Prymas Polski abp Józef Kowalczyk kończy 28 sierpnia 75 lat. Zgodnie z kodeksem prawa kanonicznego osiągniecie tego wieku zobowiązuje biskupa do złożenia na ręce papieża rezygnacji z urzędu ordynariusza diecezji, co metropolita gnieźnieński uczynił. „Bogu dziękuję za wszystkie lata kapłaństwa, w szczególności za te, które mogłem przeżyć w bliskości bł. Jana Pawła II” – mówi.

Prymas Polski dzień urodzin spędzi w Jadownikach Mokrych. W rodzinne strony wraca gdy tylko może. Często wspomina lata dzieciństwa i dom rodzinny, w którym nie na wszystko starczało, miłości i serdeczności było jednak pod dostatkiem. To w nim uczył się pacierza, umiłowania Kościoła i Ojczyzny, szacunku dla pracy i drugiego człowieka.

Wymagający w stosunku do siebie i współpracowników, bezpośredni w kontaktach ze świeckimi, otwarty na media i nowe środki przekazu. Potrafi zaskoczyć dziennikarzy pytając, czy jedli śniadanie i jak spędzili urlop. Nie boi się trudnych pytań i tematów. Konsekwentny i stanowczy w działaniu, na co dzień – jak podkreślają znajomi i przyjaciele – ciepły, naturalny i z poczuciem humoru. Lubi boks i piłkę, a od czasów rzymskich także kawę cappuccino.

Abp Józef Kowalczyk urodził się 28 sierpnia 1938 roku w przysiółku Jadownik Mokrych, Dębowe Domy. W 1956 roku rozpoczął studia i formację duchową w Wyższym Seminarium Duchownym „Hosianum” w Olsztynie. Święcenia kapłańskie przyjął 14 stycznia 1962 z rąk biskupa warmińskiego Józefa Drzazgi. Pierwsze doświadczenia duszpasterskie zdobywał jako wikariusz w parafii pw. Świętej Trójcy w Kwidzynie.W kolejnym roku został skierowany na studia specjalistyczne w Rzymie. Wyjechać jednak nie mógł, gdyż władza ludowa odmówiła mu paszportu. Rozpoczął więc studia w zakresie prawa kanonicznego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

Po uzyskaniu paszportu w 1965 roku kontynuował studia na Wydziale Prawa Kanonicznego słynnego Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego. W Rzymie ukończył też kurs kanonicznej praktyki administracyjnej przy Kongregacji Soboru (dzisiaj kongregacja Kleru) i w 1967 roku podjął współpracę z Sekretariatem Generalnym Synodu Biskupów w Rzymie. Uczęszczał także do studium przy Tajnym Archiwum Watykańskim, które ukończył z dyplomem archiwisty. W 1968 roku uzyskał tytuł doktora prawa kanonicznego. W tym samym roku rozpoczął Studium w Rocie Rzymskiej, zakończone tytułem adwokata Roty Rzymskiej. W 1969 roku podjął pracę w Kongregacji ds. Dyscypliny Sakramentów. W tym czasie stawiał także pierwsze kroki w watykańskiej dyplomacji.

W 1978 roku, dwa dni po wyborze kard. Karola Wojtyły na papieża, otrzymał misję tworzenia Sekcji Polskiej Sekretariatu Stanu. W tym samym roku został mianowany przewodniczącym Komisji ds. Publikacji pism Karola Wojtyły sprzed powołania go na Biskupa Rzymu. Funkcję tę pełnił aż do 2000 roku.

Jako kierownik Sekcji Polskiej Sekretariatu Stanu brał udział w licznych zagranicznych pielgrzymkach Ojca Świętego Jana Pawła II. Towarzyszył mu m.in. w Meksyku i na Bahamach, w Zairze, Kongo, Kenii, Ghanie, na Wybrzeżu Kości Słoniowej, w Pakistanie, Japonii, Urugwaju, Boliwii, Peru, Paragwaju, Madagaskarze, Zambii i Malawi. Ponadto w pielgrzymkach do Europy, w tym także do Ojczyzny.

Po wznowieniu w 1989 roku stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską i Polską Rzeczpospolitą Ludową został mianowany nuncjuszem apostolskim w Polsce i podniesiony do godności arcybiskupa tytularnego Heraklei. Święcenia biskupie przyjął 20 października 1989 roku w Bazylice św. Piotra z rąk papieża Jana Pawła II. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa: Fiat voluntas Tua (Bądź wola Twoja).

W czasie swojej misji doprowadził do przywrócenia ordynariatu polowego Wojska Polskiego w 1991 roku oraz przygotował całościową reorganizację kościelnych struktur administracyjnych w Polsce, która dokonała się bullą Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae populus, z dnia 25 marca 1992 roku. Jej mocą erygowano 8 nowych metropolii i 13 nowych diecezji oraz rozwiązano unię personalną między archidiecezjami gnieźnieńską i warszawską. W 1996 roku Jan Paweł II utworzył również metropolię bizantyńsko-ukraińską (greckokatolicką) w Polsce, w której skład weszła archidiecezja przemysko-warszawska oraz nowo utworzona diecezja wrocławsko-gdańska, a wprowadzenie tych decyzji w życie zlecił nuncjuszowi apostolskiemu w Polsce.

Kolejne dopełnienie reformy strukturalnej Kościoła miało miejsce w 2004 roku i polegało na ustanowieniu dwóch nowych diecezji (bydgoskiej i świdnickiej) oraz jednej nowej metropolii (łódzkiej). Zakończenie zaś tej reformy miało miejsce 18 grudnia 2009 roku, gdy tytuł Prymasa Polski powrócił do arcybiskupów gnieźnieńskich durante munere.

Abp Józef Kowalczyk jako nuncjusz apostolski w Polsce negocjował tekst umowy konkordatowej i 28 lipca 1993 roku podpisał Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską. Wymiany dokumentów ratyfikacyjnych dokonano w Watykanie 25 marca 1998 roku i miesiąc później konkordat wszedł w życie.

Obecny Prymas pełnił urząd nuncjusza apostolskiego przez niemal 21 lat – to najdłuższy staż nuncjusza w jednym kraju. Jako nuncjusz był również dziekanem korpusu dyplomatycznego. Zawiązane w czasie pełnienia tej funkcji przyjaźnie i kontakty trwają do dziś. Od początku pobytu w Gnieźnie Prymasa z okazji świąt Bożego Narodzenia odwiedzają dyplomaci różnych krajów, głównie muzułmańskich.

W rodzinnych Jadownikach Mokrych abp Kowalczyk zainicjował i wydatnie wsparł finansowo budowę Ośrodka Opiekuńczo-Rehabilitacyjnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. Uroczyste otwarcie placówki miało miejsce w 2003 roku. Dziś ośrodek jest znany nie tylko w kraju, ale i za granicą i należy do największych pracodawców w gminie, a Prymas nadal interesuje się i wspiera jego działalność.

Abp Kowalczyk zakończył misję nuncjusza apostolskiego w Polsce w 2010 roku. 8 maja tegoż roku został mianowany arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim Prymasem Polski. O nominacji dowiedział się będąc właśnie w Jadownikach Mokrych. Ingres do katedry gnieźnieńskiej odbył 26 czerwca 2010 roku.

Abp Józef Kowalczyk jest 89. arcybiskupem metropolitą i 56. Prymasem Polski w dziejach archidiecezji i metropolii gnieźnieńskiej.