Audiencja generalna, 20 września 2006 r.

Drodzy Bracia i Siostry!

Chciałbym dzisiaj powrócić myślą do niektórych elementów podróży apostolskiej do Bawarii, którą Pan pozwolił mi odbyć w ubiegłym tygodniu. Dzieląc się z Wami emocjami i uczuciami, jakich doznałem, widząc na nowo drogie mi miejsca, odczuwam przede wszystkim potrzebę dziękczynienia Bogu za to, że uczynił możliwą tę drugą podróż do Niemiec, a pierwszą do Bawarii - mojej rodzinnej ziemi. Jestem naprawdę wdzięczny również wielu pasterzom, kapłanom, duszpasterzom, władzom publicznym, organizatorom, siłom porządkowym oraz wolontariuszom, którzy pracowali z oddaniem i cierpliwością, aby każde wydarzenie przebiegało w sposób możliwie najlepszy. Celem mojej podróży było - jak powiedziałem po przybyciu na lotnisko w Monachium - wspomnienie tych wszystkich, którzy przyczynili się do formacji mojej osobowości, oraz potwierdzenie i umocnienie ścisłych więzów Stolicy Apostolskiej z Kościołem w Niemczech. Podróż nie była zwykłym „powrotem” do przeszłości, ale też opatrznościową okazją popatrzenia z nadzieją w przyszłość. „Kto wierzy, nigdy nie jest sam” - motto mojej wizyty miało być zaproszeniem do refleksji nad przynależnością każdego ochrzczonego do jedynego Kościoła Chrystusa, wewnątrz którego nigdy nie jesteśmy sami, ale trwamy w nieustannej komunii z Bogiem oraz ze wszystkimi braćmi.
Pierwszym etapem było miasto Monachium, nazywane również metropolią z sercem. W jego historycznym centrum znajduje się Marienplatz (plac Maryi), gdzie wznosi się Mairiensäule, kolumna Madonny ze złoconego brązu, ze statuą Dziewicy Maryi na szczycie. Chciałem rozpocząć mój pobyt bawarski oddaniem czci Patronce Bawarii, która nabrała dla mnie szczególnego znaczenia: tam, na tym placu, przed tą figurą Maryi, blisko trzydzieści lat temu zostałem przyjęty i powitany jako arcybiskup i rozpocząłem moją misję pasterską modlitwą do Maryi; tam powróciłem na zakończenie mojej misji, zanim pojechałem do Rzymu. Tym razem chciałem zatrzymać się znów u stóp kolumny Madonny, aby błagać o wstawiennictwo oraz błogosławieństwo Matki Bożej nie tylko dla miasta Monachium i Bawarii, ale dla całego Kościoła i świata. Następnego dnia, w niedzielę, celebrowałem Eucharystię na placu Neue Messe (Nowe Targi) w Monachium, pośród wielkiej rzeszy wierzących, którzy przybyli z różnych stron. Na tle fragmentu Ewangelii z tego dnia przypomniałem wszystkim, że istnieje „słabość słuchania” Boga, na którą cierpimy zwłaszcza dzisiaj. Zadaniem nas, chrześcijan żyjących w zsekularyzowanym świecie, jest świadczyć wobec wszystkich i głosić orędzie nadziei, jakie daje nam wiara: w ukrzyżowanym Jezusie Bóg, miłosierny Ojciec, wzywa nas, abyśmy byli Jego dziećmi i zwyciężyli wszelką formę nienawiści i gwałtu, aby przyczynić się do ostatecznego tryumfu miłości.
Uczyń nas mocnymi w wierze - taki był temat popołudniowego spotkania niedzielnego z dziećmi po Pierwszej Komunii Świętej oraz z ich rodzinami, z katechetami i z osobami zaangażowanymi w działalność pastoralną oraz ze wszystkimi, którzy współdziałają w dziele ewangelizacji w diecezji Monachium. Wspólnie odprawiliśmy Nieszpory w historycznej katedrze, znanej jako „Katedra Matki Bożej”, gdzie strzeżone są relikwie św. Benona, patrona miasta, gdzie w 1977 r. byłem konsekrowany na biskupa. Młodym i dorosłym przypominałem, że Bóg nie jest daleko od nas, w jakimś nieosiągalnym miejscu wszechświata; przeciwnie - w Jezusie przybliżył się do nas, aby nawiązać z każdym z nas relację przyjaźni. Każda wspólnota chrześcijańska, w szczególności parafia, dzięki stałemu zaangażowaniu wszystkich swoich członków, powołana jest do stawania się wielką rodziną, zdolną do kroczenia w ścisłej jedności po drogach prawdziwego życia.
Poniedziałek 11 września w znacznej części poświęcony był wizycie w Altötting, w diecezji Passau. W miasteczku tym, znanym jako Herz Bayerns (serce Bawarii), znajduje się Madonna Nera, czczona w Gnadenkapelle (Kaplicy Łaski) - cel licznych pielgrzymek przybywających z Niemiec oraz z krajów Europy Centralnej. W pobliżu znajduje się konwent Kapucynów pw. św. Anny, gdzie żył św. Konrad Birndorfer, kanonizowany przez mojego czcigodnego poprzednika, papieża Piusa XI w 1934 r.
Razem z licznymi wiernymi, obecnymi na Mszy św. celebrowanej na placu przyległym do sanktuarium, podjęliśmy refleksję nad rolą Maryi w dziele zbawienia, aby od Niej uczyć się służebnej dobroci, pokory i pełnej gotowości akceptacji Bożej woli. Maryja prowadzi nas do Jezusa - prawda ta stała się bardziej czytelna pod koniec Eucharystii, przez procesję, w której, niosąc statuę Madonny, udaliśmy się do nowej kaplicy Adoracji Eucharystycznej (Anbetungskapelle), otwartej z okazji pielgrzymki. Dzień zamknęliśmy uroczystymi Nieszporami maryjnymi w bazylice św. Anny w Altötting, gdzie obecni byli zakonnicy i seminarzyści z Bawarii, razem z członkami Dzieła na Rzecz Powołań.
Następnego dnia, we wtorek, w Ratyzbonie, w diecezji erygowanej przez św. Bonifacego w 739 r., która za patrona ma św. Wolfganga, biskupa, miały miejsce trzy ważne spotkania. Rano odprawiłem Mszę św. w Islinger Feld, podczas której, rozważając temat wizyty pastoralnej Kto wierzy, nigdy nie jest sam, podjęliśmy refleksję nad treścią Symbolu Wiary. Bóg, który jest Ojcem, chce przyjąć, przez pośrednictwo Jezusa Chrystusa, całą ludzkość do jedynej rodziny, jaką jest Kościół. Dlatego - kto wierzy, nigdy nie jest sam; kto wierzy, nie musi się bać, że skończy w jakimś ciemnym zaułku życia.
Po południu byłem w katedrze w Ratyzbonie, znanej również ze swego chóru chłopięcego „Domspatzen” (wróbelki katedry), który cieszy się tysiącletnią działalnością i który przez trzydzieści lat był prowadzony przez mojego brata Georga. Tam odbyły się ekumeniczne Nieszpory, w których wzięli udział liczni przedstawiciele różnych Kościołów i Wspólnot kościelnych z Bawarii oraz członkowie Komisji Ekumenicznej Konferencji Episkopatu Niemiec. Była to opatrznościowa okazja do wspólnej modlitwy, aby została przyspieszona pełna jedność między wszystkimi uczniami Chrystusa. Podkreśliłem też obowiązek głoszenia naszej wiary w Jezusa Chrystusa bez lęków, w sposób całościowy i jasny, przede wszystkim zaś w postawie szczerej miłości.
Pięknym doświadczeniem dla mnie było wystąpienie przed wielkim gronem profesorów i studentów Uniwersytetu w Ratyzbonie, gdzie wykładałem jako profesor. Z radością mogłem spotkać jeszcze raz świat uniwersytecki, który przez długi okres mojego życia był moją duchową ojczyzną. Jako temat wybrałem kwestię relacji między wiarą a rozumem. Celem wprowadzenia słuchaczy w dramatyzm i aktualność tego tematu, zacytowałem niektóre słowa dialogu chrześcijańsko-islamskiego z XIV wieku, w których rozmówca chrześcijański - cesarz bizantyjski Emanuel II Paleolog w sposób dla nas wyjątkowo ostry przedstawił rozmówcy islamskiemu problem relacji między religią a przemocą. Cytat ten, niestety, mógł zostać źle zrozumiany. Jednakże dla uważnego czytelnika mojego tekstu jest jasne, że nie chciałem w żaden sposób utożsamiać się z negatywnymi słowami, jakie wypowiedział w tym dialogu średniowieczny władca, oraz że ich polemiczna treść nie wyraża mojego osobistego przekonania. Moja intencja była zupełnie odmienna! Wychodząc od tego, co Emanuel II powiedział potem w sposób pozytywny, w słowach bardzo pięknych, a co dotyczy rozsądku, którym należy kierować się w przekazywaniu wiary, chciałem wytłumaczyć, że nie religia i przemoc, ale religia i umysł powinny iść razem. Tematem mojego wykładu, odpowiadającego misji Uniwersytetu, była zatem relacja między wiarą a rozumem: chciałem zachęcić do dialogu wiary chrześcijańskiej ze współczesnym światem oraz do dialogu wszystkich kultur i religii. Mam nadzieję, że przy różnych okazjach podczas mojej wizyty - np. gdy w Monachium podkreśliłem doniosłość respektowania tego, co dla innych jest święte - ukazałem w sposób jasny mój głęboki szacunek do wielkich religii, w szczególności zaś do muzułmanów, którzy „adorują Jedynego Boga” i z którymi jesteśmy zaangażowani „wspólnie strzec i rozwijać, w interesie całej ludzkości, sprawiedliwość społeczną, wartości moralne, pokój i wolności” (Nostra aetate, 3). Wierzę zatem, że - po pierwszych reakcjach - moje słowa na Uniwersytecie w Ratyzbonie mogą stanowić krok i zachętę do pozytywnego dialogu, również samokrytycznego, zarówno między religiami, jak i między współczesnym myśleniem a wiarą chrześcijańską.
Następnego ranka, w środę 13 września, w Alte Kapele (Starej Kaplicy) w Ratyzbonie, w której znajduje się cudowny obraz Maryi, namalowany - według lokalnej tradycji - przez Ewangelistę Łukasza, przewodniczyłem krótkiej liturgii poświęcenia nowych organów. Wychodząc od struktury tego instrumentu muzycznego, zbudowanego z licznych piszczałek różnego rozmiaru, które jednak ze sobą wspaniale harmonizują, przypomniałem obecnym o zwróceniu uwagi, aby różne posługi, dary i charyzmaty, jakimi posługują się wewnątrz wspólnoty kościelnej, współbrzmiały pod natchnieniem Ducha Świętego, celem formowania jedynej harmonii uwielbienia Boga oraz miłości do braci.
Ostatnim etapem pielgrzymki, w czwartek 14 września, było miasto Freising. Czuję się szczególnie związany z tym miastem, gdyż zostałem wyświęcony na kapłana właśnie w jego katedrze, dedykowanej Najświętszej Maryi oraz św. Korbinianowi, ewangelizatorowi Bawarii. W katedrze - zgodnie z programem - miałem ostatnie spotkanie właśnie z kapłanami i diakonami stałymi. Przeżywając na nowo wzruszenie, jakie odczuwałem w czasie moich święceń kapłańskich, przypomniałem obecnym obowiązek współpracy z Bogiem w budzeniu nowych powołań do służby przy „żniwie”, które również dzisiaj jest „wielkie”. Tam też wezwałem do pielęgnowania życia wewnętrznego, jako fundamentu duszpasterstwa, aby nie utracić kontaktu z Chrystusem, który jest źródłem radości w codziennym trudzie posługi.
Podczas uroczystości pożegnania, jeszcze raz dziękując wszystkim, którzy współpracowali w realizacji mojej wizyty, na nowo podkreśliłem jej podstawowy cel: przypomnieć i na nowo ukazać moim współobywatelom odwieczne prawdy Ewangelii i umocnić wierzących w przylgnięciu do Chrystusa - Wcielonego Syna Bożego, który umarł i zmartwychwstał dla nas. Niech nas wspomoże Maryja - Matka Kościoła, byśmy otwarli serca i umysły na Tego, który jest „Drogą, Prawdą i Życiem” (J 14, 16). O to się modliłem i o to proszę Was wszystkich, Drodzy Bracia i Siostry, abyście kontynuowali modlitwę. Dziękuję Wam z całego serca za życzliwość, z jaką mi towarzyszycie codziennie w mojej posłudze pasterskiej. Dziękuję Wam wszystkim.

Z oryginału włoskiego tłumaczył o. Jan Pach OSPPE