Ks. Piotr Nowosielski: - Ekscelencjo, Księże Biskupie. Obchodzony w bieżącym roku jubileusz 10-lecia naszej diecezji jest okazją do pewnych podsumowań. Jakie wydarzenia, momenty z 10-letniej historii diecezji Ksiądz Biskup wspomina najbardziej?

BP TADEUSZ RYBAK: - Utworzenie diecezji legnickiej było ważnym wydarzeniem historycznym dla społeczeństwa Dolnego Śląska. Papież Jan Paweł II w bulli "Totus Tuus Poloniae Populus" z 25 marca 1992 r. nakreślił granice diecezji legnickiej. Powstała ona z podziału rozległej archidiecezji wrocławskiej. Diecezja wrocławska - jak wiemy - powstała w 1000 r. i poprzez wieki zmieniała się jej struktura i granice. Mimo tych przemian diecezja trwała i kształtowała bogate dziedzictwo życia religijnego. Nowa diecezja legnicka kontynuuje i pomnaża to dziedzictwo.

Utworzenie diecezji legnickiej było aktem opatrznościowym, gdyż spowodowało, że biskup i wszystkie struktury diecezjalne stały się bliższe życiu społeczeństwa i mogą służyć w obecnej sytuacji Ludowi Bożemu na tych terenach, który przeżywa różnorodne trudne sytuacje.

Z wydarzeń, jakie miały miejsce w tym okresie, na pewno naważniejszym była wizyta i pobyt na terenie nowej diecezji Ojca Świętego Jana Pawła II. Była to w ogóle pierwsza wizyta Papieża na tych terenach. Wizyta apostolska przypadła w piątym roku istnienia diecezji, przynosząc niezwykle cenne owoce. Umocniła istniejące struktury diecezjalne, a my sami sięgamy do tego wydarzenia obecnie, i będziemy to czynić w przyszłości, czerpiąc z niego inspiracje do wykonywania swojego posłannictwa.

Na pewno ważnymi wydarzeniami było utworzenie poszczególnych struktur, które służą diecezji, służą ludowi Bożemu. Wśród tych licznych, bardzo ważnych wydarzeń dla życia diecezji chciałbym podkreślić peregrynację kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, która miała miejsce wkrótce po utworzeniu nowej struktury. Obraz ten odwiedził wszystkie parafie. Było to wydarzenie, które integrowało wszystkich wiernych zgromadzonych w nowej diecezji, była to też okazja do spotkania z Biskupem nowej diecezji i do ukazania wizji Kościoła diecezjalnego oraz potrzeby zaangażowania wiernych w tej nowej wspólnocie.

- Jakie zmiany w strukturze diecezji zauważa Ksiądz Biskup w ciągu tych dziesięciu lat jej istnienia?

- Czasy, w których powstała diecezja, są czasami bardzo dynamicznymi, gdy idzie o zmiany w życiu religijnym, ekonomicznym i społecznym. Warto zaznaczyć, że w tym czasie, kiedy powstała nowa diecezja legnicka, dokonywały się ważne zmiany w życiu politycznym Polski. Opuścili ten teren żołnierze Armii Radzieckiej. Wiadomo, że Legnica była - jak się mówiło - "małą Moskwą". Tu znajdował się Sztab Północnej Grupy Wojsk Radzieckich, który obejmował tereny Polski, Niemiec, Czech. Miasto było przygotowane, aby taką rolę pełnić w stosunku do całego regionu, zwłaszcza gdy idzie o zaangażowanie wojsk radzieckich. Bez jednego wystrzału - co jest też wydarzeniem opatrznościowym - wojska radzieckie w sposób pokojowy opuściły ten teren. Diecezja miała wtedy szansę, żeby otrzymać odpowiednie pomieszczenia na siedziby instytucji niezbędnych dla istnienia, dla działalności diecezji. Władze polskie w zamian za zabrane Kościołowi po wojnie przez władze komunistyczne mienie przekazały budynki, które były wykorzystywane przez Armię Radziecką. Dzięki temu mamy pomieszczenia na Kurię Biskupią, na Seminarium, na instytucje charytatywne, dom księży emerytów i inne miejsca, w których można pełnić posługę Ludowi Bożemu naszej diecezji.

Trzeba też zaznaczyć, że w tym czasie dokonywały się także zmiany w dziedzinie życia gospodarczego. Transformacja, która dokonuje się jeszcze do tej pory, powoduje zamykanie rozmaitych zakładów pracy. Głównie te zmiany dotyczą terenu wałbrzyskiego, gdzie zamknięto nierentowne kopalnie, a przez to wielu ludzi zostało bez pracy. Wysoki stopień bezrobocia i zubożenie wiernych jest także wezwaniem dla naszej diecezji, aby rozwijać akcję charytatywną i spieszyć z pomocą ludziom w dziedzinie duchowej i materialnej według możliwości, jakie mamy w tym zakresie. Gdy idzie o stronę moralną, tendencje liberalne, które w tym okresie się ujawniły, spotykają się z reakcją Kościoła, parafii, dążących do umocnienia zasad moralności chrześcijańskiej, do podkreślenia godności każdego człowieka, do obrony życia ludzkiego od chwili poczęcia aż do śmierci i ukazywania wartości kultury chrześcijańskiej, którą naród nasz żyje od ponad tysiąca lat. Działalność diecezji pod tym względem jest w pewnym stopniu niewymierna, ale ma wielkie znaczenie dla życia religijnego i społecznego ludności tu mieszkającej.

- Wróćmy może jeszcze do początku ustanowienia diecezji. Kiedy Ksiądz Biskup dowiedział się, że zostanie pierwszym biskupem legnickim i jak Ksiądz Biskup przyjął tę nominację?

- O utworzeniu nowych diecezji mówiło się od pewnego czasu. Natomiast sama wiadomość, że diecezja powstanie, a Ojciec Święty wybrał mnie na pierwszego biskupa legnickiego dotarła do mnie poprzez Nuncjusza Apostolskiego, podczas Konferencji Episkopatu w Warszawie 12 marca 1992 r. Wtedy to trzeba było wyrazić swoją wolę wobec decyzji Ojca Świętego. Przyszło to z dużą trudnością, bo zdawałem sobie sprawę z problemów, jakie łączą się z utworzeniem i zadaniami biskupa nowej diecezji, ufając Bożej Opatrzności, wyraziłem zgodę na decyzję Ojca Świętego.

Oficjalnie wiadomość o utworzeniu nowych diecezji w Polsce została zakomunikowania podczas zebrania Konferencji Biskupów w Gnieźnie 24 marca 1992 r., ale to było tylko do wiadomości Biskupów, natomiast społeczeństwo dowiedziało się o tym fakcie dnia następnego, w uroczystość Zwiastowania Pańskiego 25 marca 1992 r.

We Wrocławiu wiadomość o powstaniu nowej diecezji legnickiej podał kard. Henryk Gulbinowicz na zebraniu Księży Dziekanów 25 marca.

- Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii diecezji była apostolska wizyta Ojca Świętego w 1997 r. Jakie jest znaczenie tej wizyty dla nowej diecezji?

O tym, żeby zaprosić Ojca Świętego do nowej diecezji, myślałem od początku. Kiedy zaś Ojciec Święty miał przybyć do Wrocławia na Kongres Eucharystyczny w roku 1997, zwróciłem się z gorącą prośbą, aby nawiedził także diecezję legnicką. Nie od razu otrzymałem potwierdzenie przyjęcia tego zaproszenia, ale kiedy plan wizyty apostolskiej w Polsce był rozpatrywany, Ojciec Święty zaaprobował także termin wizyty w diecezji legnickiej.

Wizyta Ojca Świętego ma bardzo wielkie znaczenie. Pod względem religijny jest to przecież spotkanie wiernych Kościoła z Piotrem naszych czasów, co umacnia naszą wiarę, pogłębia więzy z Kościołem powszechnym, a jednocześnie dla diecezji było to umocnienie w tym, co rozpoczęło się 25 marca 1992 r. Nowa diecezja została umocniona przez pobyt, sprawowaną Eucharystię, wygłoszone Słowo Boże i apostolskie błogosławieństwo. Dla integracji wiernych diecezji miało to ogromne znaczenie, ale także ukazało, że Kościół przekracza granice państwowe. Na uroczystości do Legnicy przybyli bowiem biskupi i wierni z różnych diecezji z Polski i z zagranicy. Wśród nich znaleźli się pielgrzymi z diecezji niemieckich: Goerlitz, Dresden-Meissen; diecezji czeskich: litomierzyckiej i Hradec Kralove oraz mieszkająca na terenie Niemiec wspólnota Serbołużyczan. Pozwoliło to kontynuować potem współpracę, podtrzymać kontakty z sąsiednimi diecezjami. Dla przyszłości tego terenu bardzo ważne jest, że Kościół jednoczy narody między sobą.

- Od tego czasu Ksiądz Biskup kilkakrotnie spotykał się z Ojcem Świętym. Ostatnio na początku marca przebywał Ksiądz Biskup z pielgrzymami naszej diecezji w ramach pielgrzymki dziękczynnej w Rzymie. Czy czasami ta wizyta w Legnicy wraca w rozmowach z Papieżem lub przedstawicielami Kurii Rzymskiej?

- Wizyta Ojca Świętego w Legnicy odbiła się dużym echem także w innych krajach. Miałem głosy od różnych osób duchownych i świeckich, że oglądając transmisję telewizyjną z tego wydarzenia, jakie było 2 czerwca 1997 r., dowiedzieli się wiele o naszej diecezji. Okazało się, że diecezja jest już zorganizowana i działa dynamicznie. Jednocześnie można było przekazać różne informacje o całym terenie diecezji, o jej zabytkach, ludziach, różnych wydarzeniach.

Gdy idzie o samego Ojca Świętego, to kilkakrotnie miałem dowody na to, że Ojciec Święty głęboko przeżył swoją wizytę w Legnicy i był bardzo zadowolony z jej przebiegu, z entuzjazmu, który tutaj się okazał. Również osoby towarzyszące Ojcu Świętemu i pracownicy Kurii Rzymskiej do tej pory wspominają tę wizytę i z wielką sympatią mówią o Legnicy i o całej naszej diecezji.

- Co Ksiądz Biskup uważa za największe osiągnięcia diecezji w tych latach, a czego nie udało się jeszcze zrobić?

- Oprócz wymienionych już wydarzeń, a więc: sam fakt powstania diecezji, wizyta Ojca Świętego, trzeba jeszcze podkreślić, że dla samej diecezji ogromnie ważnym wydarzeniem było zorganizowanie Legnickiej Kurii Biskupiej i powołanie do istnienia Wyższego Seminarium Duchownego, które jest afiliowane do Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. Seminarium Duchowne jest bowiem środowiskiem, które pod względem intelektualnym i duchowym przygotowuje przyszłych kapłanów. A tych kapłanów jest bardzo potrzeba na naszym terenie. Ciągle jest ich za mało, chociaż w tej chwili ponad 500 kapłanów jest zaangażowanych w pracę duszpasterską na terenie naszej diecezji. Ci księża, którzy tutaj w seminarium otrzymują kapłańskie posłannictwo, pracują także za granicą i ciągle są zapraszani, aby i tam, gdzie brakuje kapłanów, wspomagali Kościół.

Bardzo ważnym wydarzeniem było powołanie tych instytucji, które służą formacji laikatu. Obok edukacyjnych instytucji kościelnych, na których studiują świeccy, przygotowując się do pełnienia funkcji katechetów, ważne też stało się powołanie do życia Stowarzyszenia Rodzin Katolickich, które jest obecne w prawie każdej parafii i spełnia ważne posłannictwo w trosce o rodzinę, młode pokolenie, dzieci.

Również takim ważnym wydarzeniem było powołanie Caritas diecezjalnej, która działa bardzo dynamicznie. Utworzyła już różne ośrodki, w których dzieci, młodzież i ludzie starsi korzystają z różnych form wypoczynku. Podejmowane przez Caritas akcje służą niesieniu pomocy rodzinom ubogim, a zwłaszcza dzieciom i młodzieży. W zakres działalności Caritas weszło także przygotowanie domu księży emerytów. Jest to też dla nas ważne wydarzenie, gdyż utworzenie takiego domu sprawia, że księża starsi, schorowani mają na starsze lata odpowiednie warunki życiowe, mogą korzystać m.in. z opieki lekarskiej.

Czego nie udało się osiągnąć? Te wszystkie wymienione instytucje powinny się rozwijać. Chciałbym bardzo, aby w większym niż do tej pory stopniu instytucje te działały. By było więcej powołań kapłańskich, więcej ludzi świeckich zaangażowanych w działalność specyficzną dla laikatu katolickiego, a także działalność charytatywną, która powinna być jeszcze poszerzona.

- Jakie plany i perspektywy diecezji widzi Ksiądz Biskup na dalsze lata jej działalności?

- Dla nas jest tu bardzo znaczące wezwanie Ojca Świętego skierowane na początku Trzeciego Tysiąclecia: "Duc in altum" - "Wypłyń na głębię". Tak jak w liście pasterskim z okazji 10-lecia diecezji zaznaczyłem, trzeba włożyć wiele wysiłku, aby przygotować przede wszystkim ludzi do podjęcia coraz głębszej odpowiedzialności za Kościół i żeby tę odpowiedzialność podejmować w parafiach, rodzinach, grupach apostolskich, które są tworzone. Na pewno potrzeba nam nieustannej troski, aby rozbudzać ducha apostolskiego, aby prowadzić dzieło nowej ewangelizacji, żeby młodzież formować tak, aby mogła się odnaleźć w dzisiejszych skomplikowanych sytuacjach, jakie są w Europie i w naszym kraju, żeby była wierna Chrystusowi, który niesie człowiekowi prawdę i miłość.

- W bieżącym roku obchodzimy kilka znaczących rocznic, o których Ksiądz Biskup wspomniał w swoim ostatnim liście pasterskim na Wielki Post. Jest wśród nich 10-lecie diecezji, 760-lecie Fundacji Krzeszowskiej, 5-lecie wizyty Ojca Świętego i srebrny jubileusz sakry biskupiej Waszej Ekscelencji, prosimy przypomnieć, jak będziemy obchodzić te rocznice?

- Dziesięciolecie diecezji i związane z tym obchody są okazją, żeby podziękować Panu Bogu za otrzymane łaski, a także ludziom, którzy okazali wiele ofiarności w budowaniu struktur, w rozwijaniu życia religijnego diecezji. Ale jednocześnie jest to okazja, żeby pomyśleć o przyszłości, żeby w tym podsumowaniu zauważyć te kierunki działania, które są potrzebne do dalszego rozwoju życia Kościoła w całej diecezji i rozwoju życia religijno-moralnego w parafiach i poszczególnych istniejących wspólnotach.

Główna uroczystość dziękczynna odbędzie się 13 kwietnia. Będzie jej przewodniczył kard. Józef Glemp - Prymas Polski. Przybędzie także kard. Henryk Gulbinowicz - metropolita wrocławski. Oczekujemy także Księży Biskupów z sąsiednich diecezji polskich i zagranicznych. Będą obecni przedstawiciele władz państwowych, samorządowych, przedstawiciele poszczególnych wspólnot parafialnych. Wtedy wyrazimy nasze dziękczynne Te Deum, ale jednocześnie prośbę o pomoc Bożą w działaniu na przyszłość. Wtedy też uroczyście wyznamy naszą wiarę, która jest fundamentem naszego działania.

Uroczystości związane z 5. rocznicą przybycia Ojca Świętego i koronacją Obrazu Krzeszowskiego odbędą się 2 czerwca, czyli w dniu 5. rocznicy pobytu Ojca Świętego w Legnicy. Przybędzie na tę uroczystość nuncjusz apostolski - abp Józef Kowalczyk i razem z nim będziemy Panu Bogu dziękować za łaskę, jaką było nawiedzenie diecezji przez Piotra naszych czasów, a także za podkreślenie ważności tego sanktuarium, w którym przechowujemy ukoronowany przez Ojca Świętego obraz Matki Bożej Łaskawej. Pochodzi z XIII w. Jest niezwykle cenny zarówno od strony artystycznej, ale i jako znak łaski, jakie Matka Boża rozdziela w tym miejscu. Cieszę się, że coraz więcej wiernych przybywa do Krzeszowa nie tylko z Polski, ale także z Niemiec i Czech. Krzeszów staje się miejscem spotkania tych narodów i jednocześnie miejscem głębokiej modlitwy w intencjach osobistych, diecezji, ale i całej Europy, która się jednoczy. Jestem wdzięczny Ojcu Świętemu, że właśnie kościół, w którym przechowywany jest obraz, został przez niego podniesiony do godności bazyliki i jest to kolejna łaska i przejaw życzliwości, który od Ojca Świętego otrzymaliśmy. Uroczystości w Krzeszowie 2 czerwca rozpoczną się od sympozjum poświęconego dziejom Krzeszowa. Jest to związane z 760. rocznicą powstania Krzeszowa. Te dzieje są bardzo interesujące. Myślę, że sympozjum podkreśli też wielkie walory artystyczne i historyczne Krzeszowa. Będzie też okazja do podkreślenia związku z historycznym wydarzeniem, jakie miało miejsce na naszym terenie 761 lat temu, a mianowicie z bitwą pod Legnicą. Krzeszów bowiem został ufundowany w rok po tej bitwie przez wdowę po księciu Henryku Pobożnym, księżnę Annę, która wypełniała w ten sposób wolę swego poległego męża, powołując Krzeszów do istnienia i sprowadzając tam benedyktynów. Radosny jest fakt odnalezienia autentycznego dokumentu fundacyjnego Krzeszowa, który jest do tej pory przechowywany we Wrocławiu.

Jubileusz ten będzie także obchodzony w czasie odpustu parafialnego 15 sierpnia. Spodziewamy się, że przybędzie do nas wtedy kard. Marian Jaworski, metropolita lwowski. Będzie to dla niego okazja do złożenia hołdu Matce Najświętszej i odwiedzenia sióstr benedyktynek, które mają swe opactwo w Krzeszowie. Siostry benedyktynki zostały wysiedlone po wojnie ze Lwowa i przeniesione do tego miejsca, gdzie razem z ojcami cystersami modlą się przed obrazem Matki Bożej, wypraszając potrzebne łaski dla naszej diecezji i wspierają ojców w trosce o rozwój i piękno bazyliki.

W bieżącym roku rzeczywiście przypada także 25-lecie przyjęcia przeze mnie święceń biskupich, które otrzymałem z rąk kard. Henryka Gulbinowicza, metropolity wrocławskiego 24 czerwca 1997 r. Trzeba też zaznaczyć, że powołał mnie do posłannictwa biskupiego Ojciec Święty Paweł VI, a wolę Ojca Świętego zakomunikował mi wielki Prymas Tysiąclecia - kard. Stefan Wyszyński. Uważam, że służba biskupia jest w sposób istotny związana ze służbą diecezji, dlatego postanowiłem, aby dziękczynienie za sakrę biskupią połączyć z dziękczynieniem za 10-lecie diecezji w dniu 13 kwietnia br.

- Czego możemy życzyć naszej diecezji i Waszej Ekscelencji na dalsze lata pracy pasterskiej i działalności w diecezji legnickiej ?

- Diecezja jest żywym organizmem, wspólnotą uczniów Chrystusa, przenikniętą Duchem Świętym. Ale także zależy od ludzkiego zaangażowania. Żeby ten organizm się rozwijał, trzeba prosić, żeby Duch Święty nas, naszą ludzką słabość umacniał. Aby też nie tamowały rozwoju tego żywego organizmu słabości ludzkie i choroby, jakie atakują człowieka i społeczeństwo, a raczej byśmy umieli to, co jest słabością i chorobą, wykorzystać do wzmocnienia naszej wiary i życia religijnego. I to jest pragnienie wszystkich ludzi wierzących i pragnienie Biskupa Legnickiego. Zdajemy sobie sprawę, że Kościół diecezjalny winien wnieść także swój wkład w budowę duchowej jedności Europy, opartej o zasady Bożych przykazań i Ewangelii Jezusa Chrystusa.

- Dziękuję za rozmowę.

Kapłani w diecezji

Łączna ilość kapłanów diecezjalnych - 574

Kapłani pracujący w duszpasterstwie - 504

Kapłani emeryci w Domu Księży Emerytów - 11

Kapłani emeryci poza diecezją - 7

Kapłani na studiach w kraju i zagranicą - 15

Kapłani pracujący na misjach - 4

Kapłani pracujący zagranicą - 7

Kapłani zatrudnieni w Seminarium i Bibliotece - 10

Kapłani zakonni pracujący w duszpasterstwie - 91

Ilość parafii - 294

W tym parafii zakonnych - 25

Siostry zakonne - 280

Budowane nowe kościoły - 30

Katecheci

Liczba katechetów - 1110

w tym:

- księża diecezjalni - 378

- księża zakonni - 46

- siostry zakonne - 46

- bracia zakonni - 3

- katecheci świeccy - 637

Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Legnickiej

Klerycy - 111

Kapłani wyświęceni w latach istnienia diecezji - 132

Wykładowcy - 43

Absolwenci Kolegiów Teologicznych - 1144

Absolwenci studiów Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu

- Legnica:

- Studia dzienne - 103

- Studia zaoczne - 62

Studenci Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu - Legnica:

- Studia dzienne - 99

- Studia zaoczne - 151