Jak przebiegał proces reformy i zmiany przepisów?
Wydana 29 czerwca 1970 r. instrukcja Kongregacji ds. Kultu
Bożego Sacramentali Communione, poszerzająca możliwość udzielania
Komunii św. pod dwiema postaciami, zawierała z kolei w numerze 6.
dyspozycję, iż w wypadku udzielania Komunii św. bezpośrednio z kielicha
jego podawanie - jeśli nie ma drugiego kapłana lub diakona - należało
zlecić akolicie.
Natomiast trzecia instrukcja wykonawcza do Konstytucji
Soboru Watykańskiego II o Liturgii Sacrosanctum Concilium z 25 września
1970 r. zawierała postanowienie, iż w wypadku przyjmowania drugiej
postaci z kielicha, potrzebni są kapłani, diakoni lub akolici, aby
podawać kielich komunikującym. Jednocześnie stwierdzono, że udzielanie
Komunii św. należy przede wszystkim do kapłana celebrującego Eucharystię,
do diakona oraz w niektórych jedynie przypadkach, określonych przez
kompetentną władzę, do akolity.
Bardzo ważnym dokumentem dotyczącym kwestii nadzwyczajnego
szafarza Komunii św. było wydane 15 sierpnia 1972 r. motu proprio
papieża Pawła VI Ministeria quedam, odnawiające w Kościele łacińskim
dyscyplinę święceń, gdzie zniesione zostały święcenia niższe oraz
subdiakonat, a ustanowione posługi lektora i akolity. Zgodnie z tym
dokumentem, akolita miał wspomagać diakona i usługiwać kapłanowi,
a jako nadzwyczajny szafarz Komunii św. mógł jej udzielać wtedy,
gdy nie było szafarza zwyczajnego lub gdy szafarz zwyczajny nie mógł
tego czynić z powodu choroby, podeszłego wieku, wypełniania innej
posługi duszpasterskiej oraz gdy liczba przystępujących do Komunii
św. była tak duża, że Msza św. zbytnio by się przeciągnęła. Akolici
mogli również zanosić Komunię św. chorym przebywającym w domach i
w szpitalach. Konsekwencją tego motu proprio było opracowanie przez
Stolicę Apostolską nowego obrzędu wprowadzania w posługę akolitatu
oraz dokonanie zmian w Mszale Rzymskim, gdzie akolita został ustanowiony
do posługi ołtarza, a w sposób szczególny do jego zadań należało
udzielanie Komunii św., której był ustanowiony nadzwyczajnym szafarzem.
Kolejnym ważnym momentem w kształtowaniu się pojęcia
nadzwyczajnego szafarza Komunii św., w tym w sposób szczególny wiernego
świeckiego, była wydana 29 stycznia 1973 r. instrukcja Kongregacji
Sakramentów Immensae caritatis na temat ułatwienia w niektórych przypadkach
przystępowania do Komunii św. Instrukcja postanawiała, że nadzwyczajnym
szafarzem Komunii św. poza akolitą jest również odpowiednio przygotowana
osoba, wyznaczona wyraźnie do tej funkcji przez ordynariusza miejsca
lub upoważnionego do tego kapłana. W myśl instrukcji szafarzem Komunii
św. mogła być jedynie osoba odpowiednio i imiennie wybrana, pouczona
o swoich zadaniach, odznaczająca się wiarą, życiem chrześcijańskim,
dobrymi obyczajami i sama pielęgnująca pobożność eucharystyczną,
jak też cechująca się pobożnością i czcią do Najświętszego Sakramentu.
Upoważnienie do pełnienia funkcji nadzwyczajnego szafarza Komunii
św. - w myśl instrukcji - mogło być udzielane w poszczególnych przypadkach,
na pewien okres czasu lub na sposób stały w wypadku konieczności.
W ten sposób upoważniony mógł udzielać Komunii św. sobie samemu,
innym wiernym, jak również zanosić ją chorym pozostającym w domu.
Instrukcja stawiała jednak pewne warunki ograniczające uprawnienia
szafarza nadzwyczajnego. Mógł on bowiem spełniać swoje funkcje, jeśli
nie było kapłana, diakona lub akolity; jeśli nie mogli oni udzielać
Komunii św. z powodu choroby, starości lub wykonywania innej posługi
duszpasterskiej oraz jeśli liczba przystępujących do Komunii św.
była zbyt wielka. Ponadto ordynariusz miejsca otrzymał władzę upoważniania
poszczególnych kapłanów do wyznaczania w pojedynczych wypadkach odpowiedniej
osoby, która w przypadku prawdziwej konieczności udzielałaby Komunię
św. Konsekwencją powyższej instrukcji było wydanie Rytuału Rzymskiego
De Sacra Communione et de Cultu Mysterii Eucharistici extra Missarum,
który w części dotyczącej szafarza Komunii św. postanawiał, że ordynariusz
miejsca może zezwolić na udzielanie Komunii św. innym szafarzom nadzwyczajnym,
jeśli uzna, że jest to konieczne ze względu na pożytek duszpasterski
wiernych, a nie będzie do dyspozycji kapłana, diakona lub akolity.
Możliwość czynnego udziału wiernych świeckich w Eucharystii
jako nadzwyczajnych szafarzy Komunii św. potwierdził również Jan
Paweł II w Liście do wszystkich biskupów Kościoła o tajemnicy i kulcie
Eucharystii z 24 lutego 1980 r. Po tej samej linii szły wytyczne
instrukcji Inaestimabile donum z 3 kwietnia 1980 r. w sprawie niektórych
norm dotyczących kultu tajemnicy eucharystycznej. Instrukcja uznawała
uprawnienia świeckich dotyczące szafarstwa Komunii św., ganiła natomiast
nadużycia. Kolejnym i zarazem ostatecznym etapem kształtowania się
przepisów dotyczących szafarza nadzwyczajnego Komunii św. było opracowanie
nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego.
cdn.
Pomóż w rozwoju naszego portalu