historia polskiego parlamentaryzmu sięga końca XVI wieku. Miastem, które szczególnie wiąże się z rodzimym parlamentaryzmem, jest niezaprzeczalnie Piotrków Trybunalski. To w tym mieście w 1493 r. ukonstytuował się pierwszy polski walny Sejm, łączący izby poselską i senatorską. Skarbem Piotrkowa jest koronowany 26 maja br. przez Benedykta XVI, pochodzący z końca XV wieku, obraz Matki Bożej Trybunalskiej, który przed wiekami podczas obrad sejmowych przenoszony był procesyjnie z Kościoła farnego do ratuszowej kaplicy, gdzie towarzyszył w podejmowaniu decyzji istotnych dla kraju. Dzieje miasta i obrazu pokazują wystawy w tutejszym Muzeum kierowanym przez Marcina Gąsiora.
Inicjatywa powołania Instytutu Badań nad Parlamentaryzmem w Polsce stanowi wspólny projekt Miasta, Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi oraz Filii Akademii Świętokrzyskiej w Piotrkowie Trybunalskim. Jak trafnie zauważył jeden z współautorów pomysłu - prof. Edward Mierzwa: „Historia uczy nas o przeszłości, na co nie mamy żadnego wpływu, ale jest potrzebna po to, aby kształtować przyszłość i unikać błędów”.
23 maja 2006 r. w Zamku Królewskim w Piotrkowie Trybunalskim list intencyjny w sprawie utworzenia Instytutu podpisali: przewodniczący Rady Miasta Michał Rżanek, prezydent Waldemar Matusewicz, rektor WSHE w Łodzi prof. Jan Pomorski, kanclerz prof. Krzysztof Stasiak, prorektor ds. Filii Akademii Świętokrzyskiej w Piotrkowie prof. Czesław Grzelak. Inicjatywa wiąże się m.in. z jubileuszem 800-lecia Piotrkowa Trybunalskiego, a celem Instytutu będzie prowadzenie badań nad tradycją i współczesnością parlamentaryzmu polskiego z uwzględnieniem kontekstu europejskiego, dokumentacji polskiego wkładu w rozwój instytucji parlamentarnych oraz propagowanie idei parlamentaryzmu wśród młodego pokolenia.
Programowa działalność Instytutu to publikacja tematycznych wydawnictw, organizacja letnich uniwersytetów dla młodzieży, w tym z krajów Unii Europejskiej, i spotkań młodych parlamentarzystów z Europy. Oprócz promocji miasta będzie to doskonała okazja do przypomnienia naszych narodowych tradycji, kultury parlamentarnej, będzie to również próba wychowania młodego pokolenia w duchu lokalnego patriotyzmu oraz uczenie zasad demokracji i samorządności. Zgodnie ze statutem - wkrótce zostanie powołana Rada Naukowa oraz Konwent złożony z zasłużonych obywateli miasta, władz wojewódzkich i przedstawicieli Kościoła. Z chwilą oficjalnego zatwierdzenia Instytutu przez Radę Miasta prezydent wystąpi do Sejmu RP o objęcie patronatu honorowego, a także uznanie Matki Bożej Trybunalskiej patronką polskich parlamentarzystów. 23 września br. z udziałem przedstawicieli Kościoła, najwyższych władz Sejmu, władz miasta obraz Matki Bożej Trybunalskiej, zwany kiedyś Matką Boską Sejmową, jak przed wiekami, powędruje ulicami miasta, tym razem do Zamku Królewskiego, gdzie zostanie otwarta i poświęcona tymczasowa siedziba Instytutu.