Reklama

Ubodzy we wspólnocie Kościoła

Niedziela łódzka 14/2001

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Przemiany społeczne i polityczne, jakie dokonują się w Polsce na przestrzeni ostatniej dekady, umożliwiają Kościołowi pełniejsze realizowanie misji ewangelizacyjnej, ale także stawiają nowe wyzwania. Takim wyzwaniem jest niewątpliwie posługa wobec ubogich. Powiększanie się obszarów ubóstwa materialnego jest skutkiem upadku państwa opiekuńczego i gospodarki centralnie planowanej oraz zbyt powolnego tempa reform gospodarczych i społecznych. Ubóstwu materialnemu towarzyszy często brak umiejętności odnalezienia się w nowych warunkach, niski poziom wykształcenia, patologie. Te niekorzystne zjawiska skupiają się jak w soczewce w życiu polskich rodzin.

Troska o ubogich jest imperatywem wynikającym z chrześcijańskiej miłości bliźniego. Spoglądając na dzieje Kościoła, zobaczymy bez większej trudności, że od czasów apostolskich ubodzy byli przedmiotem szczególnej opieki wspólnot chrześcijańskich. Jednak w drugiej połowie naszego stulecia pasterze Kościoła katolickiego i teologowie podjęli trud refleksji nad miejscem ubogich w Kościele i w świecie. 11 sierpnia 1962 r., na miesiąc przed rozpoczęciem II Soboru Watykańskiego Jan XXIII stwierdził, że Kościół dzięki Soborowi odkryje, iż jest w szczególny sposób Kościołem ubogich. Ta wypowiedź została uznana jako sygnał do podjęcia rozważań i poszukiwania odpowiedzi na pytania o sens chrześcijańskiego ubóstwa oraz o miejsce ubogich we wspólnocie Kościoła.

Ojciec Chenu - francuski teolog, jeden z intelektualnych Ojców Soboru stwierdził w tym samym czasie, że pomoc, jaką Kościół niósł słabym, pozbawionym praw i ubogim, że troska o chorych i cierpiących, o wychowanie dzieci i młodzieży stanowią najpiękniejsze karty w dziejach Kościoła. Chociaż ubodzy w Kościele byli przedmiotem stałej troski, to jednak jak twierdzi o. Chenu - Kościół nie dość upominał się o ich prawa wynikające z zasady sprawiedliwości społecznej.

Takie refleksje ojców Soboru i ekspertów znalazły swoje odzwierciedlenie w końcowych dokumentach. W Konstytucji dogmatycznej o Kościele czytamy, że Kościół na wzór Chrystusa, który dokonał dzieła Odkupienia w ubóstwie i wśród prześladowań, jest powołany "do wejścia na tą samą drogę, aby udzielać ludziom owoców zbawienia" (LG 8). Ponieważ ubodzy są znakiem obecności Chrystusa, Kościół "darzy miłością wszystkich dotkniętych słabością ludzką, co więcej, w ubogich i cierpiących odnajduje wizerunek swego ubogiego i cierpiącego Zbawiciela, im stara się ulżyć w niedoli i w nich usiłuje służyć Chrystusowi (LG 8). Natomiast Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes wprost stwierdza, że chrześcijanie są wezwani przez Chrystusa ubogiego i solidarnego z ubogimi do działań na rzecz przezwyciężenia niesprawiedliwych stosunków społecznych, których przejawem jest " głód, choroby i wszelka bieda" (GS 88).

Pierwszą próbę zastosowania soborowego nauczania o "Kościele ubogich" do konkretnej sytuacji społecznej podjęli biskupi krajów Ameryki Łacińskiej. Zwołana z inicjatywy Konferencji Episkopatów Ameryki Łacińskiej i za aprobatą Pawła VI konferencja w Medellin ( Kolumbia) w 1968 r. podjęła problem posługi Kościoła wobec ubogich na tym kontynencie. Kościół niosąc Dobrą Nowinę ubogim - stwierdzili biskupi południowoamerykańscy - nie może nie dostrzegać krzywd i społecznej niesprawiedliwości, nie może pozostać obojętny. Ubodzy w Kościele zajmują uprzywilejowane miejsce i to właśnie do nich Kościół jest szczególnie posłany.

Podróż apostolska papieża Pawła VI do Kolumbii w sierpniu 1968 r., tuż po zakończeniu konferencji w Medellin była wyrazem pełnego poparcia dla zaangażowania miejscowego Kościoła na rzecz ubogich. Papież w jednym ze swoich przemówień nazywając ubogich "sakramentem - świętym znakiem obecności Chrystusa na świecie" nie poprzestał jednak na teologicznych obrazach i rozważaniach. Krytycznie oceniając panujące w Kolumbii stosunki społeczne, dyskryminujące rdzenną ludność, wskazał na pilną potrzebę przyznania ludności chłopskiej elementarnych praw, przede wszystkim prawa do ziemi, oraz stanowczo napiętnował nadużycia władz państwowych wobec tej warstwy społecznej. Sprawujący władzę polityczną i kierujący życiem gospodarczym są zobowiązani do podejmowania reform celem ustanowienia bardziej sprawiedliwego porządku społecznego. Niesprawiedliwość społeczna nie uzasadnia stosowania przemocy. Drogą reform społecznych według papieża Pawła VI nie jest rewolucja, lecz zgodna współpraca wszystkich warstw w celi likwidacji analfabetyzmu, wprowadzenia nowych metod uprawy ziemi, ugruntowania szacunku dla pracy ludzkiej.

Nauczanie społeczne Kościoła o ubogich, wypracowane przez Sobór, choć rozwijało się głównie w kontekście społecznym i politycznym Ameryki Południowej, dzięki inicjatywom Pawła VI przekroczyło granice tego kontynentu. Należy jednak pamiętać, że pojęcie "opcja preferencyjna na rzecz ubogich" wyrosło właśnie na tamtym terenie. Po raz pierwszy to pojęcie zostało wyraźnie sformułowane przez uczestników Drugiej Konferencji Biskupów Ameryki Łacińskiej, która odbyła się w 1979 r. w Puebla w Meksyku. Miłość i troska o ubogich i żyjących w niedostatku czyni Kościół wiarygodnym wobec świata. Dlatego biskupi w imieniu Kościołów lokalnych zobowiązali się do podjęcia takich działań, których celem będzie ewangelizacja i służba ubogim, czyli opcja preferencyjna na rzecz ubogich.

Termin "opcja preferencyjna na rzecz ubogich" użyty w dokumencie końcowym konferencji w Puebla został uznany, zastosowany i upowszechniony przez Jana Pawła II. Wypowiedzi obecnego Papieża są tak liczne, że należy dokonać wielkiej syntezy, aby wybrać te najbardziej charakterystyczne. Podczas pierwszej pielgrzymki do Meksyku w styczniu 1979 r. Papież potwierdził, że uprzywilejowane miejsce ubogich we wspólnocie Kościoła wynika z miłości Boga do ubogich oraz z samego faktu ubóstwa. Kościół solidaryzując się z ubogimi, żąda dla nich sprawiedliwości w imię Chrystusa i zagwarantowania niezbywalnych praw. Tak rozumiana opcja preferencyjna nie oznacza wyłączenia innych klas czy grup społecznych z duszpasterskiej troski Kościoła. Papież stanowczo odrzuca wszelkie kryteria polityczne i ideologiczne, redukujące ubogich do klasy społecznej, będącej w opozycji do innych klas. Ubóstwo nie sprowadza się do wymiarów ekonomicznych. Ubodzy to także osoby pozbawione praw przez ideologie totalitarne, szczególnie prawa do wolności sumienia i wyznania. "Gdy Kościół mówi o preferencyjnej opcji na rzecz ubogich, czyni to w perspektywie wszechobejmującej miłości Pana, który szczególnie upodobał sobie właśnie najbardziej potrzebujących. Nie jest to opcja ideologiczna, nie oznacza też ulegania zwodniczej teorii walki klas jako motoru przemian dziejowych. Miłość do ubogich wypływa z samej Ewangelii i nie wolno jej ujmować ani przedstawiać w kategoriach konfliktu" - przypomniał Papież Jan Paweł II kapłanom w Meksyku.

Instrukcja o chrześcijańskiej wolności i wyzwoleniu ( 1986 r.) wskazuje na bardzo praktyczny wymiar opcji preferencyjnej: Jezus nie tylko przyniósł łaskę i pokój Boży, lecz także uzdrawiał chorych, współczuł tłumowi, który nie miał co jeść i nakarmił go, razem z uczniami, chodzącym za Nim, rozdawał jałmużnę (67). Jezusowe błogosławieństwo ubóstwa nie zwalnia chrześcijan z troski o pozbawionych środków do życia. Nędza "jest złem, z którego trzeba, o ile to możliwe, ludzi wyzwolić". Kościół przez swoje nauczanie stara się wpłynąć na zmiany niesprawiedliwych struktur, a okazując miłość ubogim, daje świadectwo godności człowieka, która zawsze i w każdych warunkach pozostaje wartością podstawową niezależnie od tego, do jak wielkiej nędzy, pogardy, odrzucenia i bezsilności byłby doprowadzony człowiek ( 67).

W encyklice Sollicitudo rei socialis (1987) Jan Paweł II używa zamiennie pojęć opcja preferencyjna i miłość preferencyjna i definiuje ją jako "specjalną formę pierwszeństwa w praktykowaniu miłości chrześcijańskiej" (SRS 42). Ubóstwa nie można sprowadzać wyłącznie do braku środków materialnych. Jego istotę Jan Paweł II upatruje w pozbawieniu osoby ludzkiej podstawowych praw, w szczególności prawa do wolności religijnej, a także prawa do inicjatywy gospodarczej. W imię miłości do ubogich Kościół nawołuje do koniecznych reform niesprawiedliwych struktur społecznych, tak by zlikwidować nędzę i strefy ubóstwa.

W encyklice Centesimus annus (1991) Jan Paweł II przypomina, że choć ubodzy są przedmiotem szczególnej troski, to opcja preferencyjna nie wyłącza ani tym bardziej nie dyskryminuje innych grup. Współcześni ubodzy to także ludzie zepchnięci na margines, ofiary konsumizmu, uchodźcy, emigranci.

Opcja preferencyjna na rzecz ubogich była bardzo mocno zaznaczona w nauczaniu i inicjatywach Roku Jubileuszowego, ponieważ Jubileusz powinien służyć pochyleniu się nad ubóstwem współczesnego świata, odnowieniu sprawiedliwości społecznej, przebudowie w duchu miłości i solidarności niesprawiedliwych struktur. Już w Liście Apostolskim Tertio millennio adveniente nawiązując do Jubileuszy Narodu Wybranego, Papież zachęcał, aby Jubileusz był przeżywany jako sposobność do przemyślenia sprawy redukcji, jeśli nie całkowitej likwidacji zadłużenia międzynarodowego, które ciąży na losach wielu narodów (por. TMA 51) .

To z konieczności zwięzłe przedstawienie genezy i rozumienia pojęcia "opcja preferencyjna na rzecz ubogich" odwołuje się tylko do najważniejszych elementów nauczania społecznego. Opcja oznacza zaangażowanie, konkretne działania inspirowane chrześcijańską miłością Boga i bliźniego na rzecz tych, którzy są pozbawieni praw, którzy cierpią niedostatek. Opcja oznacza solidarną bliskość z tymi, którzy z różnych przyczyn znaleźli się poza głównym nurtem życia społecznego, których prawa są ograniczane, a ludzka i nadprzyrodzona godność kwestionowana.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2001-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Za mały mój rozum na tę Tajemnicę, milknę, by kontemplować

2024-03-29 06:20

[ TEMATY ]

Wielki Piątek

rozważanie

Adobe. Stock

W czasie Wielkiego Postu warto zatroszczyć się o szczególny czas z Panem Bogiem. Rozważania, które proponujemy na ten okres pomogą Ci znaleźć chwilę na refleksję w codziennym zabieganiu. To doskonała inspiracja i pomoc w przeżywaniu szczególnego czasu przechodzenia razem z Chrystusem ze śmierci do życia.

Dzisiaj nie ma Mszy św. w kościele, ale adorując krzyż, rozważamy miłość Boga posuniętą do ofiary Bożego Syna. Izajasz opisuje Jego cierpienie i nagrodę za podjęcie go (Iz 52, 13 – 53, 12). To cierpienie, poczynając od krwi ogrodu Oliwnego do śmierci na krzyżu, miało swoich świadków, choć żaden z nich nie miał pojęcia, że w tym momencie dzieją się rzeczy większe niż to, co widzą. „Podobnie, jak wielu patrzyło na niego ze zgrozą – tak zniekształcony, niepodobny do człowieka był jego wygląd i jego postać niepodobna do ludzi – tak też wprawi w zdumienie wiele narodów. Królowie zamkną przed nim swoje usta, bo ujrzą coś, o czym im nie mówiono, i zrozumieją coś, o czym nigdy nie słyszeli” (Iz 52, 14n). Krew Jezusa płynie jeszcze po Jego śmierci – z przebitego boku wylewa się zdrój miłosierdzia na cały świat. Za mały mój rozum na tę Tajemnicę, milknę, by kontemplować.

CZYTAJ DALEJ

Posty nakazane zachowywać

Niedziela warszawska 46/2003

monticellllo/pl.fotolia.com

Przykazania kościelne są zaproszeniem do współodpowiedzialności za Kościół
Zachęcają do przemyśleń, czy wiara ma wynikać z tradycji, czy z przekonania

CZYTAJ DALEJ

Rozmowa z Ojcem - Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego

2024-03-29 14:12

[ TEMATY ]

abp Wacław Depo

Karol Porwich/Niedziela

Abp Wacław Depo

Abp Wacław Depo

Jak wygląda życie codzienne Kościoła, widziane z perspektywy metropolii, w której ważne miejsce ma Jasna Góra? Co w życiu człowieka wiary jest najważniejsze? Czy potrafimy zaufać Bogu i powierzyć Mu swoje życie? Na te i inne pytania w cyklicznej audycji "Rozmowy z Ojcem" odpowiada abp Wacław Depo.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję