Stary kontynent i nowoczesna Europa

Wydaje się, że obecna sytuacja na świecie jest bardzo podobna do tej, jaka była po upadku Cesarstwa Rzymskiego za czasów św. Benedykta. Przede wszystkim obserwujemy wyraźną degradację kultury, i to zarówno w wymiarze twórczości artystycznej, jak i życia społecznego i kontaktów osobowych. Coraz bardziej rozbudza się ludzkie namiętności: żądzę władzy, znaczenia, wyróżniania się, zaimponowania innym, „bycia lepszym”, posiadania, rozrywki i doznawania rozkoszy. W coraz bardziej technicznie zdominowanym świecie następuje drobiazgowa specjalizacja z jednoczesnym zubożeniem osobowym i zubożeniem w zakresie ogólnego wykształcenia. To prowadzi do dysharmonii w rozwoju człowieka, który będąc nawet wybitnym specjalistą w jakiejś dziedzinie, w innych jest nie tylko ignorantem, ale i człowiekiem infantylnym. Właściwie cały świat dzisiaj amerykanizuje się, co prowadzi do ujednolicenia i utraty oryginalności kulturalnej. Sama kultura coraz bardziej staje się audio-wideo, co pociąga za sobą upadek kultury słowa. A przecież słowo jest zasadniczym przekaźnikiem myśli (ducha). Obraz i dźwięk nie są w stanie zastąpić słowa. Jeżeli jeszcze uwzględni się, że religia chrześcijańska, podobnie jak żydowska, jest religią Słowa, dramatyzm sytuacji tym bardziej się zaostrza. Kultura słowa zawsze, od starożytności i średniowiecza, była swoistą preewangelią.
Co wobec tej sytuacji? Trzeba chyba podobnie jak św. Benedykt zadbać o to, by samemu nie dać się wciągnąć w pogłębiający się chaos tego świata, czy wręcz nie dać się ogłupić.

Św. Benedykt dziś

Św. Benedykt także współczesnemu człowiekowi proponuje: Przede wszystkim żyj tak, aby Bóg był w centrum. Inaczej mówiąc: Żyj prawdziwie. Reszta z tego wyniknie. Ty staraj się być uczniem w szkole Pana. Cokolwiek robisz, gdziekolwiek jesteś - bądź uczniem Pana. Czy to będzie wspólnota klasztorna, czy rodzina, czy parafia, czy praca, czy wspólnota sąsiedzka - staraj się uczynić z nich szkołę życia dla Pana. Oznacza to przyjęcie stałej postawy ucznia: rodzice muszą się stale uczyć bycia rodzicami, dzieci powinny uczyć się prawdziwego życia, pracownicy - postawy prawdziwej służby w swojej pracy, aby dawała im ona coś z doświadczenia postawy Sługi, jakim stał się Chrystus. Takie uczenie się wypływa ze świadomości, że stoimy przed czymś, co nas przerasta, wobec misterium. Wobec niego potrzebne jest posłuszeństwo wynikające ze słuchania, które nie jest zwykłą dyscypliną w relacji: nakaz-wykonanie, jak to jest w wojsku, ale wsłuchiwaniem się w głębię. Chodzi o posłuszeństwo w sumieniu, które wyrasta ze zdecydowania, aby właśnie sumienie stało się dla mnie przewodnikiem i nauczycielem na drodze życia.

O. Włodzimierz Zatorski OSB jest przeorem klasztoru Benedyktynów w Tyńcu.