Właśnie przegrywamy niedzielę. Wystarczy przejść się tego dnia do hipermarketów, by stwierdzić, że niedziela jest w Polsce zagrożona powszechnym handlem - mówi prof. Aniela Dylus, politolog z UKSW.
Jej zdaniem, Polacy nie do końca dostrzegają wartości związane z wolną niedzielą, która jest symboliczną przestrzenią wolności osobowej. W niedzielę człowiek jest wolny od współzależności zawodowych, nie realizuje celów własnej firmy. Po drugie niedziela jest pamiątką darmowości. Nieprzypadkowo w chrześcijaństwie jest to pierwszy dzień tygodnia. - Niedziela uświadamia człowiekowi, że bez daru, który otrzymał, jest kruchy i niepełny. Ma szansę wtedy odkryć własną niewystarczalność i zależność od innych - tłumaczy Dylus.

Chronić niedzielę

Jak więc chronić niedzielę? Czy wskazane jest, aby w ten obszar wkraczało państwo ze swymi regulacjami prawnymi? - Normy religijne, w postaci przykazania kościelnego o obowiązku uczestnictwa w Eucharystii w niedziele i święta, są zbyt słabe. Jako dobro publiczne niedziela powinna być chroniona prawem państwowym - mówi Dylus.
Tak stało się w połowie 2007 r., kiedy to Sejm zakazał handlu w 12 dni świątecznych w ciągu roku. Zakaz ten dotyczy jednak tylko hipermarketów, ale już nie małych, osiedlowych sklepików, w których pracuje właściciel i nie zatrudnia pracowników z zewnątrz.
Sceptyczny wobec wydawania odgórnych zakazów jest Marek Goliszewski, prezes Business Centre Club. Jego zdaniem, musimy się nauczyć przeżywać niedzielę. - A więc nie zakaz, tylko edukacja. Zakazy w Polsce wywołują protesty, bo Polacy nienawidzą jakichkolwiek nakazów i zakazów. Zresztą lepiej w niedzielę pójść do supermarketu, niż pić piwo na ławce, lepiej czytać książki w „Empiku”, niż włóczyć się po dworcowych barach - twierdzi Goliszewski.
Zdaniem Sławomira Sowińskiego z Instytutu Politologii UKSW, jednym ze sposobów obrony niedzieli jest tzw. strategia europejska, płynąca z powszechnego i zakorzenionego na naszym kontynencie traktowania niedzieli jak dnia tradycyjnie wolnego od pracy. - Jest to uniwersalny i wyjątkowy element tożsamości europejskiej. To dzień, w którym powinniśmy jako Europejczycy, w przeciwieństwie do reszty świata, pokazywać, że nie żyjemy po to, by pracować, ale pracujemy, by żyć. Jest to sposób na obronę naszych wspólnych dziejów - mówi Sowiński.
Dodaje, że warto ludzi biznesu i handlu zapytać, czy można uprawiać biznes bez takich wartości, jak: zaufanie, wyrzeczenie, oszczędność i sumienność. - Każdy chyba powie, że nie. Niedzielne świętowanie jest jednym z głównych źródeł tych wartości. A skoro tak, to państwo jest zobowiązane, żeby te wartości chronić prawnie. Tak jak prawnie chroni np. przyrodę - uważa Sowiński.

Biznesmeni są za wolną niedzielą

Przeciwnicy wolnych niedziel uważają, że przyczynią się one do strat ekonomicznych i wzrostu bezrobocia. Takie obawy są jednak przesadzone. - Wprawdzie suma 7-dniowych obrotów rzeczywiście może być nieco większa niż 6-dniowych, ale przecież brak możliwości zrobienia zakupów w niedzielę spowoduje ich wzmożenie w pozostałe dni tygodnia, głównie w sobotę - uważa Dylus.
Argumenty o stratach ekonomicznych zbija również o. Marek Pieńkowski, dominikanin: - Nie rozumiem, w jaki sposób fakt, że w niedzielę można coś kupować, zwiększy ogólną ilość pieniędzy na rynku. Ludzie przecież i tak mają ściśle określoną ilość pieniędzy do wydania. I więcej ich nie ma.
Jak informuje Marek Goliszewski, polscy biznesmeni w większości popierają ideę wolnej niedzieli. - Biznes i supermarkety doskonale dadzą sobie radę, jeżeli chodzi o wyniki gospodarcze, bez niedzieli pracującej - podkreśla Goliszewski.