Ks. Przemysław Witkowski: Każdy jubileusz ma swoje szczególne znaczenie w diecezjach, ale warto na początku przypomnieć o jego biblijnych korzeniach.

Dk. Waldemar Rozynkowski: Genezy lat jubileuszowych w Kościele katolickim należy szukać w Starym Testamencie. Ich nazwa została zaczerpnięta od instrumentu, a dokładnie rogu kozła (yobel), którym obwieszczano początek jubileuszu. Ten wyjątkowy rok w świetle zapisów w Księdze Kapłańskiej przypadał co 50 lat – po cyklu 7 pełnych lat szabatowych obchodzonych co 7 lat. Jubileusz był okazją do odnowienia relacji z Bogiem, między ludźmi oraz z całym stworzeniem.

Kiedy zwołano pierwszy Rok Jubileuszowy?

W 1300 r. Trwał on, decyzją papieża Bonifacego VIII, od 22 lutego do 25 grudnia. Przywileje odpustowe można było uzyskać, udając się do Rzymu, a tam nawiedzając bazyliki św. Piotra i św. Pawła. Pierwszy jubileusz ściągnął do Wiecznego Miasta ok. 2 mln pielgrzymów. Dodajmy, że Europę zamieszkiwało wtedy ok. 50 mln mieszkańców, widać więc, że ten rok łaski wywołał olbrzymie poruszenie w całym chrześcijańskim świecie.

Jak często ogłaszano lata jubileuszowe?

Papież Bonifacy VIII postanowił, że kolejne jubileusze będą obchodzone co 100 lat. Z biegiem czasu okazało się jednak, że zaczęto skracać oczekiwania na kolejny rok duchowych przywilejów. Najpierw, odwołując się do opisu biblijnego, przyjęto okres co 50 lat. Kolejny Rok Święty zwołano już w 1350 r. Od 1475 r. ustaliła się praktyka zwoływania ich co 25 lat i tak jest, poza wyjątkami, do dnia dzisiejszego. Ze względu na napiętą sytuację polityczną w Europie nie odbyły się jubileusze w latach 1800 i 1850. W niektórych momentach papieże ogłaszali nadzwyczajne lata jubileuszowe. Tak było np. w latach 1933 i 1983, kiedy to ogłoszono Rok Święty Odkupienia.

Czy w diecezji toruńskiej znajdziemy historyczne odniesienia do jubileuszu?

Przede wszystkim znajdujemy wątki historyczne w odniesieniu do Mikołaja Kopernika związanego nie tyle z ówczesną diecezją chełmińską, ile z samym Toruniem. Wiemy, że podczas Jubileuszu Roku 1500 w Rzymie przebywali Mikołaj i Andrzej Kopernikowie. Obchody tego roku odbiły się ogromnym echem w całej Europie. Tylko do samego Rzymu przybyły setki tysięcy pielgrzymów. Pośród nich byli także pielgrzymi z Polski. Bracia Kopernikowie wiosną 1500 r., być może już w marcu zamieszkali w Wiecznym Mieście, dokąd przybyli po zakończonych studiach w Bolonii. Wiemy, że w tym mieście przeżywali święta wielkanocne, które przypadały wtedy na 19 kwietnia.

Lata jubileuszowe były tak ważnym wydarzeniem, że bardzo często próbowano je upamiętnić. Jednym ze sposobów było fundowanie dzwonów. Pamiątką pierwszego Roku Jubileuszowego było ufundowanie dzwonów do Bazyliki św. Piotra przez papieża Bonifacego VIII. Wielce prawdopodobne, że źródłem inspiracji do odlania dzwonu „Tuba Dei” dla rozbudowanej w końcu średniowiecza świątyni świętojańskiej w Toruniu była właśnie chęć upamiętnienia jubileuszu przeżywanego w 1500 r. Zadaniem „Tuba Dei”, a więc „Trąby Bożej” było ogłaszanie przez swój donośny głos, że Bóg czeka i szuka każdego człowieka.

Przed nami kolejny Rok Jubileuszowy...

24 grudnia 2024 r. papież Franciszek otworzy Drzwi Święte Bazyliki św. Piotra w Watykanie. W ten sposób zainauguruje on jubileusz. W diecezjach uroczyste otwarcie Roku Jubileuszowego będzie miało miejsce w niedzielę 29 grudnia. Tego dnia we wszystkich katedrach i konkatedrach biskupi będą sprawować Eucharystię. Rok Święty zakończy się w diecezjach w niedzielę 28 grudnia 2025 r. Ojciec Święty zakończy jubileusz zamknięciem Drzwi Świętych 6 stycznia 2026 r., a więc w uroczystość Objawienia Pańskiego.

Jubileusz wiąże się z odpustami. Jak je uzyskać?

Odpust jubileuszowy będzie można uzyskać w wielu miejscach. W granicach diecezji zostaną wyznaczone specjalne kościoły stacyjne, do których wierni będą mogli pielgrzymować. Będą to przede wszystkim sanktuaria. Poza tym każda wspólnota parafialna będzie mogła przeżyć wyjątkowy dzień jubileuszu w swoje święto patronalne, a więc w dzień odpustu parafialnego. Do kościołów stacyjnych będzie można się udać w pielgrzymkach diecezjalnych i dekanalnych, w pielgrzymkach organizowanych przez ruchy i wspólnoty, grupy zawodowe i stany, a w końcu przez osobiste pielgrzymowanie.

Podczas jubileuszu wierni będą mogli uzyskać dar odpustu przede wszystkim przez uczestnictwo w Eucharystii. Przywilej ten będzie można uzyskać także przez uczestnictwo w nabożeństwie Słowa Bożego, nabożeństwie pokutnym, Liturgii Godzin, Drodze Krzyżowej oraz nabożeństwie różańcowym. Poza tym wierni będą mogli uzyskać odpust jubileuszowy przez trwanie na adoracji Najświętszego Sakramentu i rozmyślaniu, kończąc je modlitwą Ojcze nasz.

Jak zatem najlepiej wykorzystać ten czas?

Przede wszystkim musimy chcieć spotkać się osobiście z Bogiem. Z tego spotkania – nie mam wątpliwości – zrodzą się pragnienie zerwania z grzechem, prośba o sakrament pojednania i chęć trwania w stanie łaski uświęcającej.

Dk. prof. dr hab. Waldemar Rozynkowski - diakon stały w parafii św. Antoniego w Toruniu, przewodniczący Rady Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich Diecezji Toruńskiej, wicedyrektor Wydziału Duszpasterskiego Kurii Diecezjalnej Toruńskiej, dziekan Wydziału Nauk Historycznych UMK