1 stycznia 2000 r., po uroczystej Pasterce, odprawionej w Bazylice Jasnogórskiej przez nuncjusza apostolskiego w Polsce - abp. Józefa Kowalczyka, zgromadziliśmy się na murach obronnych Bastionu św. Rocha Twierdzy Jasna Góra w pięknej zimowej scenerii - a więc w wyjątkowym czasie i wyjątkowym miejscu.
Dobrze się stało, że przed laty została podjęta odważna decyzja remontu i konserwacji twierdzy częstochowskiej. W noworoczną mroźną noc wspominaliśmy na wałach jasnogórskich wyjątkowe dzieje twierdzy (a ma ona już 345 lat od chrztu bojowego!), uświadamialiśmy sobie, jak współcześnie można rekonstruować zagubione w zawieruchach dziejowych istotne elementy architektury zewnętrznej warowni, a kazamaty obronne przemieniać na miejsca zadumy dla osaczonego gwarem człowieka.
Jasna Góra przez stulecia funkcjonowała nie tylko w wymiarze duchowo-religijnym, jako sanktuarium maryjne, ale także jako ufortyfikowane wzgórze. Pod murami Twierdzy Jasna Góra (wzniesionej za czasów panowania królów: Zygmunta III i Władysława IV z dynastii Wazów, w latach 1620-39) roztrzaskała się potęga wojska szwedzkiego w 1655 r. O. Augustyn Kordecki, przeor i komendant twierdzy, szeptał słowa nocnej modlitwy: " Matko Boża, Ty na pewno okażesz się mocniejsza od kolubryn szwedzkich". Zakonnik ten, pełen wiary i zawierzenia Najświętszej Panience, doprowadził do sytuacji, że ani działania szturmowe wojsk szwedzkich, ani ich kule artylerii, ani usiłowania podkopów minerskich nie dały rezultatu, bowiem Jasnogórskie "Fortalitium Marianum" zostało wzniesione na skale, ale nade wszystko na "skale" ducha wiary zakonników i całej załogi! Obrońcom twierdzy częstochowskiej chodziło nie tylko o to, by stopa heretycka nie zbezcześciła miejsca świętego, ale i o to, by powstrzymać nawałnicę szwedzką.
Na przełomie XVII i XVIII w. militarna architektura jasnogórskiej twierdzy uległa przebudowie i rozbudowie. Dokonano zmian przez wprowadzenie nowych kształtów narysów bastionów. Powstały rozbudowane wnętrza. To fragment dawnej bohaterskiej historii Twierdzy Jasna Góra. Dopiero dziś ewolucję tę można odczytać, przemierzając kazamaty rozbudowane w kształcie labiryntu.
Prace prowadzone od jakiegoś czasu w kazamatach twierdzy, zwłaszcza w Bastionie św. Rocha, pozwolą jej wnętrza udostępnić pielgrzymom. W pomieszczeniach tych znajdą swoje miejsce składane Matce Bożej najróżnorodniejsze wota. Trudno byłoby tu prezentować instytucje czy nazwiska osób, które zaangażowały się w dokonywanie przekształceń na rzecz poszerzenia funkcjonalności wnętrz twierdzy oraz przybliżenia ważniejszych historycznych wątków religijno-patriotycznych. W tym kontekście należy odnotować ważny fakt. Otóż powstała "Jasnogórska Fundacja - PRO PATRIA - BASTION ŚWIĘTEGO ROCHA", której celem jest zainteresować wiele osób i instytucji, by zechciały włączyć się w obronę tego miejsca (np. przez inwentaryzację, konserwację narodowych pamiątek) oraz umożliwić jego oglądanie jak największym rzeszom pielgrzymów. Oczywiście, najważniejsze jest tutaj ukazanie dziedzictwa kultury narodowej, znaków kultu Matki Bożej, a także zrywów niepodległościowych XIX i XX w., w tym zmagań i martyrologii Polaków w okresie zaborów, narodowych powstań czy też w czasie najnowszego zrywu - "Solidarności".
Od 30 grudnia 1999 r. w pejzaż militarny Twierdzy Jasna Góra, w jej istotną część, tj. Bastion św. Rocha, na stałe wpisało się zrekonstruowane stanowisko ogniowe. Otóż, po ponad 200 latach na szańcu wśród koszokopów została ustawiona polowa armata. Niebawem wprowadzone będą następne, by na uroczystość Matki Bożej Królowej Polski 2000 r. można było pokazać pielgrzymom kompletnie zaaranżowany zewnętrzny wygląd jednego z jasnogórskich bastionów tej nowożytnej twierdzy.
W noworoczną noc - 1 stycznia 2000 r. oddaliśmy na murach obronnych Twierdzy Jasna Góra cztery wiwaty armatnie:
Pierwszy wiwat - z najlepszymi życzeniami w Nowym Jubileuszowym Roku - dla Najukochańszego Rodaka Ojca Świętego Jana Pawła II; salwę odpalił celebrans noworocznej Pasterki - abp Józef Kowalczyk, nuncjusz apostolski w Polsce.
Drugi wiwat - na pomyślność Najjaśniejszej Rzeczypospolitej; salwę odpalił płk Antoni Wojnarowski z Konspiracyjnego Wojska Polskiego - bo trzeba wiedzieć, że tę pierwszą armatę ufundowali Żołnierze-Kombatanci Konspiracyjnego Wojska Polskiego.
Trzeci wiwat - na pomyślność w Trzecim Tysiącleciu wszystkich Polaków w kraju i spoza granicy oraz jako wdzięczność Jasnej Góry za okazywaną życzliwość i pomoc; salwę odpalił komendant i przeor Jasnogórskiego Sanktuarium - o. Izydor Matuszewski.
Czwarty wiwat - to wyraz radości z przywrócenia twierdzy częstochowskiej pierwotnej obronnej funkcji oraz wyraz satysfakcji ludzi ratujących dziedzictwo kulturowe Jasnej Góry; salwę odpalili: generalny konserwator zabytków - Aleksander Broda, kapelan twierdzy i kurator zbiorów sztuki wotywnej - o. Jan Golonka oraz delegat Fundacji " Pro Patria" - Zbigniew Bonarski.
Jasnogórskie armaty mają swoje imiona! Odpowiadają one historycznym, bohaterskim postaciom czasu oblężenia Jasnej Góry przez Szwedów. Pierwsza armata, z której odpalono noworoczny wiwat, otrzymała imię komendanta Twierdzy Jasna Góra, bohatera narodowego, i nazywa się: " O. Augustyn Kordecki", druga będzie się nazywać "Stefan Zamoyski" (poseł, miecznik sieradzki, wsławił się przy boku o. Kordeckiego - sprawnie zorganizował "wycieczkę" na obóz szwedzki, która spowodowała duże straty wroga), a trzecia - "Piotr Czarniecki" (właściciel wsi Rząsawa k. Częstochowy, dzielny obrońca swoich włości i Jasnej Góry przed wojskami szwedzkimi w 1655 r.).
Długość armaty "O. Augustyn Kordecki" wynosi 3 m, średnica koła - 110 cm. Armata waży 500 kg. Odlewali ją Danuta i Adam (syn) Kowala w Odlewni Metali Kolorowych w Ustroniu. Wykonawcą całości jest Czesław Kanafek z Bładnic Dolnych k. Skoczowa. Militarną aranżację armat na Bastionie św. Rocha prowadzą: arch. Waldemar Niewalda oraz o. ppłk. Jan Golonka.
Zwycięstwo nad Szwedami pod murami Twierdzy Jasna Góra w wyjątkowy sposób zmobilizowało Polaków do obrony, ale także do większej czci dla Matki Bożej Królowej Polski i do dojrzalszego patriotyzmu. Armaty ustawiane teraz na wałach jasnogórskich są wspomnieniem tamtych czasów, tamtych ludzi, ich zawierzenia Najświętszej Panience! Dla nas, dziś i jutro żyjących Polaków, niech będą lekcją patriotyzmu!