Rok szkolny i akademicki prawie się zakończył. I zasadniczo wszyscy znają już swoje oceny, a ewentualnie tylko ci, którzy starają się o przyjęcie na studia, czekają jeszcze na wyniki.
Warto jednak, przy tej okazji, pokusić się o wystawienie jeszcze jednej oceny - „oceny na pożegnanie”. Ale nie jest to ocena, która dotyczy tylko tych, którzy jeszcze podlegają obowiązkowej
edukacji lub sami zdecydowali się na dalsze kształcenie. W jakiejś mierze ta ocena dotyczy naszych czasów i naszych pokoleń - nas wszystkich, którzy tutaj i dziś żyjemy, i nieraz nieświadomie nasiąkamy
dominującą mentalnością.
W rozmowach, którym nieraz dane mi było się przysłuchiwać, a które podejmowały temat podejścia młodego pokolenia do nauki, często można było usłyszeć pewną skargę. Odnosiła się ona do niechęci młodych
do czytania. Nauczyciele czy wykładowcy narzekali, że uczniowie nie chcą czytać, a jeśli muszą - wolą sięgać do gotowych bryków i po streszczenia lektur. Ze strony uczniów słychać było słowa usprawiedliwienia
- że za dużo lektur, że nie widzą sensu ich czytania, bo „do czego w życiu to się przyda?”.
Nie mnie oceniać, czy rzeczywiście za dużo jest lektur w planie szkolnym. Lecz ostatnia opinia, wyrażona w pytaniu „do czego mi się to przyda?”, naprowadza na pewien ślad ważny dla nas
wszystkich - nie tylko dla uczniów.
Otóż właśnie to pytanie, o użyteczność i przydatność, dzisiaj dominuje. Niepostrzeżenie zostaliśmy wciągnięci w mentalność techniczną, w której zasadniczym kryterium oceny jest to, czy coś jest pożyteczne,
czy się przyda i czy pozwala jak najmniejszym nakładem energii osiągnąć korzyść. Nawet jeśli popatrzeć na czytelnictwo, taki sposób myślenia też daje znać o sobie. Ogromną popularnością cieszą się wszelkiego
rodzaju poradniki i publikacje, które dają proste recepty na życie, wskazują, jak rozwiązać taki czy inny problem itp.
Byłoby błędem potępiać całkowicie ten sposób myślenia. Przecież sprawność w osiąganiu celów, dążenie do uczynienia życia bardziej wygodnym i wiele innych zalet, jakie niesie ze sobą zdolność do myślenia
technicznego, leży u podstaw rozwoju cywilizacyjnego. Ale to chyba nie wszystko. Bo prawdziwe życie to nie tylko kwestia znalezienia sposobu na to, by jak najmniej się zmęczyć, by sprawnie pokonać bariery
i przeszkody. W życiu nie chodzi tylko o to, by posiąść wystarczającą ilość umiejętności i wiadomości, które pozwolą zręcznie radzić sobie w danej sytuacji. Wszak znać odpowiedź na pytanie „jak”,
nie zawsze oznacza wiedzieć „dlaczego”. To pierwsza uwaga, która się tu nasuwa.
Druga związana jest z przygotowaniem na przyszłość. Znajdziemy ciekawe zdanie, które zapisał Ewangelista Mateusz. W jego Ewangelii czytamy, że kiedy Jezus zakończył opowiadanie przypowieści, postawił
uczniom pytanie, czy zrozumieli to, o czym mówił, a następnie wypowiedział słowa: „Dlatego każdy uczony w Piśmie, który stał się uczniem królestwa niebieskiego, podobny jest do ojca rodziny, który
ze swego skarbca wydobywa rzeczy nowe i stare” (Mt 13,52). W tych słowach Jezus nawiązał do postawy, w której pan domu nie tylko troszczy się o doraźne i bieżące potrzeby rodziny; w swej mądrości
stara się, aby jego skarbiec był zawsze pełny, tak, by w każdej potrzebie można było tam znaleźć odpowiednią rzecz.
I otóż prawdziwe i dobre wykształcenie - to, które daje mądrość - to nie tylko uczenie się tego, co akurat teraz potrzebne, co w danej chwili jawi się jako pożyteczne. Na wzór ewangelicznego
ojca rodziny mądry jest ten, kto potrafi w swym skarbcu składać wszelkie cenne rzeczy - nawet jeśli akurat wydają się niepotrzebne. Bowiem za kilka lat, za czas jakiś może się okazać, że zmieniły
się czasy i to, co wcześniej wystarczało, jest mniej użyteczne, a przydałyby się inne zdolności. Życie ciągle tego nas uczy - tak w poważnych sprawach (choćby zdolność do zmiany pracy i przekwalifikowania
się), jak i mniej ważnych i tych codziennych. Uczy nas, że prawdziwa mądrość polega właśnie na tym, by nie iść na łatwiznę i nie zaniedbywać skarbca, który procentuje w przyszłości.
To właśnie znaczy być człowiekiem kultury i człowiekiem o szerokich horyzontach. Bowiem właściwie można będzie ocenić, czy coś ze skarbca się przydało, dopiero przy pożegnaniu - wtedy, kiedy
życie dojdzie kresu i kiedy otrzymamy końcową ocenę, tę najważniejszą „ocenę na pożegnanie”.
Pomóż w rozwoju naszego portalu