KS. FRYDERYK TARABUŁA, diecezjalny duszpasterz harcerzy: - Harcerstwo uczy zwyczajnej, szarej służby drugiemu człowiekowi. A to z kolei przekłada się na budowanie więzi społecznych. Gdy chodzi o edukację patriotyczną, harcerstwo ma wiele do zaoferowania. Przede wszystkim uczy szacunku do symboli narodowych, choćby takich jak flaga państwowa. Do tego trzeba dodać naukę pieśni patriotycznych oraz pielęgnację miejsc kojarzonych ze zrywami niepodległościowymi. Szczególnie chodzi tu o Warszawę i historię Szarych Szeregów, choć nie tylko. W końcu harcerskie warty widać podczas obchodów Dnia Niepodległości czy Konstytucji 3 Maja, także przy pomnikach Sybiraków lub AK-owców. Warto przy tej okazji wspomnieć również o literaturze patriotycznej, do której czytania zachęca się kolejne pokolenie harcerzy.
Niestety, coraz więcej ludzi nie rozumie, do czego harcerstwo jest powołane. Będąc jakiś czas temu z grupą harcerzy na Mazurach, usłyszałem, jak osoba dorosła, patrząc na młodzież w mundurach, stwierdziła: „Ja nie zapisałbym swojego dziecka do tej paramilitarnej organizacji”. Takie myślenie bierze się stąd, że o harcerstwie coraz mniej się mówi i pisze. Kiedyś ruch harcerski był promowany odgórnie i to przekładało się na jego masowość. Państwo, i to jeszcze w czasach przedwojennych, przykładało większą rangę do popularyzacji ZHP, przez co ludzie nie mieli problemu ze zdefiniowaniem tej organizacji i z zapisaniem w jej szeregi swoich dzieci. Swoje robi także zjawisko popkultury, ponadto młodzież ma coraz więcej możliwości spędzania czasu wolnego. To wszystko powoduje, że harcerstwo zredukowane zostało do wymiaru hobby. A szkoda, bo wychowuje ono do samodoskonalenia oraz do brania odpowiedzialności za dobro publiczne. Żeby się o tym przekonać, wystarczy popatrzeć na ludzi o harcerskiej przeszłości, takich jak: prof. Strzembosz, ks. Peszkowski czy ostatni rzecznicy w rządzie PIS-u.

IRENA OLMA, wiceprezes Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej: - Swoim działaniem staramy się pokazywać, że Akcja Katolicka zajmuje się nie tylko formacją, ale i życiem społecznym oraz pielęgnowaniem postaw patriotycznych. Jednym z przejawów jest organizowany już od 8 lat Przegląd Pieśni Patriotycznych, którego pomysłodawczyniami były nauczycielki, będące jednocześnie członkiniami Akcji Katolickiej. Od czasu pierwszej edycji konkurs pięknie się rozrósł. Do współpracy przy jego tworzeniu udało się namówić władze powiatowe. Szkoda tylko, że większość uczestników finałowych zmagań to przedszkolaki i dzieci ze szkół podstawowych. Gimnazjaliści i uczniowie szkół średnich coraz rzadziej pojawiają się na przesłuchaniach. I trudno powiedzieć, czym jest to spowodowane? Czy wypływa to z niechęci młodych ludzi do śpiewania pieśni patriotycznych i publicznych występów, czy też z lenistwa nauczycieli, którym nie chce się przygotowywać wychowanków do udziału w eliminacjach. Nie zrażając się tym, dalej robimy swoje.
Wartości patriotyczne staramy się młodym ludziom przekazywać także podczas organizowanych w parafiach półkolonii letnich i zimowych.

STEFAN JAKUBOWSKI, wieloletni prezes zakładowego koła PTTK w Katowicach, a aktualnie koła „Rodzinnego” w Andrychowie: - Większość rzeczy, jakie robiliśmy w PTTK, miało charakter religijno-patriotyczny. Tak było, gdy jako pierwsi organizowaliśmy wycieczki szlakami Jana Pawła II, za co w 1981 r. otrzymaliśmy list z podziękowaniem od samego Papieża, i tak jest obecnie, gdy od 17 lat jestem na Groniu. Nawet w herbie koła „Rodzinnego” znajdują się symbole nawiązujące do religii i patriotyzmu. Są w nim umieszczone góry, krzyż, litera „M” oraz słowa z Parandowskiego: „Jakże tej Polski nie kochać, jest taka piękna”. Przez wszystkie te lata działałem społecznie, i robię tak zresztą do dziś. Teraz przykro mi, że taka postawa powoli zamiera. Za coraz więcej rzeczy trzeba płacić. 25-30 zł za godzinę - to kwota, jaką inkasuje przewodnik turystyczny. Za moich czasów więcej było działań, które wykonywało się bezpłatnie. Ja wciąż jestem jednym z tych, którzy pokazują, że tak patrzeć nie trzeba, i to staram się przekazywać młodzieży.