Przez śmierć na Krzyżu Chrystus dokonał odkupienia człowieka i pojednał ziemię z Niebem. Dlatego Krzyż jest znakiem zbawienia, a jednocześnie znakiem rozpoznawczym dla chrześcijan. Wieńczy wieże i kopuły świątyń, ludzie wierzący umieszczają go w mieszkaniach, szkołach, zakładach pracy, a często też na rozstajach dróg. Znakiem Krzyża błogosławi się oraz rozpoczyna Mszę św. i prawie wszystkie modlitwy. Krzyże ustawia się na chrześcijańskich grobach, ale można je spotkać na jakichś szczególnych miejscach, jak choćby prawosławna góra Grabarka. Krzyż to dwie belki; pionowy słup tkwiący na stałe w ziemi i pozioma belka wraz ze skazańcem naprowadzana do wycięcia w pionowym słupie. Na przestrzeni wieków wytworzył się zwyczaj upiększania krzyży i wykonywanie ich w różnych stylach. Kościoły zachodnie do dziś posługują się krzyżem najbardziej zbliżonym do tego z Golgoty, czyli o jednym ramieniu dłuższym i drugim krótszym, który nazwano " łacińskim". Kościół wschodni - bizantyjski, o kulturze greckiej, przyjął krzyż o równych ramionach i nazwano go "greckim". Można jeszcze spotkać krzyże w kształcie litery "X" jest to tzw. "krzyż św. Andrzeja", na którym Apostoł został zamęczony. Kościół prawosławny w Rosji, Ukrainie i w wielu innych krajach słowiańskich posługuje się krzyżem odmiennym od wyżej wymienionych. Niejednokrotnie było to powodem niszczenia i znieważania tych świętych znaków. W czasach zaborów uważano je za rosyjsko-carski wymysł i symbol państwa rosyjskiego. Podobna sytuacja miała miejsce tuż po ostatniej wojnie, kiedy niszczono wszystko, co przypomina prawosławie i miało jakikolwiek związek z Ukraińcami. W wiosce, nazwijmy ją Sudy, do 1945 r. mieszkali Ukraińcy i Polacy. Przez wieki żyli razem w idealnej zgodzie, jedni chodzili do cerkwi, drudzy do kościoła. Przy drodze ustawiano kapliczki i krzyże katolickie i prawosławne. Zmarłych chowano też obok siebie, bo cmentarze rozdzielała tylko drewniana barierka. Podczas wojny na początku nic złego nie działo się. Jednak i tu dotarł wirus nacjonalizmu wyhodowany gdzieś daleko, który wyrządził wiele szkód obu narodowościom. Po wojnie ludność ukraińska została wysiedlona, cerkiew wcześniej spłonęła, pozostał cmentarz i kilka krzyży przydrożnych z ukośnikami. Nie remontowane, po latach pochyliły się lub uległy zniszczeniu, ale jeden bardzo ładnie wykonany z piaskowca, przetrwał do naszych czasów, a znajdował się w najpiękniejszym miejscu wioski. Obecni mieszkańcy postanowili w tym miejscu ustawić duży krzyż wykonany z żelaza, a ten kamienny usunąć. Dowiedziałem się o tym zamiarze i postanowiłem krzyż ocalić. Ludzie twierdzili, że tu powinien być krzyż polski i katolicki, w żadnym wypadku prawosławny. Zastanawiałem się w jaki sposób ich przekonać, jakich użyć argumentów, aby nie zniszczyli tego pięknego dzieła. Zapytałem czy na tym krzyżu znajduje się postać Jezusa? Odpowiedzieli: ksiądz sam widzi, że tak. Pytam dalej czy ten Jezus jest ruski czy polski? W odpowiedzi usłyszałem " no, Jezus to Jezus". Wtedy wytłumaczyłem, że krzyż prawosławny to w zasadzie trzy krzyże nałożone na siebie: długa i krótka belka to styl łaciński, u góry krzyż równoramienny to styl grecki i u dołu ukośnik to krzyż św. Andrzeja Apostoła patrona Rusi, najczęściej używany przez prawosławnych Słowian. Jest jeszcze inna wersja wytłumaczenia: najwyżej położona poprzeczka to tablica z napisem "Jezus Nazareński Król Żydowski", a ukośnik miał być deską-podnóźkiem, który się nieco odchylił. Wersja ta jest jednak mało prawdopodobna. Moje tłumaczenie zainteresowało słuchaczy, po długich i burzliwych naradach postanowili swój krzyż postawić obok krzyża prawosławnego i dla obydwu wykonać zgrabne ogrodzenie. Przy okazji musiałem jeszcze wyjaśnić dlaczego prawosławni inaczej się żegnają i tak często. My, katolicy, żegnamy się pięcioma palcami, prawosławni zaś trzema palcami. Przeżegnanie się to najkrótsze wyznanie wiary w Ojca, Syna i Ducha Świętego. Jest to symbol; u nas oznacza on wiarę w Trzy Osoby Boskie i Dwie Natury Jezusa - Boską i Ludzką.

Prawosławni żegnając się wyznają wiarę w Trójcę Świętą, dlatego trzy złączone palce są widocznym tego znakiem. Liturgia wschodnia bardzo bogata w symbole i gesty nakazuje oddawanie czci Osobom Trójcy Przenajświętszej, oraz Maryi Pannie. Kiedy w modlitwach wymienia się te Osoby zawsze na znak szacunku należy się przeżegnać. Ten zwyczaj praktykowany był u Unitów, a nawet na naszych terenach w Kościele rzymskokatolickim. Jeszcze dziś w niektórych parafiach ludzie żegnają się odmawiając Chwała Ojcu.... Chełmscy Unici przed rozbiorami czasem ustawiali przy drogach krzyże dwuramienne, podobne do prawosławnych, lecz bez belki ukośnej, ale najczęściej i najchętniej krzyże łacińskie. Warto rozejrzeć się w jakim stanie znajdują się krzyże i kapliczki przydrożne. Może trzeba je naprawić, zakonserwować. Na pewno należy te stare i pochylone uszanować, obojętnie kto je postawił, w jakim stylu, i z którego był wyznania.