Historia w zdaniach kilku

Parafia, w spisach świętopietrza występująca jako Sdrabicz, istniała już w 1334 r. Według podań wieś Zrębice powstała w czasie założenia grodu w Olsztynie, za panowania króla Kazimierza Wielkiego. Kronikarz Jan Długosz opisał ją w 1470 r. jako Sdrzembicze (miejsce wytrzebione z krzaków i lasów). Kolatorem parafii był wówczas król, a swym zasięgiem obejmowała także Krasawę, Kuźnicę i Osiny k. Poraja. Kolejny opis parafii i jej kościoła pochodzi z 1598 r., kiedy to został poczyniony podczas wizytacji Jerzego kard. Radziwiłła, biskupa krakowskiego. W 1606 r. wydzielono ze Zrębic nową parafię w Poczesnej.
Losy parafii i jej wiernych nie zawsze były łatwe. Po rozbiorach Polski wspólnota w Zrębicach należała do najbiedniejszych parafii. Z upadku materialnego podniósł ją w II poł. XIX w. ks. Jan Lalewicz, do dziś wspominany z życzliwością przez swych następców i oddanych z dziada pradziada parafian. Dla parafii i jej świątyni przyczynili się również w sposób znaczny następcy ks. Lalewicza. Można śmiało powiedzieć, że Zrębice miały szczęście do dobrych duszpasterzy.
Pierwszy modrzewiowy kościół został zbudowany najprawdopodobniej na początku XIV w. z fundacji Kazimierza Wielkiego. W roku 1789 został rozebrany, a na jego miejscu w tym samym roku wzniesiono nową świątynię pw. Wszystkich Świętych. Poczyniono to kosztem i staraniem ks. Wojciecha Bulińskiego, a z sugestii ks. Jacka Kochańskiego, który podczas wizytacji parafii w 1782 r. nakazał gruntowny remont lub zbudowanie nowego kościoła. Niestety w I połowie XIX w. nowy kościół, z powodu braku funduszy, zaczął obracać się w ruinę. W II połowie XIX w. przyszedł mu na szczęście z pomocą wspomniany wcześniej ks. Jan Lalewicz, który podjął się gruntownej restauracji kościoła. Niemalże sto lat później, w latach 1966-1968, ówczesny proboszcz parafii ks. Stanisław Bigaj przeprowadził gruntowną konserwację zabytkowego wnętrza.

Skarby zachowane przez wieki

Drewniany zabytkowy kościół w Zrębicach datowany jest, w postaci, jaką możemy dziś podziwiać, na rok 1789, istnieją jednak przypuszczenia, iż jego fragmenty mogą być dużo wcześniejsze, nawet XV-wieczne. Świątynia ma zbliżoną do kwadratu nawę i prostokątne, trójbocznie zamknięte prezbiterium, płaski strop z obniżonymi partiami bocznymi w nawie i charakterystyczną dla drewnianych świątyń belkę tęczową z krucyfiksem.
Do zabytków znajdujących się w kościele zalicza się: obraz św. Idziego, Patrona świątyni, staraniem proboszcza ks. Bartłomieja Magdalińskiego namalowany w roku 1652 do kaplicy św. Idziego na polach i po zniszczeniu kaplicy przeniesiony do ołtarza głównego kościoła; XV-wieczny obraz Matki Bożej zwany „Betlejemką” - w bocznym ołtarzu; figura Pana Jezusa Zmartwychwstałego pochodząca z XVII w. („Betlejemka” i figura skradzione w 1998 r.); późnogotycka kamienna chrzcielnica z pierwszej połowy XVI w. ze zwieńczeniem łańcuszkowym z XVIII w.; ołtarze barokowe z XVIII w.; kropielnica miedziana w kruchcie - z 1717 r.; dzwon z drewnianej świątyni - z 1632 r. Drzwi do kruchty zdobią żelazne okucia gotyckie najprawdopodobniej z XV w. Zabytkową, pachnącą starym drewnem świątynię okalają również zabytkowe lipy.
Według opisów, w Zrębicach poza wsią stoi mała drewniana kapliczka mszalna postawiona na początku XIX w. kosztem leśniczego Gosławskiego, poświęcona św. Idziemu. Jak mówią źródła, usytuowana jest na miejscu pierwotnego kościoła drewnianego, wystawionego w połowie XVII w. przez ks. Bartłomieja Magdalińskiego jako podziękowanie za uratowanie od zarazy. Kościół ten powiększony został pod koniec XVII w. przez ks. Antoniego Jaskułowicza, rozebrany z powodu popadnięcia w ruinę pod koniec XVIII w. Ze świątyni tej przeniesiono obraz św. Idziego do ołtarza głównego w kościele parafialnym.
Poszukując cudownego źródełka, jakie według tradycji znajduje się w Zrębicach, kierowana przez mieszkańców parafii dotarłam do położonej wśród pól, murowanej kaplicy poświęconej św. Idziemu. Czy to ta sama kapliczka, co opisywana w źródłach, jako drewniana, niestety nie wiem. Nie znalazłam też cudownego źródełka, utrwalonego na zdjęciach przez innych fotografów. Tym bardziej wiem, że do Zrębic wrócę na pewno. Zapewniam, że warto, a lato przecież w pełni i okazji ku temu więcej niż zwykle.