Słynna krośnieńska fara, podniesiona w 1998 r. do godności bazyliki mniejszej, została wzniesiona z fundacji króla Kazimierza Wielkiego około połowy XIV w. Kościół ten posiada cenne wyposażenie wnętrza, gromadzone od XV do XIX w. Wnętrze to uznawane jest za jedno z najbogatszych i najlepiej zachowanych kościelnych wnętrz w Małopolsce. Zgromadzone tam liczne dzieła sztuki potwierdzają przede wszystkim hojność artystycznego patronatu krośnieńskich mieszczan, częściowo i okolicznej szlachty.
Historycy sztuki twierdzą, że ta świątynia jest prawdziwym kościelnym muzeum. W poważnych placówkach muzealnych stałe ich zbiory eksponowane są w odpowiednich działach. Ikonografia rzeźby i malarstwa krośnieńskiej fary również umownie je posiada. Decydować o nich mogą: poszczególne okresy roku liturgicznego (np. Wielki Post), osoba Najświętszej Maryi Panny, święci Pańscy, a nawet pewne prawdy teologiczne (np. rzeczy ostateczne). Ze względu na trwający aktualnie Wielki Post warto zwrócić uwagę na te artystyczne formy wyobrażenia Męki Pańskiej w drzewie i na płótnie, które przyozdabiają farę w Krośnie i pobudzają wiernych do głębszych przeżyć wielkopostnych.
Wśród, licznych rzeźb w tej świątyni znajdują się:
Ukrzyżowany Pan Jezus, ze stojącymi pod krzyżem - Matką Bożą Bolesną i św. Janem Ewangelistą
Rzeźby te, nazywane przez znawców grupą gotycką, umieszczone są na belce-tęczy świątyni. Ich powstanie datowane jest na pierwsze ćwierćwiecze XV w. i przypisywane krakowskim snycerzom. Postać Zbawiciela ponadnaturalnej wielkości, zdecydowanie przewyższa sąsiednie figury. Cała grupa jest „jednym z najwyższych i najbardziej monumentalnych osiągnięć tego typu”. W kościele krośnieńskim jest to najstarszy zabytek ruchomy. Cała jego wymowa, również ze względu na centralne usytuowanie, może być dla przebywającego w świątyni źródłem głębokich religijno-pasyjnych przeżyć.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Reklama
Ołtarz Pana Jezusa konającego
Znajduje się przy trzecim filarze prawej strony nawy. Wykonali go krośnieńscy snycerze około 1713 r. Jest to forma późnobarokowa, skomponowana, w formie oryginalnej, ażurowej glorii, którą tworzą stylizowana winna latorośl, kwiatony i aniołki. W centrum glorii znajduje się nisza, zawierająca pełen ekspresji barokowy krucyfiks z czarnym Chrystusem. Wiszący Pan Jezus ma niespotykanie przechyloną głowę. Ujęcie to zaznacza i potęguje Jego konanie, i na długo zatrzymuje wzrok patrzącego.
Antepedium (przednia część dawnego ołtarza, wypełniająca przestrzeń między jego mensą a podstawą) - Rzeźba „Złożenie Pana Jezusa do grobu”
Związana jest z ołtarzem św. Wojciecha i wraz z innymi tworzy w krośnieńskiej farze największy zespół drewnianych, rzeźbionych antepediów w południowej Polsce.
Krzyż z figurą Pana Jezusa
Umieszczony jest przy wejściu do kościoła, które prowadzi przez przyziemie nieistniejącej wieży kościelnej. Rzeźba znacznych rozmiarów, bliższa naszym czasom. Swoją wymową przywołuje wchodzącego do refleksji - w jakie miejsce wstępujesz?
Liczne olejne obrazy na płótnie, niektóre o bardzo dużej powierzchni, wręcz pokrywają ściany i filary krośnieńskiej fary. Zostały one na ogół wykonane w połowie XVII w. przez malarzy szkoły Tomassa Dolabelli, artysty weneckiego, który tworzył w Polsce. Na tych płótnach również występuje tematyka pasyjna.
Obraz Ukrzyżowania Chrystusa
Znajduje się na północnej ścianie prezbiterium jako jeden z trzech obrazów dużych rozmiarów. Pochodzi z połowy XVII w., jako fundacja ks. Kaspra Rożyńskiego, kanonika przemyskiego i proboszcza Krosna (ks. Rożyński podjął się w latach 1638-1646 dzieła odbudowy fary, dotkniętej w 1638 r. klęską pożaru).
Pan Jezus na krzyżu, z adorującą postacią fundatora ks. Rożyńskiego
Na środkowych filarach obu stron nawy umieszczone są znacznych rozmiarów jakby bliźniacze, wotywne obrazy z powyższą treścią. Jeden z nich datowany jest na 1622 r.
Reklama
Obraz Pięciu Ran Pana Jezusa
Stanowi on zasuwę obrazową w ołtarzu Matki Bożej Loretańskiej, który usytuowany jest w kaplicy św. Anny.
Matka Boża Bolesna
Obraz ten znajduje się w ołtarzu Matki Bożej Mansjonarskiej, poniżej obrazu ołtarzowego. Ołtarz ten stoi po lewej stronie przy wejściu do farnego prezbiterium.
Stacje drogi krzyżowej
Są to obrazy na płótnie, pędzla malarza Tabińskiego, ufundowane w II połowie XIX w. przez ks. Józefa Stachyraka, prałata kapituły przemyskiej, pochodzącego z parafii farnej. W krośnieńskiej farze zostały rozmieszczone na ścianach kaplicy św. Anny, w przeciwieństwie do praktyki stosowanej w innych świątyniach. W tym przypadku decydował brak wolnego miejsca na głównych ścianach świątyni.
Pasyjna wymowa rzeźby i malarstwa świątyni krośnieńskiej zawsze przemawia do gromadzących się w niej wiernych. W szczególny jednak sposób oddziałuje na ludzi w okresie Wielkiego Postu, kiedy częściej z głębi skruszonych serc wołamy do naszego Zbawiciela i Jego Bolesnej Matki: Któryś za nas cierpiał rany, Jezu Chryste zmiłuj się nad nami! - Matko Boża Bolesna, módl się za nami!