Reklama

Turystyka

Skarby Małopolski i Podkarpacia

Unikalne i swojskie zabytki kultury drewnianej są wizytówką kraju nad Wisłą.

Niedziela Ogólnopolska 36/2022, str. 64-65

Adobe.Stock

Kościół świętych Filipa i Jakuba w Sękowej

Kościół świętych Filipa i Jakuba w Sękowej

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W sierpniu zaprezentowaliśmy na naszych łamach pierwszą część Szlaku Architektury Drewnianej. Dziś zapraszamy na wyprawę odcinkiem małopolskim i podkarpackim.

Turystyczne atkrakcje drewnianej Małopolski

Ponad 250 najcenniejszych zabytkowych obiektów drewnianych tworzy Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce. Malownicze kościoły, urocze cerkwie, smukłe dzwonnice, staropolskie dwory, drewniane wille i skanseny, należące do najcenniejszych zabytków ludowej kultury materialnej, wyznaczają turystyczne destynacje.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Szlak powstał w 2001 r. z inicjatywy województwa małopolskiego. W 2003 r. cztery drewniane kościoły z Małopolski zostały szczególnie wyróżnione wpisem na Listę światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego UNESCO. Należą do nich: kościół św. Michała Archanioła w Binarowej, kościół św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim, kościół św. Leonarda w Lipnicy Murowanej i kościół Świętych Filipa i Jakuba w Sękowej. – To unikat, myślę, że nawet w skali świata: Sękowa – mała wieś, a w niej dwa obiekty, kościół i cerkiew, wpisane na listę UNESCO – podkreśla Piotr Łężniak z Małopolskiej Organizacji Turystycznej, koordynator projektu Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce. Za ewenement uważa liczbę zgromadzonych na szlaku obiektów architektury drewnianej, od sakralnych po świeckie. Szlak w skali roku odwiedza ponad milion turystów, a wśród nich pokaźne grupy Japończyków zakochanych w drewnie, turystów z Francji, Wielkiej Brytanii czy poruszających się kamperami Niemców. Łężniak tłumaczy, że miłośnicy drewna to turyści samochodowi, ale i pieszy oraz rowerowi. Organizatorzy szlaku okraszają go dodatkowo ofertą kuchni regionalnej czy propozycją kulturalną, choćby w formie festiwalu „Muzyka Zaklęta w Drewnie”.

Czego konkretnie szukają turyści? Na przykład kościółka w Dębnie, znakomicie położonego (dla miłośników Podhala i spływów), gdzie m.in. powstawały niektóre sceny do filmowego Janosika.

Reklama

Zajrzyjmy także do Lipnicy Murowanej. Kościół z końca XV wieku to jeden z najcenniejszych drewnianych kościołów w Małopolsce. Według tradycji, zbudowano go w 1141 r. na miejscu pogańskiej gontyny, z której podobno pochodzi tzw. słup Światowida, wspierający z tyłu ołtarz św. Leonarda. Wnętrze kościoła zdobi dekoracja malarska z różnych okresów, od końca XV do początków XVIII wieku. W prezbiterium ukazane są sceny: Ukrzyżowania, Ostatniej Wieczerzy i Sądu Ostatecznego, a w nawie – Męki Pańskiej oraz Dekalog. Wśród cennego wyposażenia odnajdziemy m.in.: rzadki feretron procesyjny z płaskorzeźbą Trójcy Świętej i pozytyw szkatulny grający do dziś.

W 2013 r. do listy UNESCO dopisane zostały cztery cerkwie wchodzące w skład szlaku: cerkiew św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku, cerkiew Opieki Bogurodzicy Najświętszej Maryi Panny w Owczarach, cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu oraz cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych. – W okresie wakacyjnym, od czerwca do września, w pięćdziesięciu dziewięciu obiektach szlaku, łącznie z tymi wpisanymi na listę UNESCO, przewodnicy czekają na turystów – zachęca Piotr Łężniak.

Odkryjmy Podkarpacie

Szlak Architektury Drewnianej w województwie podkarpackim, o łącznej długości 1202 km, podzielony jest na dziewięć tras. Jako obszar pogranicza województwo podkarpackie było w przeszłości zamieszkiwane przez różne grupy etniczne i mniejszości narodowe. Pozostałością po przenikaniu kultur, tradycji i religii są zabytki, przede wszystkim w postaci drewnianych cerkwi i kościołów. W konsekwencji powstał Szlak Architektury Drewnianej, podkreślający bogactwo wielokulturowości terenu. Na podkarpackiej części szlaku najczęściej spotykanymi obiektami są drewniane cerkwie. Nie brak jednak cennych, zabytkowych kościołów, zabudowy wiejskiej, dworków oraz obiektów zabytkowej techniki.

Wybudowane często bez użycia gwoździ, liczące nawet pół tysiąca lat – drewniane świątynie to skarb kresowego pogranicza. Wieżyczki krytych gontem kościołów i krągłe kopułki cerkwi są naturalnym elementem urokliwego, bogatego w zieleń, malowniczego Podkarpacia.

Reklama

Trasy szlaku wiodą do ponad 130 zabytków rozsianych po całym regionie. Znakomita większość to budowle sakralne – dziedzictwo, które przypomina historię polsko-ruskiego pogranicza, i dziewicze lasy pełne doskonałego budulca, co spowodowało rozkwit ciesielskiej sztuki. Właśnie na Podkarpaciu, w Haczowie znajduje się drewniany kościół gotycki z końca XIV wieku – największy w Europie i najstarszy w Polsce. Został wpisany na listę UNESCO. Trafił na nią również kościół w Bliznem z monumentalną dekoracją malarską – obrazkową Biblią ubogich.

Pani Maria Kuliga, która nazywa siebie „przewodnikiem wiejskim”, z ochotą oprowadzi nas po kościele, który uważa za wyjątkowy; szczególnie poleca zobaczyć Sąd Ostateczny, ale i figurę Matki Bożej z XV wieku ze szkoły Wita Stwosza, i wiele innych rzeczy.

– To trzeba zobaczyć. Przyjechać, wejść, doświadczyć. Opowiedzieć i opisać się nie da – uważa. Największym wyróżnikiem kościoła w Bliznem jest malarstwo ścienne pochodzące z różnych okresów – z XVI, XVII i z początku XVIII wieku. Szczególnie ciekawy detal można dostrzec na malowidle przedstawiającym męczeństwo świętych. Oprawcy w tym przedstawieniu mają egzotyczne rysy twarzy. To ewidentne nawiązanie do najazdów tatarskich, które nękały okolice Bliznego. Czymś obecnie niemal niespotykanym, stawiającym kościół w Bliznem w czołówce zabytków architektury drewnianej, jest zespół zabytkowych drewnianych zabudowań plebańskich, usytuowanych w jego bezpośrednim otoczeniu.

– Od czwartku do niedzieli miewamy najwięcej turystów – opowiada p. Maria. Jest wyjątkowym cicerone, bo to parafianka; w tutejszym kościele, zanim zbudowano nowy, przyjmowała wszystkie sakramenty.

Reklama

Za światowe dziedzictwo uznano także cerkwie w Smolniku n. Sanem, Turzańsku i Chotyńcu. Właśnie tam archeologowie, odkopując scytyjskie grodzisko, znaleźli grecką amforę z VII wieku przed Chr. – pierwszą odkrytą na ziemiach polskich.

Dech w piersi zapierają malowane wnętrza drewnianego kościoła w Binarowej i dawnej łemkowskiej cerkwi w Świątkowej Wielkiej, złocone ikonostasy w Gorajcu, Kowalówce i Krempnej. Harmonijną bryłą zachwyca malowana przez dziesiątki malarzy cerkiew w Uluczu. Miniatury wszystkich tych świątyń można zobaczyć w parku Centrum Kultury Ekumenicznej w Myczkowcach. Drewniane zabytki z Beskidu Niskiego, Bieszczadów i podkarpackiego Pogórza gromadzi skansen w Sanoku.

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku to największy skansen w Polsce, w którym zatrzymano klimat dawnych wsi i miasteczek południowo-wschodniej Polski. Dzięki pracy muzealników udało się uratować wiele cennych śladów różnorodności etnicznej i religijnej tej okolicy, zamieszkiwanej wszak przez: Polaków, Rusinów, Niemców, Bojków, Łemków, Pogórzan, Dolinian, katolików, grekokatolików czy wyznawców prawosławia. Bo wyprawa w głąb drewnianego Podkarpacia to zarazem doświadczenie prawdziwego tygla etniczno-religijnego, którym była ta pełna uroku kraina.

2022-08-30 12:42

Ocena: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Dziś Wielki Czwartek – początek Triduum Paschalnego

[ TEMATY ]

Wielki Czwartek

Pio Si/pl.fotolia.com

Od Wielkiego Czwartku Kościół rozpoczyna uroczyste obchody Triduum Paschalnego, w czasie którego będzie wspominać mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. W Wielki Czwartek liturgia uobecnia Ostatnią Wieczerzę, ustanowienie przez Jezusa Eucharystii oraz kapłaństwa służebnego.

Wielki Czwartek jest szczególnym świętem kapłanów. Rankiem, jeszcze przed wieczornym rozpoczęciem Triduum Paschalnego, ma miejsce szczególna Msza św. Co roku we wszystkich kościołach katedralnych biskup diecezjalny wraz z kapłanami (nierzadko z całej diecezji) odprawia Mszę św. Krzyżma. Poświęca się wówczas krzyżmo oraz oleje chorych i katechumenów. Przez cały rok służą one przy udzielaniu sakramentów chrztu, święceń kapłańskich, namaszczenia chorych, oraz konsekracji kościołów i ołtarzy. Namaszczenie krzyżem świętym oznacza przyjęcie daru Ducha Świętego.. Krzyżmo (inaczej chryzma, od gr. chrio, czyli namaszczać, chrisis, czyli namaszczenie) to jasny olej z oliwek, który jest zmieszany z ciemnym balsamem.

CZYTAJ DALEJ

Nowi kanonicy

2024-03-28 12:00

[ TEMATY ]

Zielona Góra

Karol Porwich/Niedziela

Podczas Mszy Krzyżma bp Tadeusz Lityński wręczył nominacje i odznaczenia kapłanom diecezji. Życzenia otrzymali również księża, którzy obchodzą w tym roku jubileusze kapłańskie.

Pełna lista nominacji, odznaczeń i jubilatów.

CZYTAJ DALEJ

Abp Galbas dla PAP: mnie nieraz trudno jest wierzyć w Boga

2024-03-29 07:59

Mnie nieraz trudno jest wierzyć w Boga. Wiara bywa ciężka i męcząca, ale gdy słyszę o czyjejś śmierci, wówczas właśnie wiara jest pociechą - powiedział PAP metropolita katowicki abp Adrian Galbas.

W rozmowie z PAP metropolita katowicki abp Adrian Galbas wyjaśnił, że cierpienie samo w sobie nie jest człowiekowi potrzebne, ponieważ niszczy i degraduje. Jednak w momentach, gdy przeżywamy cierpienie, męka Chrystusa może być pociechą i wzmocnieniem.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję