Akt koronacji

Zwyczaj koronowania wizerunków Matki Najświętszej sięga końca XVI wieku. Zapoczątkował go najprawdopodobniej włoski kapucyn Fra Girolamo. Inicjatywa ta nie miała początkowo charakteru liturgicznego, była jedynie przejawem pobożności ludowej. Kapucyni byli w tych czasach gorliwymi głosicielami misji ludowych, a koronacja szczególnie czczonych wizerunków Maryi stanowiła ich zwieńczenie. Z wyrazami czci dla Maryi łączył się w tej praktyce akcent pokutny: ofiarowanie złota, srebra i kosztowności, które wykorzystywano do przygotowania koron. Kosztowności te pochodziły często z darów wiernych, zwłaszcza kobiet, rezygnujących w ten sposób ze światowej próżności, jaka przejawiała się w noszeniu wielu klejnotów lub przyozdabianiu nimi mieszkań. Inicjatywa wspomnianego zakonnika, podjęta przez jego późniejszych współbraci, doprowadziła do stworzenia we Włoszech Pobożnego Dzieła Koronacji, którego członkowie propagowali tę formę maryjnej pobożności. Jeden z zaprzyjaźnionych z Fra Girolamo książąt zapisał w testamencie pokaźny fundusz na rzecz Kapituły Bazyliki św. Piotra, przeznaczając go na potrzeby koronacji najsławniejszych obrazów Maryi Dziewicy. W ten sposób procedura aktów koronacji znalazła się pod kontrolą papieży. Około XVII wieku ułożono odpowiedni obrzęd zaś pod koniec XIX w. wprowadzono go do Pontyfikału Rzymskiego. Aktu koronacji dokonywali często sami papieże albo upoważnieni przez nich kardynałowie lub biskupi i tak pozostało do dzisiaj.
Przez obrzęd koronacji Kościół wyznaje, że uważa i wzywa Najświętszą Maryję Pannę jako Królową. „Maryja - służebnica Pańska uczestniczy w królowaniu Syna. Jej wyniesieniem królewskim nie przestaje być chwała służenia” (Jan Paweł II).

Sanktuarium i obraz

Najstarszy opis obrazu Matki Bożej w Pajęcznie, jego dziejów i cudownych wydarzeń, które tutaj miały miejsce pozostawił w Historii o cudownym obrazie Najświętszej Maryi Panny Pajęckiej ks. Stanisław z Łowicza - miejscowy proboszcz. Sława obrazu Matki Bożej w Pajęcznie i mających tu miejsce nadzwyczajnych wydarzeń w XVII w. była znana daleko poza granicami parafii. Wspominał o tym obrazie w swoich wierszach poeta Wespazjan Kochowski w połowie XVII stulecia. Jednym z najbardziej żarliwych piewców sławy Matki Bożej Pajęczańskiej i szerzycielem Jej kultu był ks. prał. Walery Pogorzelski, pełniący urząd proboszcza w latach 1906-1923. Znamienne są dzieje uratowania obrazu w czasie II wojny światowej przed wywiezieniem go przez Niemieców. Przez dwa lata ukrywany był w mieszkaniu mieszkańca Pajęczna Antoniego Dyrusa, a potem przez kilka miesięcy na miejscowym cmentarzu w jego grobowcu rodzinnym. W grudniu 2003 r. Ojciec Święty Jan Paweł II podpisał akt zezwalający na koronację słynącego łaskami Maryjnego Wizerunku, przez wieki otaczanego kultem. W czasie trwających kilkanaście miesięcy przygotowań do obecnych uroczystości decyzją abp. Stanisława Nowaka Najświętsza Maryja Panna w pajęczańskim sanktuarium otrzymała tytuł Pajęczańskiej Matki Kościoła.

Liturgia koronacyjna

Uroczystość rozpoczęła się procesyjnym przeniesieniem obrazu z kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na plac, na którym sprawowana była Msza św. z obrzędem koronacji. Wizerunek Matki Bożej nieśli przedstawiciele poszczególnych stanów i wspólnot. Byli to m.in. przedstawiciele władz miasta i gminy, ojców i matek, młodzieży, księży archidiecezji częstochowskiej, ojców i braci zakonnych, członków ruchów i stowarzyszeń maryjnych. Mszy św. koronacyjnej przewodniczył kard. Stanisław Nagy z Krakowa. Słowa powitania skierował do przybyłych w liczbie ok. 20 tysięcy wiernych abp Stanisław Nowak. Pasterz Archidiecezji powiedział: „Oto dzień, który dał nam Pan. Dzień koronacji Pajęczańskiej Matki Kościoła koronami sługi Bożego Jana Pawła II. Chwila wyjątkowa dla historii Kościoła Częstochowskiego, wyrażająca cześć oraz wdzięczność Matce Boga i Matce Kościoła, a także naszą miłości do Niej”.
W homilii Kardynał Nagy tłumaczył królewską godność Najświętszej Maryi Panny, o której napisano w księdze Apokalipsy św. Jana: „Niewiasta obleczona w słońce i księżyc pod jej stopami, a na jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu” (Ap 12,1). Jako wybrana przez Boga zawsze postępowała jak Jego służebnica, odpowiadając w ten sposób na obdarowanie królewską godnością. W dalszych słowach powołując się na nauczanie Benedykta XVI, który wyjątkowo wiernie kontynuuje nauczanie Jana Pawła II, ukazał Maryję jako Matkę i Królową zatroskaną o swój lud: „Piękna jest historia obrazu Matki Bożej Pajęczańskiej i Jej czcicieli, ale jak będzie dalej? Nadchodzi czas dawania odpowiedzi, która powinna iść po linii prawdy, że Maryja jest Matką i Królową. Jest Matką, która się opiekuje swoimi dziećmi, które powierzył Jej Chrystus pod krzyżem. I nie sposób nie wierzyć, że Ona nas nie strzeże. Jest Matką w naszych troskach, w naszym niełatwym jeszcze ciągle polskim życiu. Opiekuje się nami, byśmy wygrali życie. Jest również Królową. Autentyczną Królową świata. Potężną jak żadna inna; nie swoją mocą, ale mocą swojego królewskiego Syna. Dlatego też musimy z podniesionym czołem iść przez życie, jako ci, którzy tę Królową koronujemy”.
Przyglądając się osobie Matki Najświętszej kard. Nagy zatrzymał się jeszcze przy Jej przymiocie jakim jest dziewictwo. Zwracając się szczególnie do kobiet pytał i prosił: „Dziewictwo: coście z nim zrobiły polskie kobiety?! Wołam do was słowami Jana Pawła II: «ratujcie polską kobietę, bo polska kobieta jest zagrożona». (...) Jest zagrożona dlatego, ponieważ nie ceni sobie wartości, które są nieprzemijalne. A przecież miłość musi być czysta i otwarta na dawanie dobra i życia. Kobieto polska, co się usiłuje zrobić z twoim macierzyństwem, z tą twoją mocą, którą zapisałaś się w historii. (...) Zwyciężyłyście dzięki poważnie traktowanemu macierzyństwu. A macierzyństwo to święta sprawa. To dar Boży”.
Na zakończenie Kaznodzieja powiedział: „Czciciele i czcicielki Matki Boskiej z Pajęczna, wiedzcie jaką wartość macie, wiedzcie kim jesteście. Jesteście królewskimi dziećmi, bo Ona jest waszą Królową. Jednak Ona musi was rozpoznawać po pietyzmie dla czystości i dziewictwa, po wielkim szacunku dla macierzyństwa”.

Życie wiarą

Bogata w treści modlitwa koronacyjna zawierała m.in. błaganie o to, by życie chrześcijan było zgodne z wiarą wyznawaną w codziennym życiu. Modlitwa ta ukazywała praktykę urzeczywistniania zjednoczenia z Bogiem: „Niech (ci, którzy wieńczą wizerunek Chrystusa i Jego Matki) idą śladami Jezusa i Maryi (...), niech służą i wypełniają przykazanie miłości, niech sobie wzajemnie spieszą z pomocą, niech się wyrzekają samych siebie, i nie szczędząc sił, starają się o zbawienie bliźnich”. O tym też mówili ci, którzy stoją na czele wspólnot związanych z sanktuarium.
Ksiądz Arcybiskup zapewnił Księdza Kardynała, że jako wierni archidiecezji częstochowskiej „zapamiętamy wypowiedziane do nas słowa i będziemy nimi żyli”. Metropolita Częstochowski przypomniał także związek Koronatora z archidiecezją przez liczne testy publikowane w Tygodniku Katolickim Niedziela, które to kontakty przez obecne uroczystości jeszcze bardziej się zacieśniają.
Ks. kan. Jan Zdulski - kustosz sanktuarium i proboszcz parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pajęcznie zawierzał parafialną wspólnotę Matce Kościoła: „Ta uroczystość koronacji i nasze powierzenie się Tobie dokonuje się w dniu narodzin dla nieba tego, który wszystko postawił na Ciebie - Prymasa Tysiąclecia i w roku narodzin dla nieba pierwszego z rodu Polaków papieża Jana Pawła II. (...) Jak uczniowie w Kanie, jak Prymas Wyszyński, jak Jan Paweł II chcemy wszystko uczynić, co Syn Twój nam powie w swoim Kościele i przez Kościół, pod twoim macierzyńskim okiem. Powierzamy Ci wszystkie stany: dzieci i młodzież, ludzi w sile wieku i to zarówno tych z życiowym sukcesem, jak i tych poranionych przez życie. Wszystkich dojrzałych wiekiem, wiarą i cierpieniem. Przyjmij nasze radości i nadzieje, smutki i trwogi, weź pod opiekę domy, rodziny i majętności nasze. Obroń nas, jak to wyraził zatroskany o losy europejskiego domu twój wielki syn Jan Paweł II, przed utratą pamięci i dziedzictwa chrześcijańskiego. (...) Pomóż nam Matko rozpalić miłość do Najświętszego Sakramentu”.
Burmistrz Pajęczna Dariusz Tokarski dziękował za koronację tak drogiego mieszkańcom tej ziemi obrazu Matki Bożej; mówił m. in., że to wielki dar Jana Pawła II dla Pajęczna, ożywienie pragnienia wprowadzania w życie papieskiej nauki oraz nowa ufność w Maryjne prowadzenie nas drogą wiary, nadziei i miłości.