Ustawa została przygotowana w ramach prezydenckiej inicjatywy ustawodawczej. Najważniejsze zmiany, jakie przewiduje, to zwiększenie beneficjentów nieodpłatnej pomocy prawnej, usprawnienie funkcjonowania punktów, w których jest ona udzielana, oraz uruchomienie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

– Główna myśl tej nowelizacji to przede wszystkim dostępność – mówił Prezydent. Od dnia wejścia ustawy w życie (1 stycznia 2019 r.) uprawnionym do otrzymania bezpłatnej pomocy prawnej będzie każdy, kto nie będzie w stanie ponieść kosztów za odpłatne usługi prawnicze oraz złoży stosowne oświadczenie. – To jest najistotniejsza zmiana. Pomoc będzie udzielona każdemu, kto jej potrzebuje – zaznaczył Andrzej Duda.

Ustawa wprowadza również nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, czyli wsparcie świadczone przez profesjonalnych doradców obywatelskich osobom potrzebującym pomocy w rozwiązaniu ich problemów w zakresie m.in. zadłużenia, spraw mieszkaniowych lub zabezpieczenia społecznego. – Osoby, w ramach poradnictwa obywatelskiego, otrzymają w zrozumiały dla zwykłego obywatela sposób udzieloną pomoc prawną, a także pomoc w załatwieniu czynności urzędowych lub rozwiązaniu pewnych problemów, na przykład związanych z kredytami lub innymi umowami zawieranymi w bankach.

Prezydent wymienił także dwa inne istotne elementy, które wprowadza podpisana przez niego ustawa: nieodpłatną mediację, która będzie dotyczyła przede wszystkim rozwiązywania sporów w sposób pozasądowy – rozwiązania te mogą być najbardziej przydatne w sprawach rodzinnych – oraz działalność edukacyjną. Organizacje pozarządowe, które będą prowadzić nieodpłatną pomoc prawną, będą także zobowiązane do organizowania przynajmniej raz w roku akcji edukacyjnej ukierunkowanej na określone zagadnienie prawne.

– Wiele z tych rozwiązań było już realizowanych – zauważył Prezydent i dodał, że teraz będą one finansowane ze środków publicznych i, dzięki temu, będą miały większy zakres.

– Bardzo dziękuję za pomoc, za wszelkie konsultacje – mówił Prezydent, dziękując za współpracę m.in. obecnemu na uroczystości ministrowi Zbigniewowi Ziobrze. – Wierzę, że nieodpłatna pomoc prawna i pomoc obywatelom finansowana ze środków publicznych będzie realizowana lepiej – zakończył Andrzej Duda.

Ustawa została przygotowana we współpracy Kancelarii Prezydenta RP z Ministerstwem Sprawiedliwości i Instytutem Wymiaru Sprawiedliwości.

Obowiązująca od ponad dwóch lat ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej miała na celu zagwarantowanie dostępu do podstawowych usług prawniczych grupie osób, które z uwagi na swój status materialny lub sytuację życiową nie mają możliwości uzyskania profesjonalnej pomocy prawnej.

Ustawa ta umożliwiła osobom fizycznym dostęp do uzyskania nieodpłatnej porady prawnej już na etapie przedsądowym. Pomoc świadczona jest w odpowiednich punktach prowadzonych przez adwokatów lub radców prawnych oraz przez organizacje pozarządowe. Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach tego systemu finansowane jest ze środków publicznych. (AW)