dwa lata temu pewna szkoła przyjęła imię jednego z naszych bohaterów lotników i... na jej sztandarze zabrakło słowa „Bóg”, jest tylko „Honor i Ojczyzna”. Komuś przyszło do głowy, żeby tak ocenzurować sztandar.

– Pytaliście, dlaczego tak się stało?

E. M.: – Nie miał kto zadać tego pytania, bo na uroczystość nawet nas nie zaproszono. Może dlatego, że byśmy tam tylko przeszkadzali jako strażnicy „przestarzałych wartości”.
M. W.: – Po prostu atmosfera poprawności politycznej trafiła pod strzechy. Decyzję w tej konkretnie sprawie najprawdopodobniej podjęli sami nauczyciele tej szkoły, może rodzice, a w najmniejszym stopniu młodzież.

– Kłopoty z wypełnianiem misji ŚZŻAK nie polegają więc dziś tylko na tym, że odchodzą już ci, którzy swym życiem zaświadczali, czym jest hasło: „Bóg, Honor i Ojczyzna”...

M. W.: – Faktem jest, że jeszcze kilkanaście lat temu, kiedy wśród nas była większa liczba dowódców o niekwestionowanym autorytecie, łatwiej było wypełniać tę patriotyczną misję w obronie najważniejszych polskich wartości.
E. M.: – Istotnie, od kilkunastu lat nie tylko na tym polegają nasze kłopoty. Wystarczy tu przypomnieć perturbacje z zakładaniem Fundacji Polskiego Państwa Podziemnego, która miała być materialną bazą dla działalności ŚZŻAK. Kiedy zaczynaliśmy powoływać fundację w roku 1998, było jeszcze całkiem uczciwie...

– Co to znaczy?

E. M.: – Założycielami fundacji mieli być pospołu Światowy Związek Żołnierzy AK i warszawski Urząd Wojewódzki. W końcu jednak jedynym fundatorem został nasz związek. Tak się złożyło, że wybrano mnie na pierwszego prezesa fundacji. To było w czasie, kiedy kończyły się rządy Jerzego Buzka, a AWS tracił poczucie bycia partią uczciwą. Przygotowałem wtedy projekt statutu, potem kolejne, których z jakiegoś powodu długo nie chciano zaakceptować w Krajowym Rejestrze Sądowym. W końcu, po pokonaniu licznych kłód pod nogami, we wrześniu 1999 r. statut został zarejestrowany. Fundacja mogła więc wreszcie przyjąć darowiznę – czyli przejąć budynek PAST-y. Ale to nie koniec kłopotów. Prawdziwa walka dopiero się zaczęła.

– Zaczęła się nowa walka o PAST-ę?

E. M.: – Tak, i to równie zacięta jak ta w 1944 r. Od początku było jasne, że ktoś za wszelką cenę chce nam uniemożliwić przejęcie PAST-y, czyli jej nieodpłatne scedowanie przez Skarb Państwa na rzecz naszej fundacji. Państwo musiało wypłacić sowite odszkodowanie firmie do tej pory administrującej tym budynkiem tylko w zamian za to, że nie będzie ona pretendowała do tytułu własności. O ile pamiętam, było to 960 tys. zł – ostatnie pieniądze, które miał do dyspozycji premier Buzek przed podaniem się do dymisji.
M. W.: – Gdyby nie to odszkodowanie, sprawa przez lata toczyłaby się w sądach, a z darowizny na rzecz naszego związku nic by nie wyszło. I tamta firma nadal by sobie pasożytowała na budynku PAST-y, podobnie jak czyniło to w innych miejscach wiele pokomunistycznych firm.

– Można powiedzieć, że to pan prezes Muszyński ponownie odbił PAST-ę?

M. W.: – Jak najbardziej, choć dzisiaj wielu się do tego przyznaje...
E. M.: – ...a nie mają nawet bladego pojęcia, jak ostro wtedy było. Po zarejestrowaniu statutu zaczęła się wojna podjazdowa – i to na wielu frontach – mająca nam uniemożliwić przejęcie PAST-y. W urzędzie wojewódzkim zadziałał ktoś wpływowy; urzędnicy zaczęli mnożyć trudności, zwłaszcza wicedyrektor wydziału gospodarki ziemią i geodezji, który aby rzecz maksymalnie utrudnić, przygotował specjalne plany geodezyjne wręcz uniemożliwiające przekazanie nam działki, na której stoi budynek PAST-y.
M. W.: – Działkę podzielono na dwie części – umyślnie w taki sposób, że część budynku PAST-y z windą wydzielono i przypisano do działki sąsiedniej! Chciano tak skomplikować sytuację prawną, by uniemożliwić, a co najmniej na bardzo długo odwlec przekazanie budynku Związkowi AK. To wszystko by się powiodło – bo ten chytry zabieg utrzymywano w ścisłej tajemnicy – gdyby nie to, że jedna z wysokich urzędniczek uczciwie ostrzegła pana prezesa Muszyńskiego, że coś takiego się kroi.
E. M.: – To prawda. Nikomu o tym nie mówiłem, ale wtedy zacząłem osobiście atakować wojewodę. Umowę przekazania darowizny, oczywiście, przedłożyłem wcześniej radcom prawnym w Ministerstwie Skarbu Państwa. Nikt tam nie miał żadnych zastrzeżeń. Pojawiły się one potem nagle – zaczęto domagać się od nas kolejnych bezsensownych dokumentów.
Do końca nie byliśmy pewni, czy podpisanie umowy w ogóle kiedykolwiek nastąpi, gdyż targi były niezwykle ostre. Strona przeciwna – na dobrą sprawę nie wiadomo kogo reprezentująca, nieżyczliwa – do końca miała chyba nadzieję, że do tego podpisania, mimo wcześniejszych uzgodnień, jednak nie dojdzie. Pomogły wspierające nas działania dyrektor Wydziału Skarbu Państwa i Przekształceń Własnościowych Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego Bożeny Grad, a szczególnie szefa Kancelarii Premiera Buzka ministra Mirosława Koźlakiewicza; przyszło polecenie od premiera, aby pan wojewoda podpisał dokument. To było 10 listopada 1999 r.

– Miał Pan wówczas wielką satysfakcję, poczucie zwycięstwa?

E. M.: – Tak, ale to poczucie trwało krótko, ponieważ już następnego dnia nie dostąpiłem zaszczytu uroczystego przejęcia budynku z rąk premiera Buzka... PAST-ę przejmował ówczesny prezes Światowego Związku Żołnierzy AK płk Stanisław Karolkiewicz, sam. Mnie zignorowano... Mimo że przecież byłem prezesem zarządu fundacji, adresatem całej korespondencji w tej sprawie, mimo że – powiem nieskromnie – przez wiele miesięcy sam walczyłem o PAST-ę.

– Cóż, taki zawsze był w Polsce los prawdziwych, najbardziej zasłużonych AK-owców, Panie Prezesie.

E. M.: – Pozostała mi tylko satysfakcja, że się udało, bo sam najlepiej wiem, że mogło się nie udać.

– Ale zasłużył Pan chyba na wdzięczność AK-owskiego środowiska?

E. M.: – No właśnie, najsmutniejsze jest, że tego nie jestem pewien...
M. W.: – Obydwaj z Prezesem jesteśmy w komisji statutowej związku i tak się składa, że wszystkie nasze najważniejsze poprawki do statutu zostały w głosowaniu odrzucone, m.in. wprowadzenie do statutu „Preambuły” i przywrócenie może nie Rady Naczelnej, ale Rady Starszych (złożonej z kilku powszechnie szanowanych kombatantów), która dbałaby o kręgosłup moralny związku i zabierałaby głos w sprawach ważnych dla Polski, którego dziś brakuje.
E. M.: – A ja mimo wszystko nie tracę nadziei, że w Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej zajdzie jakaś dobra zmiana.

* * *