Kościół nie jest wyobcowany z rzeczywistości doczesnej. Także duchowni muszą umieć się w niej poruszać

Z ks. Marianem Racińskim, nowym ekonomem archidiecezji warszawskiej, rozmawia Milena Kindziuk

Milena Kindziuk: - Ekonom jest osobą, która bierze pieniądze czy daje?

Ks. Marian Raciński: - I bierze i daje. Najpierw musi wziąć, by potem dać.

- Od kogo bierze?

- Od wszystkich, którzy chcą coś ofiarować. Mogą to być darowizny, zapisy w postaci spadków, dotacje osób prawnych, itd. Ale pieniądze pochodzą nie tylko z ofiar. Niekiedy są to należności, jakie otrzymuje archidiecezja, na przykład za wypożyczenie swego lokalu. Te wszystkie działania ze strony kościelnej koordynuje ekonom. Czuwa on nad ich stroną formalno-prawną i finansową.

- A komu daje Ksiądz pieniądze? Parafiom? Osobom prywatnym, instytucjom?

- Jeśli chodzi o pomoc osobom prywatnym, tym zajmują się ośrodki charytatywne. Natomiast praca ekonoma dotyczy różnych instytucji i struktur. Oczywiście, przedmiotem troski są parafie, którym w razie potrzeby i w miarę możliwości są przekazywane fundusze na konkretne cele.

- Czyli na przykład, gdy buduje się kościół, to proboszcz ma prawo udać się do kurii po pieniądze?

- Na budowę świątyń ekonom nie daje pieniędzy, bo ich po prostu nie ma. Każdy proboszcz musi sam zdobywać środki. Ale jest możliwa konsultacja pewnych poczynań z ekonomem. W niektórych przypadkach, np. przy budowie domu parafialnego, jest ona wręcz konieczna. Proboszcz bowiem może uzyskać kredyt. A jeżeli weźmie go na własny rachunek, diecezja nie jest już gwarantem w tej sprawie i w razie trudności nie może pomóc.

- A jeżeli w jakiejś parafii przecieka dach na kościele czy plebanii i nie ma ona za co przeprowadzić remontu, to co wtedy robi ekonom?

- Na razie niewiele mogę powiedzieć na ten temat z własnego doświadczenia, gdyż krótko jestem ekonomem i nikt jeszcze nie zgłaszał takiego problemu. Ale myślę, że diecezja, jako właściciel całości dóbr kościelnych, stara się pomagać w takich sytuacjach, o ile sama ma środki. Stara się też te środki organizować. Sądzę, że ułatwieniem w pracy ekonoma winny stać się dotacje unijne. Mam nadzieję, że fundusze z UE pomogą rozwiązać niektóre ekonomiczne problemy w diecezji. Choćby takie, jak pomoc w renowacji zabytkowych świątyń, które przecież należą do ogólnego dziedzictwa kulturowego. Ich remont nie może spoczywać tylko na barkach jednej parafii, bo ona po prostu sobie z tym nie poradzi. Niekiedy nawet cała diecezja nie zdoła odnowić zabytkowych świątyń.

- Co jeszcze robi ekonom?

- Reprezentuje diecezję w sądach, w urzędach, u prezydenta miasta.

- A wkrótce?

- Trudno powiedzieć. Kilka spraw toczy się jednocześnie. Proboszcz jednej z parafii złożył do kurii projekt renowacji zabytkowego kościoła i będę starał mu się pomóc - właśnie przez pozyskanie funduszy z Unii Europejskiej. W innej parafii, nowo powstającej, trzeba założyć księgę wieczystą. Jeszcze w innej muszę zająć się sprawą wydzierżawienia gruntu, gdyż proboszcz nie jest w stanie go zagospodarować. Podobnych spraw jest coraz więcej.

- A kwestie związane z budową Świątyni Opatrzności?

- Świątynia rządzi się innymi prawami, gdyż została powołana fundacja na rzecz jej budowy i ekonom tutaj tylko współdziała. Ale oczywiście są prowadzone konkretne działania, które być może pomogą zdobyć chociaż część potrzebnych funduszy.

- Ksiądz a ekonom - wydaje się, że to zestawienie jest sprzeczne. Jak Ksiądz się czuje w tej roli?

- Nie widzę tu sprzeczności. Choć ludzie tak nieraz myślą. Kiedyś przyszedł do mnie mężczyzna załatwić sprawy ekonomiczne. Rozmawialiśmy bardzo konkretnie, ja domagałem się przestrzegania umowy. A on w pewnej chwili powiedział: „Proszę księdza, a gdzie miłość chrześcijańska? Gdzie miłosierdzie?”. Odpowiedziałem mu wtedy: „Zapraszam do konfesjonału, będziemy rozmawiać o miłosierdziu, a tutaj musimy postępować według warunków umowy”.

- Czy nie lepiej, by Ksiądz siedział właśnie w konfesjonale, a ekonomem była osoba świecka? W tej chwili coraz więcej kurii zatrudnia świeckich do pracy. A księża mogą wtedy zająć się sprawami, w których świeccy ich nie zastąpią.

- Być może dojdziemy do takich rozwiązań. Trzeba jednak pamiętać, że Kościół nie jest wyalienowany z rzeczywistości doczesnej. Wszyscy księża muszą umieć się w niej poruszać. Ekonom diecezjalny nie załatwi wszystkiego. Tak naprawdę każdy ksiądz musi być w pewnej mierze ekonomem. W skali państwa niezbędny jest minister finansów, ale sprawy finansowe trzeba też prowadzić w każdej rodzinie. Życie zmusza wszystkich, by zajmować się nimi. Podobnie w rodzinie nie da się żyć samą miłością, nie troszcząc się o warunki materialne. Trzeba zadbać o mieszkanie, meble czy pralkę, którą trzeba od czasu do czasu naprawiać. Tak też Kościół jest rzeczywistością, która się realizuje przez sakramenty i prowadzi ludzi do zbawienia, ale czyni to wszystko przy pomocy konkretnych środków, którymi dysponuje.

- Czyli ekonom to jest jakby minister finansów w diecezji?

- W diecezji za wszystkie sprawy kościelne, także materialne, odpowiedzialny jest biskup ordynariusz. W naszym przypadku - Ksiądz Prymas. Ordynariusz ma jednak swoje agendy, które zajmują się duszpasterstwem, katechizacją, sakramentami. Podobnie do funkcjonowania diecezji w zakresie dóbr doczesnych powołuje ekonoma. Używając określeń analogicznych, należałoby powiedzieć, że ekonom jest pełnomocnikiem ordynariusza do spraw ekonomicznych.

- Ekonom nie działa zatem sam?

- Działa w imieniu biskupa. Ma też do pomocy Radę Ekonomiczną i konsultorów. Są to świeccy i księża, którzy pracują z nominacji ordynariusza. Rada w archidiecezji warszawskiej liczy siedem osób - pięciu świeckich i dwóch duchownych. Gromadzi specjalistów ekonomii, prawa, finansów. Chodzi bowiem o to, by sprawy, którymi ostatecznie ma się zająć ekonom, najpierw przedyskutować z punktu widzenia prawnego i finansowego, by wszelkie inicjatywy były zgodne z normami kościelnymi i z normami prawa państwowego.

- Dla Księdza działka ekonomiczna nie jest zaskoczeniem z racji na poprzednie funkcje.

- Przez wiele lat prowadziłem Dom Katolicki „Roma” na Nowogrodzkiej, a także, od dwudziestu lat, Dom Samotnej Matki w Chyliczkach. To pozwoliło zdobyć doświadczenia, które mogę wykorzystać w nowej funkcji.

„Kościół katolicki na podstawie prawa wrodzonego, niezależnie od władzy świeckiej, może dobra doczesne nabywać, posiadać, zarządzać, alienować, dla osiągnięcia właściwych sobie celów”.
Kodeks Prawa Kanonicznego Kan. 1254

„Kościół posiada wrodzone prawo domagania się od wiernych dostarczenia tego, co jest konieczne do osiągnięcia właściwych mu celów”.
Kan. 1260

„Wierni powinni udzielać Kościołowi pomocy”.
Kan. 1262

Ks. Marian Raciński, od września 2005 r. ekonom archidiecezji warszawskiej, zastąpił na tej funkcji ks. prof. Ryszarda Rumianka, który został rektorem Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Ks. Raciński z wykształcenia jest teologiem, ma też państwową licencję zarządcy nieruchomości. Wieloletni duszpasterz rodzin, kierownik Domu Samotnej Matki im. Teresy Strzembosz w Chyliczkach. Od 1983 r. pracownik warszawskiej kurii. Lubi jeździć na rowerze, zajmuje się też fotografiką. Ma 54 lata.