2015

1 stycznia: Franciszek odprawił noworoczną Mszę św. w bazylice św. Piotra. Kościół w tym dniu obchodzi uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi oraz Światowy Dzień Pokoju, ustanowiony przez bł. Pawła VI. "Bez Kościoła Jezus Chrystus sprowadza się ostatecznie do jakiejś idei, pewnej moralności, do jakiegoś sentymentu. Bez Kościoła nasza relacja z Chrystusem byłaby na łasce i niełasce naszej wyobraźni, naszych interpretacji, naszych nastrojów" - powiedział papież w homilii.

4 stycznia: Franciszek podczas niedzielnej modlitwy Anioł Pański zapowiedział, że na konsystorzu 14 lutego mianuje 20 nowych kardynałów reprezentujących wszystkie kontynenty. Na liście znalazł się tylko jeden przedstawiciel Kurii Rzymskiej. Po raz pierwszy w historii swych kardynałów mają: Mjanma, Panama, Wyspy Zielonego Przylądka i Wyspy Tonga.

6 stycznia: Franciszek przewodniczył w Watykanie uroczystości Objawienia Pańskiego. "Mędrcy są wzorem nawrócenia do prawdziwej wiary, ponieważ bardziej uwierzyli w dobroć Boga niż w pozorny splendor władzy" - powiedział papież podczas Mszy św. "Co to za tajemnica, w której ukrywa się Bóg? Gdzie mogę Go spotkać?" - zapytał i wskazał na wojny, wykorzystywanie dzieci, tortury, handel bronią, handel ludźmi... "W tym wszystkim, we wszystkich tych braciach i siostrach najmniejszych, cierpiących z powodu tych sytuacji, obecny jest Jezus" - powiedział Ojciec Święty.

11 stycznia: W Niedzielę Chrztu Pańskiego Franciszek ochrzcił 33 dzieci (20 dziewczynek i 13 chłopców) w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie. Zachęcił rodziców naturalnych, chrzestnych i krewnych do karmienia swych dzieci i chrześniaków Słowem Bożym i własnym przykładem. Wezwał też do dziękowania Panu za dar mleka jako pierwszego pokarmu niemowląt oraz do modlitw za te matki, które nie mają czym nakarmić swych dzieci.

12 stycznia: Franciszek przyjął na noworocznym spotkaniu członków korpusu dyplomatycznego, akredytowanego przy Stolicy Apostolskiej. "Warunkiem pokoju jest przyjęcie «kultury spotkania», a nie «kultury odrzucenia»" - to główna myśl przesłania, jakie wystosował do dyplomatów. Ojciec Święty dokonał przeglądu sytuacji międzynarodowej i zaapelował m.in. o pokój na obszarach, gdzie toczy się tzw. "wojna w kawałkach", przede wszystkim na Ukrainie i Bliskim Wschodzie. Wezwał społeczność międzynarodową do podjęcia "konkretnych działań na rzecz pokoju oraz w obronie tych, którzy znoszą skutki wojny i prześladowań oraz zmuszeni są do opuszczenia swoich domów i swej ojczyzny".

13-15 stycznia: Franciszek pielgrzymował na Sri Lakę. Najważniejszymi wydarzeniami wizyty były: kanonizacja bł. Józefa Vaza - "Apostoła Cejlonu", pielgrzymka do sanktuarium Matki Bożej Różańcowej w Madhu oraz spotkanie międzyreligijne. Przebiegała ona pod hasłem: „Pozostańcie w miłości”. Papież pozostawił mieszkańcom i Kościołowi tego kraju dwa wielkie przesłania. W tym wieloreligijnym kraju, gdzie największą wspólnotą religią jest buddyzm, a później hinduizm, chrześcijaństwo i islam, zaapelował o wolność religijną, określając ją jako „fundamentalne prawo człowieka” i przypomniał, że każdy „powinien być wolny, sam bądź stowarzyszony z innymi, w poszukiwaniu prawdy, wyrażaniu otwarcie swoich przekonań religijnych, wolny od zastraszania i od zewnętrznych przymusów". Drugie orędzie dotyczyło pojednania narodowego. Franciszek wezwał do odbudowy utraconej jedności po 27 latach konfliktu między dwiema największymi grupami etnicznymi kraju: Syngalezami i Tamilami, który pochłonął prawie 100 tys. ofiar. Za wstawiennictwem Matki Bożej z Madhu papież prosił, aby wszyscy ludzie znaleźli "inspirację i siłę do budowania przyszłości pojednania, sprawiedliwości i pokoju dla dzieci tej umiłowanej ziemi".

15-19 stycznia: Pod hasłem "Miłosierdzie i współczucie" Franciszek pielgrzymował na Filipiny - do największego katolickiego kraju Azji. Najważniejszymi wydarzeniami tej wizyty były: spotkania z prezydentem, władzami i korpusem dyplomatycznym, Msza św. w stołecznej katedrze z udziałem biskupów, księży, osób konsekrowanych, spotkanie z rodzinami, Msza św. i spotkania w miastach Tacloban i Palo na wyspie Leyte, która ucierpiała w 2013 r. w wyniku tajfunu Yolanda, spotkanie z młodzieżą na Uniwersytecie św. Tomasza oraz Msza św. w uroczystość Dzieciątka Jezus w Manili z udziałem 6 mln wiernych. Podróż ta skoncentrowana była wokół ubogich. "Przyjechałem na Filipiny, by być z wami" - powiedział papież do ocalałych z tragicznego tajfunu. Głównym celem tej pielgrzymki było spotkanie z mieszkańcami zniszczonego w 80 proc. miasta Tacloban. W imieniu milionów ubogich Ojciec Święty wyraził sprzeciw wobec społecznej niesprawiedliwości i wszechobecnej korupcji. Podkreślił, że główną przyczyną ubóstwa jest system gospodarczy, który usunął osobę z centrum miasta i umieścił tam „boga pieniądze”, system gospodarczy, który zawsze wyklucza, wyklucza dzieci, młodych, bezrobotnych i tworzy kulturę odrzucenia, w której wszyscy żyjemy. "To jest główna przyczyna ubóstwa, a nie rodziny wielodzietne" - zaznaczył kaznodzieja. Była to 7. podróż zagraniczna Franciszka, obejmująca także Sri Lankę, i druga na kontynent azjatycki. Jorge M. Bergoglio był trzecim papieżem odwiedzającym Filipiny: po bł. Pawle VI w 1970 i św. Janie Pawle II w latach 1981 i 1995 r.

8 lutego: "Niech rządzący stanowczo dołożą starań, aby usunąć przyczyny tej wstydliwej plagi, niegodnej cywilizowanego społeczeństwa" - zaapelował Franciszek w rozważaniach przed modlitwą Anioł Pański w Watykanie. Po raz pierwszy obchodzono wówczas Międzynarodowy Dzień Modlitwy i Refleksji poświęconych walce z handlem ludźmi. Odbył się on pod hasłem: „Zapal światło w proteście przeciwko handlowi ludźmi” z inicjatywy Międzynarodowych Unii Przełożonych Generalnych Męskich i Żeńskich (UISG i USG), a patronowały mu Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących oraz Papieska Rada „Iustita et Pax”. Według szacunków Międzynarodowej Organizacji Pracy na świecie jest 21 mln ofiar handlu ludźmi. Na obchody Dnia wybrano wspomnienie liturgiczne św. Józefiny Bakhity, sudańskiej niewolnicy, która po wyzwoleniu wstąpiła do zgromadzenia kanosjanek.

8 lutego: Franciszek odwiedził rzymską parafię św. Michała Archanioła. "Trzeba się przyzwyczaić do niesienia innym Ewangelii, do czytania Słowa Jezusa i do zrozumienia tego, co nam mówi Pan" - zaapelował papież w kazaniu podczas Mszy św. Była to jego pierwsza w tym roku wizyta w parafii Wiecznego Miasta, a dziewiąta od początku pontyfikatu. Spotkał się tam m.in. z grupą uchodźców z Ameryki Łacińskiej.

12-13 lutego: pod przewodnictwem Franciszka obradował w Watykanie konsystorz Kolegium Kardynalskiego na temat proponowanej reformy Kurii Rzymskiej. "Zamierzonym celem jest sprzyjanie większemu zharmonizowaniu prac poszczególnych dykasterii i biur, żeby osiągnąć skuteczniejszą współpracę w tej absolutnej transparencji, która buduje autentyczną synodalność i kolegialność” - powiedział papież, otwierając obrady. Wzięło w nich udział 165 purpuratów, w tym 20 nominatów, którzy 14 tegoż miesiąca otrzymali insygnia kardynalskie.

14 lutego: w bazylice św. Piotra Franciszek kreował 20 nowych kardynałów. Podczas swojego drugiego konsystorza zachęcił purpuratów do kierowania się w swoim życiu i posłudze słowami „Hymnu o miłości” z 13. rozdziału Pierwszego Listu św. Pawła do Koryntian. W uroczystości wziął także udział papież-senior Benedykt XVI. Nowi kardynałowie pochodzą z 18 krajów świata i reprezentują wszystkie kontynenty. Ponadto Ojciec Święty ogłosił, że 17 maja br. odbędzie się kanonizacja czterech błogosławionych zakonnic: Francuzki, Włoszki i dwóch Palestynek.

15 lutego: Franciszek przewodniczył w bazylice św. Piotra Mszy św. dziękczynnej za dar nowych kardynałów dla Kościoła. Zachęcił purpuratów do służby Jezusowi ukrzyżowanemu w każdej osobie zmarginalizowanej z jakiegokolwiek powodu. "Nie odkryjemy Pana, jeśli autentycznie nie zaakceptujemy osoby usuniętej na margines! W ewangelii usuniętych na margines odsłania się bowiem i ukazuje nasza wiarygodność!" - powiedział Ojciec Święty. Podczas Eucharystii modlono się m.in. za prześladowanych chrześcijan, ubogich, cierpiących i ofiary nienawiści.

20 lutego: Franciszek przyjął w Watykańskim Pałacu Apostolskim hierarchów katolickich z Ukrainy obrządków łacińskiego i greckokatolickiego, którzy złożyli wizytę „ad limina Apostolorum”, czyli „do progów apostolskich”. Biskupi i prezydent Peter Poroszenko zaprosili papieża do odwiedzenia ich kraju.

21 lutego: papież na 40-minutowej audiencji kanclerz Niemiec Angelę Merkel. Głównym tematem ich rozmów były sprawy biedy i pokoju na świecie. Szefowa rządu przekazała Ojcu Świętemu album płyt CD z dziełami Jana Sebastiana Bacha i ofiarę pieniężną, jaką Niemcy przeznaczyły na pomoc dla uchodźców syryjskich w Jordanii, nad którymi opiekę sprawuje Papieska Rada „Cor unum”. Zaprosiła też papieża do złożenia wizyty w jej kraju.

22 lutego: Ojciec Święty wraz z całą Kurią Rzymską uczestniczył w rekolekcjach wielkopostnych, które w podrzymskim miasteczku Ariccia głosił włoski karmelita o. Bruno Secondin. Ich tematem były słowa „Słudzy i prorocy Boga żywego” oparte na duszpasterskim odczytaniu postaci proroka Eliasza.

22 lutego: 19 mln internautów czyta regularnie krótkie wpisy Franciszka na jego profilu @Pontifex na Twitterze. Papieska Rada Środków Społecznego Przekazu podała, że liczbę tę przekroczono 23 lutego. Podkreślono przy tym, że w ostatnim okresie znacznie wzrosła liczba wejść z Polski. Papieskie tweety po polsku znalazły się na piątym miejscu wśród dziewięciu wersji językowych pod względem liczby odwiedzających je.

6 marca: Franciszek posłał na cały świat 31 misji „ad gentes”, utworzonych z 200 rodzin z 600 dziećmi Drogi Neokatechumenalnej. Powiedział, że jest ona prawdziwym darem Opatrzności dla Kościoła naszych czasów. Ojciec Święty zaznaczył, że patrząc na to dzieło, odczuwa pociechę, doświadczając potwierdzenia, że Duch Święty żyje i dokonuje w swoim Kościele wielkich dzieł również dzisiaj, odpowiadając na potrzeby współczesnego świata. Obecnie, po kilku rozesłaniach wcześniejszych, dokonanych przez Benedykta XVI i Franciszka, jest 127 takich misji: 74 w Europie, 13 w obu Amerykach, 34 w Azji, 5 w Oceanii i 1 w Afryce. W misje "ad gentes" jest zaangażowanych ok. 680 rodzin i ponad 2650 dzieci.

7 marca: papież przyjął na audiencji na Placu św. Piotra kilka tysięcy członków członków ruchu Komunia i Wyzwolenie (Comunione e Liberazione) w 60. rocznicę jego powstania i w 10. rocznicę śmierci jego założyciela ks. Luigiego Giussaniego. „Droga Kościoła to wychodzenie, by poszukiwać tych, którzy są daleko, na peryferiach, służenie Jezusowi w każdej osobie zmarginalizowanej, opuszczonej, bez wiary, rozczarowanej Kościołem, zniewolonej swoim egoizmem” - powiedział Franciszek. Ruch ten, skupiający ok. 60 tys. dorosłych, obecny jest w 70 krajach na całym świecie, najwięcej we Włoszech i w Hiszpanii. Od 1983 działa także w Polsce i zrzesza ok. tysiąca osób, głównie w ośrodkach akademickich, m.in. w Łodzi, Wrocławiu, Krakowie, Katowicach, Warszawie i Opolu.

7 marca: Franciszek upamiętnił pierwszą Mszę sprawowaną przez Pawła VI po włosku, a nie po łacinie, przed 50 laty, w rzymskim kościele Wszystkich Świętych, czyli w tym samym, gdzie przyszły błogosławiony zainaugurował nowe normy liturgiczne Soboru Watykańskiego II.

8 marca: Ojciec Święty odwiedził parafię pw. Maryi Matki Odkupiciela w peryferyjnej dzielnicy Tor Bella Monaca we wschodniej części zie Rzymu. Przed przybyciem na miejsce zatrzymał się w ośrodku Caritas św. Joanny Antydy Thouret, gdzie spotkał się z osobami chorymi i ubogimi, którymi opiekują się Siostry Misjonarki Miłości Matki Teresy z Kalkuty.

21 marca: w ramach jednodniowej wizyty w Neapolu Franciszek mówił m.in. o korupcji, która "cuchnie" i wezwał mafiosów do nawrócenia. Zapewnił więźniów, że kraty nie mogą ich oddzielić od miłości Boga, zaś młodzież przekonywał, że recept na długie życie jest miłość. W katedrze był świadkiem cudu św. Januarego. Modlił się też w sanktuarium maryjnym w Pompejach.

12 kwietnia: podczas watykańskich obchodów setnej rocznicy zagłady Ormian w Imperium Tureckim Franciszek ogłosił nowym doktorem Kościoła średniowiecznego ormiańskiego filozofa, poetę i mistyka św. Grzegorza z Nareku. Jest on 36. osobą obdarzoną przez Kościół katolicki tym tytułem, przyznawanym tym świętym, którzy wnieśli znaczący wkład w pogłębienie zrozumienia misterium Boga i wydatnie powiększyli bogactwo doświadczenia chrześcijańskiego. Św. Jan Paweł II określił go mianem jednego z największych piewców Matki Bożej.

3 maja: Franciszek odwiedził parafię Matki Bożej Królowej Pokoju w Ostii nad Morzem Tyrreńskim. Po drodze zatrzymał się na chwilę przy Luna Parku, aby spotkać się z pracującymi tam Romami i Małymi Siostrami Karola de Foucauld, dzielącymi z nimi swoje życie.

17 maja: podczas Mszy św. na Placu św. Piotra papież ogłosił świętymi cztery zakonnice, żyjące na przełomie XIX i XX w. Są to dwie Palestynki: Maria (Mariam) Bauardi i Maria Alfonsyna Danil Ghattas oraz Francuzka Joanna Emilia de Villeneuve i Włoszka Maria Krystyna Brando. Pierwsza była karmelitanką bosą, zaś pozostałe założyły nowe żeńskie zgromadzenia zakonne: Sióstr od Najświętszego Różańca, Sióstr od Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej, zwane „błękitnymi siostrami z Castres” oraz Sióstr Wynagrodzicielek Jezusowi Sakramentalnemu.

6 czerwca: Franciszek złożył jednodniową wizytę apostolską w stolicy Bośni i Hercegowiny - Sarajewie. Złożyły się na nią: Msza św. z udziałem 65 tys. wiernych na stadionie olimpijskim, spotkanie z bośniackimi władzami, duchowieństwem, przedstawicielami wyznań i religii oraz młodzieżą. Papież udał się do miasta-symbolu, miejsca współistnienia narodów i religii, nazywanego "Jerozolimą Zachodu", jako pielgrzym pokoju i nadziei. Dziękując wspólnocie katolickiej oraz wszystkim wiernym: prawosławnym, muzułmanom, żydom i należącym do innych mniejszości religijnych za serdeczne przyjęcie, Ojciec Święty zachęcił ich do kontynuowania dzieła duchowej i moralnej odbudowy społeczeństwa. Była to 8. zagraniczna podróż papieża i trzecia do kraju europejskiego poza Włochami. Jej hasłem były słowa: „Pokój wam”.

18 czerwca: ukazała się pierwsza w dziejach Kościoła encyklika całkowicie poświęcona ochronie naturalnego środowiska człowieka - „Laudato si’”. Przypomniał w niej, że każdy z nas jest częścią przyrody i od niej zależy, a obecne zagrożenia wymagają zdecydowanego „nawrócenia ekologicznego”. Za głównego winowajcę kryzysu ekologicznego uznał skrajny konsumpcjonizm. Dodał, że w sprawie zmian klimatycznych mamy do czynienia ze zróżnicowaną odpowiedzialnością i konieczna jest w tej dziedzinie postawa globalnej solidarności. Postulował „ekologię ludzką”, czyli „niezbędną relację życia człowieka z prawem moralnym, wpisanym w jego naturę”. Zaznaczył, że nie można mówić o zrównoważonym rozwoju bez solidarności między pokoleniami, bez troski o to, jaką ziemię przekażemy naszym następcom. Podkreślił przy tym, że „nie da się pogodzić obrony przyrody z usprawiedliwianiem aborcji”. Jednocześnie skrytykował te ruchy ekologiczne, które walczą o ochronę przyrody, nie stosując tych samych zasad do życia ludzkiego.

21-22 czerwca: Franciszek przebywał z wizytą w Turynie. Złożyły się na nią: spotkanie ze światem pracy, modlitwa przed Całunem Turyńskim, Msza św. z udziałem 100 tys. wiernych, spotkanie z salezjanami i salezjankami w 200. rocznicę urodzin ich założyciela św. Jana Bosko, z chorymi i niepełnosprawnymi oraz z młodzieżą, odwiedziny we wspólnocie waldensów - protestanckim Kościele reformowanym, a także spotkanie ze swoimi krewnymi z rodziny Bergoglio, która pochodzi z Piemontu. "Ze strony Kościoła katolickiego proszę was o przebaczenie postaw i zachowań niechrześcijańskich, a nawet nieludzkich, jakie w dziejach zajmowaliśmy wobec was. W imię Pana Jezusa Chrystusa, przebaczcie nam!" - powiedział Franciszek podczas spotkania z przedstawicielami Kościoła Waldensów, najstarszej wspólnoty reformowanej na świecie. Po raz pierwszy w historii papież przekroczył próg świątyni waldensów. Była to dziewiąta podróż papieża na terenie Włoch.

5-8 lipca: Franciszek przebywał z wizytą apostolską w Ekwadorze. Jej głównymi punktami były: Msze św. w parku Samanes z udziałem ponad 600 tys. wiernych w Guayaquil i w Parku Dwuchsetlecia w Quito z udziałem ok. 1,5 mln Ekwadorczyków, spotkanie ze światem nauki na kampusie Papieskiego Uniwersytetu Katolickiego Ekwadoru oraz z przedstawicielami świata polityki, gospodarki i życia społecznego kraju. Hasłem pielgrzymki były słowa: „Ewangelizować z radością”. Papież podkreślił m.in. znaczenie rodziny i zaapelował o zaprzestanie niszczenia lasów tropikalnych w regionie Amazonii. W stolicy skrytykował autorytarne dążenia liderów życia politycznego Ameryki Łacińskiej.

8-10 lipca: papież złożył wizytę w Boliwii. Złożyły się na nią: Msza św. na rozpoczęcie V Krajowego Kongresu Eucharystycznego na Placu Chrystusa Odkupiciela w Santa Cruz de la Sierra z udziałem 1 mln wiernych, spotkania z prezydentem Evo Moralesem, z przedstawicielami władz i elit społecznych tego kraju w La Paz oraz udział w obradach II Spotkania Światowego Ruchów Ludowych na terenach wystawowych Expo Feria w Santa Cruz. Hasłem pielgrzymki były słowa: "Z Franciszkiem głosimy radość Ewangelii”. W swoich wystąpieniach papież apelował o integrację najsłabszych i ostrzegał przed bezgraniczną konsumpcją. Międzynarodową uwagę zwróciły jego odwiedziny II Światowego Spotkania Ruchów Ludowych w Santa Cruz, gdzie powiedział, że świat potrzebuje zmiany a problemy, które należy rozwiązać, dotyczą nie tylko Ameryki Łacińskiej, ale całej ludzkości. "Chcemy zmiany, prawdziwej zmiany, zmiany struktur" - mówił papież i wezwał: "Globalizacja nadziei, rodząca się w narodach i narastająca wśród ubogich, musi zastąpić globalizację wykluczenia i obojętności!" Ojciec Święty przeprosił też za wiele grzechów, jakich Kościół dopuścił się przeciwko rdzennym mieszkańcom Ameryki.

10-12 lipca: Franciszek przebywał z wizytą apostolską w Paragwaju. Spotkał się tam z władzami i korpusem dyplomatycznym w ogrodzie Pałacu Lopezów, odwiedził szpital im. Dzieci z Acosta Nu w Asunción, odprawił Mszę św. na placu przed sanktuarium maryjnym w Caacupé z udziałem ponad miliona wiernych, spotkał się z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego na Stadionie im. Leona Condou Kolegium św. Józefa, odwiedził dzielnicę Banado Norte, sprawował Mszę św. w parku N~u Guazú z udziałem 1,5 mln wiernych i spotkał się z młodzieżą na bulwarze Costanera w stolicy kraju. Hasłem pielgrzymki były słowa: "Głosiciel prawdy i pokoju”. Franciszek wezwał m.in.: "Nigdy więcej bratobójczej wojny! Budujmy zawsze pokój!" Pochwalił też przemiany demokratyczne, do jakich od wielu lat dochodzi w Paragwaju i zachęcił do dalszego umacniania struktur i instytucji demokratycznych. Paragwaj był trzecim i ostatnim etapem ośmiodniowej pielgrzymki Franciszka do Ameryki Łacińskiej. Była to jego 9. podróż zagraniczna od początku pontyfikatu.

10 sierpnia: Franciszek ustanowił Światowy Dzień Modlitw o Ochronę Stworzenia. Inicjatywa ta wynika z „podzielanej wspólnie z patriarchą ekumenicznym Bartłomiejem troski o przyszłość stworzenia” i jest odpowiedzią na sugestię wyrażoną przez jego przedstawiciela, metropolitę Pergamonu, Jana (Zizioulasa) podczas prezentacji encykliki „Laudato si’” w Watykanie. Papież wyraził przekonanie, że jako chrześcijanie pragniemy wnieść swój wkład w rozwiązanie kryzysu ekologicznego, przed którym staje obecnie ludzkość. Kryzys ten skłania ich do głębokiego nawrócenia duchowego: chrześcijanie są wezwani do „nawrócenia ekologicznego, które wiąże się z rozwijaniem wszystkich konsekwencji ich spotkania z Jezusem w relacjach z otaczającym ich światem”. Franciszek wyjaśnił, że ten nowy doroczny Światowy Dzień będzie dla każdego wierzącego i wspólnot okazją do odnowienia swego „powołania stróżów stworzenia”, do dziękowania Bogu za „wspaniałe dzieło, które powierzył naszej trosce” oraz do przyzywania Jego pomocy w ochronie stworzenia i Jego miłosierdzia za „grzechy popełnione przeciwko światu, w którym żyjemy”. Ojciec Święty wskazał, że obchody tego Dnia w tym samym dniu, co w Kościele prawosławnym (1 września) są świadectwem „wzrastającej komunii z naszymi braćmi prawosławnymi” i wyraził życzenie, by Dzień był obchodzony w harmonii z inicjatywami Światowej Rady Kościołów, podejmowanymi w tej dziedzinie.

8 września: papież postanowił uprościć i przyspieszyć proces kanoniczny o stwierdzenie nieważności małżeństwa. W tym celu ogłosił dwa dokumenty: „Mitis Iudex Dominus Iesus”, dotyczący zmian w Kodeksie Prawa Kanonicznego, oraz „Mitis et misericors Iesus” w sprawie zmian w Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich. Ojciec Święty postanowił, że dla stwierdzenia nieważności małżeństwa nie będzie już konieczne zgodne orzeczenie dwóch instancji, a do zawarcia nowego małżeństwa kanonicznego wystarczy orzeczenie trybunału pierwszej instancji. Nie ma zatem obowiązku apelacji od pierwszego orzeczenia. Trybunał może składać się tylko i wyłącznie z biskupa diecezjalnego, choć nie może on być wyłącznym sędzią na terenie swojej diecezji i ma obowiązek ustanowienia trybunału, na którego czele zawsze stać ma duchowny. Może on być wspomagany przez sędziów świeckich. Ponadto biskup diecezjalny może i powinien orzekać w sprawach najbardziej oczywistych w ramach tzw. procesu krótkiego. Sprawę muszą jednak wnieść obie strony przekonane o nieważności małżeństwa. Konieczne są w tym przypadku jasne i oczywiste dowody nieważności. Czas takiego procesu, od chwili zwołania wszystkich uczestników, wynosi 30 dni, do których dołącza się kolejnych 15 na dalsze uwagi. Wyrok wydaje biskup diecezjalny, który zyskuje pewność moralną co do nieważności małżeństwa. Może on też przekazać sprawę do procesu zwykłego. Ponadto możliwa jest apelacja od tego orzeczenia. Papież zachęcił, aby - o ile to możliwe - zapewniono darmowość procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Zmiany weszły w życie 8 grudnia 2015 r.

19-22 września: Franciszek złożył wizytę apostolską na Kubie. Jej hasłem były słowa: "Misjonarz miłosierdzia". Papież odwiedził Hawanę, Holguín, El Cobre i Santiago de Cuba. Podczas wizyty apelował o to, by Kościół mógł służyć narodowi kubańskiemu „w warunkach wolności”. Przekonywał do służby konkretnemu człowiekowi, a nie ideologiom. Tłumaczył, że Bóg pragnie Kościoła ubogiego. Podkreślił potrzebę umiejętności wspólnego działania z ludźmi innych przekonań i ideologii, w tym komunistycznej, na rzecz dobra wspólnego. Przestrzegł przed popadaniem w poprawność polityczną. Przede wszystkim jednak zachęcił „do przeżywania rewolucji czułości”, polegającej na „otwieraniu oczu i serc na innych”.

22-27 września: pod hasłem: „Miłość jest naszą misją” odbyła się papieska wizyta apostolska w USA. Głównymi jej wydarzeniami były: powitanie w Białym Domu w Waszyngtonie z udziałem 15 tys. Amerykanów, kanonizacja bł. Junipera Serry (1713-1784) w Narodowym Sanktuarium Niepokalanego Poczęcia NMP z udziałem 25 tys. wiernych, udział we wspólnej sesji Kongresu Stanów Zjednoczonych na waszyngtońskim Kapitolu, Msza św. z udziałem ok. 20 tys. wiernych w hali Madison Square Garden w Nowym Jorku. Ponadto papież odwiedził główną siedzibę ONZ, wygłosił tam przemówienie na forum Zgromadzenia Ogólnego (25 września) i wziął udział w VIII Światowym Spotkaniu Rodzin (26-27 września) w Filadelfii. Były to jego pierwsze odwiedziny USA. Do członków Kongresu Franciszek powiedział m.in., że naród może być uznany za wielki, gdy broni wolności, gdy krzewi kulturę, która pozwala ludziom „marzyć” o pełnych prawach dla wszystkich, gdy dąży do sprawiedliwości i stara się o sprawy uciśnionych, gdy opowiada się za dialogiem i sieje pokój. Mówiąc o dziedzictwie kulturowym i duchowym wskazał na czterech wielkich reprezentantów narodu amerykańskiego: Abrahama Lincolna, Martina Luthera Kinga, Dorothy Day i Thomasa Mertona. W przemówieniu w Zgromadzenia Ogólnym ONZ w Nowym Jorku papież przypomniał, że od wszystkich rządzących świat stanowczo się domaga skutecznej, wyrażającej się w konkretnych krokach ochrony środowiska naturalnego oraz jak najszybszego przezwyciężenia zjawiska wykluczenia społecznego i ekonomicznego. W homilii podczas Mszy św. w Filadelfii, która zakończyła Spotkanie Rodzin, wezwał do wsparcia małżeństwa i rodziny „ponad wszelkimi granicami” i zachęcił wszystkich do codziennych gestów miłości, które sprawiają, że czujemy się jak w domu.

4-25 października: w Watykanie obradowało XIV Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów na temat „Powołanie i misja rodziny w Kościele i świecie współczesnym”. Była to kontynuacja zgromadzenia nadzwyczajnego z 2014 r., które przedstawiło obecną sytuację rodziny. Na tej podstawie i w oparciu o nauczanie Kościoła o małżeństwie i rodzinie Synod szukał sposobów duszpasterskiego im towarzyszenia. W „Relacji końcowej” ojcowie synodalni jednoznacznie podkreślili, że małżeństwo to związek mężczyzny i kobiety, oparty na przymierzu sakramentalnym. W tej właśnie niepowtarzalnej relacji człowiek odnajduje pełnię szczęścia, otwiera się na piękno, radość, życie. Rodzina jest skarbem ludzkości i szansą na rozwój człowieka. Dokument podkreśla konieczność formacji małżeństw, rodzin i kapłanów do posługi w duszpasterstwie rodzin. Tylko osoby zachwycone miłością potrafią przekazywać wiarygodnie prawdę o miłości, a wierząca, radosna, szczęśliwa rodzina jest najlepszą wspólnotą ewangelizacyjną. Najwięcej dyskusji wzbudziła sprawa duszpasterstwa osób rozwiedzionych, żyjących w nowych związkach cywilnych. „Relacja” podkreśla, że nie powinny one czuć się ekskomunikowane i apeluje o integrację tej grupy katolików w życie wspólnoty chrześcijańskiej przez powierzanie im różnych posług kościelnych. W tym celu za św. Janem Pawłem II wzywa duszpasterzy do właściwego rozeznania ich sytuacji, uwzględniającego zarówno okoliczności obiektywne, jak i „poczytalność subiektywną”. Nie ma natomiast mowy o dopuszczeniu takich osób do Komunii św., co postulowali m.in. biskupi niemieccy. „Relacja” posłuży papieżowi do przygotowania posynodalnej adhortacji apostolskiej.

18 października: Franciszek kanonizował rodziców św. Teresy z Lisieux. Była to pierwsza kanonizowana para małżeńska w historii. Oprócz Zelii i Ludwika Martinów papież ogłosił świętymi także: ks. Wincentego Grossiego z Włoch (gorliwego nauczyciela i orędownika wychowania młodego pokolenia, założyciela żeńskiego Instytutu Córek Oratorium św. Filipa Nereusza) i s. Marię od Niepokalanego Poczęcia (Salvat Romero) z Hiszpanii (przełożoną generalną Zgromadzenia Sióstr Towarzystwa Krzyża). Mszę św. na Placu św. Piotra koncelebrowali kardynałowie i biskupi uczestniczący w Synodzie Biskupów.

28 października: papież utworzył watykańską fundację wspierającą szkolnictwo katolickie na świecie. Ogłosił to w 50. rocznicę ogłoszenia soborowej deklaracji o wychowaniu chrześcijańskim „Gravissimum educationis”. Te dwa łacińskie słowa tworzą też nazwę fundacji, która powstała z inicjatywy Kongregacji ds. Edukacji Katolickiej.

9 listopada: Franciszek przyjął na audiencji prezydenta RP Andrzeja Dudę. Dwudziestominutowa rozmowa dotyczyła m.in. przypadających w 2016 obchodów Światowego Dnia Młodzieży w Krakowie i 1050. rocznicy chrztu Polski. Papież wyraził chęć przybycia nie tylko do Krakowa. "Powiedział, że chciałby jeszcze odwiedzić Częstochowę i pomodlić się w Auschwitz" - oświadczył po spotkaniu prezydent. Wziął on także udział we Mszy św. przy grobie św. Jana Pawła II. W homilii abp Zygmunt Zimowski nazwał obecność prezydenta przy grobie papieża-Polaka „modlitewną audiencją u św. Jana Pawła II”.

10 listopada: Ojciec Święty złożył wizytę apostolską w Prato i Florencji. Głównymi wydarzeniami tej 10. podróży na terenie Włoch były: spotkania z mieszkańcami i światem pracy w Prato, z uczestnikami V Krajowego Kongresu Kościoła we Włoszech w katedrze Santa Maria del Fiore we Florencji, z chorymi w bazylice Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, obiad z ubogimi w stołówce Caritas oraz Msza św. na miejskim stadionie "Artemio Franchi". Papież zaapelował m.in. o godną pracę dla każdego, mówił o rewolucyjności wiary chrześcijańskiej i Jezusie Chrystusie, w którym odkrywamy istotę nowego humanizmu.

15 listopada: Franciszek odwiedził wspólnotę luterańską Rzymu w jej siedzibie - kościele Chrystusa. Podarował jej kielich do odprawiania Eucharystii. W krótkiej, improwizowanej homilii przyznał, że w stosunkach między obu wyznaniami były „brzydkie okresy”, choć ich wyznawców łączy jeden chrzest. Dlatego trzeba prosić o przebaczenie za zgorszenie podziałów.

25-27 listopada: trzydniowa wizyta papieska w Kenii, przebiegająca pod hasłem „Trwajcie mocni w wierze. Nie lękajcie się”. Jej najważniejszymi punktami były: spotkanie z prezydentem, władzami i korpusem dyplomatycznym w pałacu prezydenckim, międzyreligijne i ekumeniczne w nuncjaturze apostolskiej, Msza św. na kampusie uniwersyteckim z udziałem tysięcy wiernych, wizyta w Biurze ONZ, odwiedziny dzielnicy slumsów Kangemi oraz spotkanie z młodzieżą na stadionie Kasarani w Nairobi. W ciągu trzech dni Franciszek poruszył wiele problemów dotyczących nie tylko Kenii, ale całej Afryki. Przypomniał, że doświadczenie pokazuje, iż przemoc, konflikt i terroryzm karmią się strachem, nieufnością i rozpaczą, rodzącymi się z ubóstwa i frustracji. Zaznaczył, że dialog ekumeniczny i międzyreligijny nie jest luksusem i podkreślił, że Bóg, któremu służymy, jest Bogiem pokoju a Jego święte imię nigdy nie powinno być wykorzystywane do usprawiedliwiania nienawiści i przemocy. Papież wypowiedział wielkie "Nie" "globalizacji obojętności", która doprowadziła do poświęcenia się bożkom zysku i konsumpcji, godzenia się ze skrajnymi, skandalicznymi formami „odrzucenia” i wykluczenia społecznego, jakimi są nowe formy niewolnictwa, handel ludźmi, praca przymusowa, prostytucja, handel narządami, migracja.

27-29 listopada: Franciszek złożył wizytę apostolską w Ugandzie pod hasłem "Będziecie moimi świadkami". Jej głównymi wydarzeniami były: spotkania z prezydentem i władzami politycznymi w Entebbe, nauczycielami i katechetami w Munyonyo, Msza św. w sanktuarium ugandyjskich męczenników - katolickich i anglikańskich - w Namugongo z udziałem dziesiątków tysięcy wiernych, spotkanie z młodzieżą na terenie byłego lotniska w Kampali z udziałem tysięcy młodych Ugandyjczyków, wizyta w domu opieki dla niepełnosprawnych na przedmieściu Kampalii i spotkanie w stołecznej katedrze z duchowieństwem. Wizyta przebiegała pod znakiem świętych męczenników z XIX w. Głównym powodem jego wizyty było uczczenie 50. rocznicy ich kanonizacji przez Pawła VI. Papież zaznaczył, że pragnie zwrócić uwagę na Afrykę jako całość, na związane z nią obietnice, nadzieje, jej zmagania i jej osiągnięcia. "Świat patrzy na Afrykę jako na kontynent nadziei" - podkreślił. Mówił też o wypływającej z wartości ewangelicznych "mądrości dzielnic ubogich", niesprawiedliwości marginalizacji miejskiej, braku dostępu do infrastruktury i podstawowych usług, obojętności i wrogości, o nowych formach kolonializmu, który twierdzi, że kraje afrykańskie są elementami mechanizmu, trybami wielkiej machiny. Wezwał do przezwyciężenia plemiennych podziałów, korupcji, fanatyzmu i przemocy.

29-30 listopada: wizyta apostolska w Republice Środkowoafrykańskiej. Złożyły się na nią: spotkanie z przedstawicielami władz i korpusem dyplomatycznym w pałacu prezydenckim, wizyta w obozie dla uchodźców, spotkanie ze wspólnotami ewangelikalnymi, otwarcie pierwszych Drzwi Świętych Jubileuszu Miłosierdzia, Msza św. z udziałem kapłanów, zakonników, zakonnic, katechetów i młodzieżą w katedrze, spowiedź dla kilku młodych i czuwanie modlitewne na błoniach przed katedrą w Bangi, spotkanie z muzułmanami w głównym stołecznym meczecie i Msza św. na stadionie kompleksu sportowego im. Barthélémy Boganda. RŚA była trzecim, po Kenii i Ugandzie, krajem jego pierwszej wizyty apostolskiej na Czarnym Lądzie i zarazem ostatnim etapem 11. podróży zagranicznej Franciszka. Odwiedził on kraj pogrążony od 2013 w chaosie krwawej wojny domowej, która pochłonęła tysiące ofiar. Rebelianci mordują, gwałcą, podpalają. 900 tys. mieszkańców RŚA zostało wypędzonych ze swoich domów. Z tego też powodu do końca nie było nawet wiadomo, czy wizyta ta dojdzie do skutku. Ale dzięki niej po raz pierwszy od trzech lat zapanowała zgoda między chrześcijanami a muzułmanami i przedstawicielami wszystkich opcji politycznych. Franciszek wezwał wszystkich tych, którzy niesprawiedliwie używają broni tego świata: „Odłóżcie te narzędzia śmierci; uzbrójcie się raczej w sprawiedliwość, miłość i miłosierdzie - rzeczywiste gwarancje pokoju”. Bangi nazwał "duchową stolicą świata”, dlatego Jubileuszowy Rok Święty Miłosierdzia zaczął się na tej ziemi, która od lat cierpi z powodu nienawiści, wojny, braku porozumienia i pokoju.

8 grudnia: Franciszek otworzył Jubileuszowy Rok Miłosierdzia, który potrwa do 20 listopada 2016 r. Na inaugurację złożyły się: Msza św. z udziałem 50 tys. wiernych z całego świata na Placu św. Piotra i otwarcie Drzwi Świętych w bazylice watykańskiej. "Nadzwyczajny Rok Święty jest darem łaski. Będzie to rok, w którym mamy wzrastać w przekonaniu o miłosierdziu i przedkładać je nad sąd a w każdym przypadku sąd Boży będzie zawsze odbywał się w świetle Jego miłosierdzia" - powiedział papież w homilii. Nawiązał do przypadającej w tym dniu 50. rocznicy zakończenia Soboru Watykańskiego II, którego ojcowie "otworzyli drzwi na świat". "Jubileusz pobudza nas do tej otwartości i zobowiązuje, by nie zaniedbywać ducha, jaki wyłonił się z Vaticanum II, ducha Miłosiernego Samarytanina" - powiedział Ojciec Święty.

13 grudnia otworzył Drzwi Święte w bazylice św. Jana na Lateranie, a 18 grudnia w stołówce Caritas przy dworcu kolejowym Termini. 1 stycznia papież rozpoczął Rok Święty w bazylice Matki Bożej Większej.

15 grudnia: ogłoszono orędzie Franciszka na obchodzony 1 stycznia pod hasłem „Przezwycięż obojętność i zyskaj pokój” 49. Światowy Dzień Pokoju. Papież apeluje w nim o nawrócenie serca i przezwyciężenie obojętności, rozwijanie kultury solidarności, miłosierdzia i współczucia. W sposób szczególny wzywa do niewciągania innych narodów w konflikty i wojny, o anulowanie lub zrównoważone zarządzanie długiem międzynarodowym krajów najbiedniejszych oraz wolną od nacisków ideologicznych współpracę między narodami, która nie może być wymierzona w prawo nienarodzonych do życia.

17 grudnia: ubodzy i bezdomni mieszkańcy Rzymu świętowali z Franciszkiem jego 79. urodziny. Ojciec Święty przekazał im największy z wielu otrzymanych tortów. Przygotowali go włoscy cukiernicy. Urodzinowy wypiek, serwowany wraz z gorącą herbatą, rozdawano pod Kolumnadą Berniniego, tuż przy wejściu do łaźni dla bezdomnych, które w tym miejscu powstały z woli Franciszka.

18 grudnia: w placówce charytatywnej dla ubogich papież otworzył kolejne Drzwi Święte Jubileuszu Miłosierdzia: w hostelu im. Ks. Luigiego Di Liegro i stołówce Św. Jana Pawła II przy ulicy Marsala przy dworcu Termini w Rzymie.

21 grudnia: Franciszek spotkał się ze swoimi najbliższymi współpracownikami z Kurii Rzymskiej z okazji składania życzeń przed świętami Bożego Narodzenia. W przemówieniu zapewnił o swej zdecydowanej woli reformy centralnych urzędów Kościoła. "Reforma będzie kontynuowana z determinacją, jasnością i stanowczością, bo «Ecclesia semper reformanda»" - powiedział papież.

24 grudnia: w Wigilię uroczystości Narodzenia Pańskiego Franciszek przewodniczył Pasterce w Bazylice św. Piotra w Watykanie. "W społeczeństwie, często upojonym konsumizmem i przyjemnościami, obfitością i luksusem, pozorami i narcyzmem, Dzieciątko Jezus wzywa nas do zachowania wstrzemięźliwego, to znaczy prostego, zrównoważonego, prostolinijnego, zdolnego do zrozumienia i życia tym, co istotne" - zaznaczył papież.

25 grudnia: w uroczystość Narodzenia Pańskiego Ojciec Święty wygłosił orędzie bożonarodzeniowe i udzielił błogosławieństwa „Urbi et orbi”. "Tam, gdzie rodzi się Bóg, tam rodzi się nadzieja, pokój i miłosierdzie. Mimo to trwają wojny, chrześcijanie są prześladowani z powodu swej wiary, ludzie pozbawiani są swej godności z powodu bezrobocia, ubóstwa i odrzucenia przez innych" - powiedział papież. Zaapelował o pokój i dialog w regionach dotkniętych konfliktami: w Ziemi Świętej, Syrii, Iraku, Afryce Subsaharyjskiej, Demokratycznej Republice Konga, Burundi, Sudanie Południowym, na Ukrainie i w Kolumbii.

31 grudnia: Franciszek odprawił w bazylice watykańskiej pierwsze nieszpory uroczystości Świętej Bożej Rodzicielki Maryi. „Jak wiele wspaniałych aktów dobroci, miłości i solidarności wypełniło dni tego roku, chociaż nie stały się wiadomościami dzienników telewizyjnych!” - stwierdził Ojciec Święty. Zapewnił jednak, że „dobro zawsze zwycięża, nawet jeśli w pewnym momencie może okazywać się słabsze i ukryte”. Dziękując Bogu za łaski minionego roku zachęcił chrześcijan do ofiarnej służby na rzecz wspólnego dobra. Podczas nieszporów odśpiewano dziękczynny hymn „Te Deum” (Ciebie, Boga wysławiamy) za kończący się rok.