Konferencja odbyła się z okazji Europejskiego Dnia Walki z Handlem Ludźmi, który przypada 18 października.

– Przestępstwo handlu ludźmi to współczesna forma niewolnictwa, stanowiąca jedną z najcięższych zbrodni, godząca w wolność i godność ludzką. Zwalczanie tego procederu stanowi wyzwanie dla całej Unii Europejskiej. Aby uświadomić społeczeństwu, czym jest handel ludźmi i jak się ustrzec, by nie zostać ofiarą tego przestępstwa, corocznie od 13 już lat, 18 października, w sposób szczególny obchodzony jest europejski dzień przeciwko handlowi ludźmi – mówił podczas rozpoczęcia konferencji ks. Andrzej Paś, dyrektor „Stacji Dialog”. Podkreślił, że nasilenie handlu ludźmi w Polsce zaobserwowano na początku lat 80. I od tego czasu jest on zjawiskiem podlegającym dynamicznym przemianom.

– Współczesne niewolnictwo przybiera różne formy, dotychczas dominującą była tzw. eksploatacja seksualna, która ustępuje miejsca pracy przymusowej. W dalszej kolejności jest zmuszanie do prostytucji, wykorzystywanie w przemyśle erotycznym, żebractwie, do popełniania przestępstw, zawierania przymusowych małżeństw. Odbywa się to przy użyciu różnorodnych metod i środków w celu wykorzystywania nawet za zgodą ofiary – mówił ksiądz dyrektor.

Ks. Paweł Antosiak z Papieskiego Stowarzyszenia Pomoc Kościołowi w Potrzebie mówił o obliczach współczesnego niewolnictwa i różnych formach wykorzystywania ludzi w różnych miejscach świata, którymi są prostytucja, pornografia dziecięca, praca przymusowa, niewolnictwo, zmuszanie do żebractwa, zmuszanie do małżeństwa, handel do pozyskania organów. – 20 proc. światowych przeszczepów dokonuje się z organów pozyskanych nielegalnie. Jest to coś przerażającego. Przez ten proceder człowiek staje się nawet nie tyle przedmiotem, co konkretnym organem. Do tego dzisiaj w wielu miejscach sprowadza się człowieka – mówił ks. Antosiak.

Podkreślił, że różne formy wykorzystywania ludzi mają inne nasilenie w różnych częściach świata. Podał statystyki dotyczące handlu ludźmi, zaznaczając, że liczby te nie są zamknięte. Szacuje się, że ok. 50 milionów ludzi rocznie staje się ofiarami handlu, ale ze względu na brak danych z zamkniętych krajów liczba ta nie jest zamknięta. Dane mówią, że ok. 1,2 mln dzieci rocznie pada ofiarą tego procederu, ale ze względu na to, że dzieci trudno się raportuje, mogą to już być 2 mln, albo więcej. 95 proc. ofiar handlu ludźmi staje się ofiarami przemocy seksualnej, bez względu na wiek i płeć. Natomiast większość ofiar handlu ludźmi na świecie to młodzi ludzie w wieku 18-24 lata.

– Dzisiaj to też szczególnie ukłon w stronę Policji i wszystkich zajmujących się pomocą uchodźcom z Ukrainy. Trzeba bardzo mocno zwrócić uwagę na to, żeby Ci ludzie, w tym wieku, w Polsce w tak bardzo subtelny sposób nie stali się z uchodźców ofiarami handlu ludźmi – podkreślał ks. Antosiak.

Kolejne przytoczone statystyki mówią, że 32 proc. ofiar jest wykorzystywanych do przymusowego wyzysku ekonomicznego. 56 proc. wszystkich ofiar to kobiety i dziewczęta. Udział form wyzysku wśród wykrytych ofiar handlu ludźmi – dziewczyny to 72 proc. wykorzystanie seksualne, chłopcy to 27 proc., kobiety 83 proc. mężczyźni 10 proc.

– Ich najtrudniej się odzyskuje, pracuje i później stara się pomóc. Oni tego nie zgłaszają. Szczególnie te 10 proc. wykorzystania seksualnego, gdzie są chłopcy i mężczyźni. Oni inaczej sobie poradzą niż kobiety. A często sobie po prostu nie radzą – mówił ks. Antosiak i dodał: – Chciałbym podkreślić, że te liczby są ogromne i przerażające. Gdyby każdy z nas solidnie się tym tematem zajął, to może dzięki swojej pracy byłby w stanie choć jedną z tych milionów osób uratować. I myślę, że przez to, że o tym mówimy, znajdzie się więcej chętnych do pracy i uda się choć w jakimś stopniu powstrzymać ten okrutny proceder, który dzisiaj obejmuje ok. 50 mln ludzi.

Liwia Palus z Centrum Badań nad Handlem Ludźmi Uniwersytetu Wrocławskiego mówiła o prawnych aspektach pomocy ofiarom handlu ludźmi. – Handel ludźmi jest nieustannie rosnącym problemem. Jego współczesna forma diametralnie różni się od tej pierwotnej. Ona przybiera różne formy, a sprawcy niezwykle szybko dopasowują się do zmieniającej się rzeczywistości. Mieliśmy z tym do czynienia w przypadku pandemii Covid-19, kiedy sprawcy niezwykle szybko przenieśli swoje działania do sfery internetu. Widzimy też ten problem w przypadku wybuchu wojny na Ukrainie, kiedy sprawcy niezwykle szybko pojawili się na granicach zanim służby zdążyły zareagować i przygotować programy pomocowe – mówiła Liwia Paulus.

Postawiła pytanie, dlaczego tak trudne jest zwalczanie handlu ludźmi, skoro mamy już wypracowane definicje i pewne strategie. – Na naszej drodze stoi wiele przeszkód, np. brak poszanowania podstawowych praw człowieka przez sprawców, marginalizacja ze strony społeczeństwa, brak świadomości społecznej. Niemniej dostrzeżenie problemu, jakim jest handel ludźmi pozwoliło na wypracowanie pewnego rodzaju standardów na arenie prawa międzynarodowego, unijnego i krajowego – zaznaczyła Liwia Paulus, podkreślając, że pomaga to w prawidłowej identyfikacji ofiary, zapewnieniu bezpieczeństwa, zapewnieniu dostępu do pomocy prawnej, medycznej i psychologicznej, pomocy tłumaczy i pomocy w organizacji powrotu do kraju. Przytoczyła 4 zasady przy ochronie ofiar handlu ludźmi: zasadę niedyskryminacji, równości płci, respektowania praw oskarżonego i kierowania się interesem dziecka.

Dr Radosław Malinowski z fundacji Haart Poland i fundacji Haart Kenya wystąpił z prelekcją „Kenia jest bliżej niż myślisz – sytuacja ofiar handlu ludźmi w Afryce”. Przybliżył działalność fundacji Haart Kenya, wspieranej przez fundację Haart Poland.

Podkreślił, że w Kenii wzrasta świadomość handlu ludźmi, a fundacja prowadzi szereg działań dla lokalnej społeczności, by jeszcze bardziej tę świadomość wzmocnić. Są to różnego rodzaju zajęcia dla dzieci, zajęcia dla osób pracujących w instytucjach mających największą szansę spotkania ofiar, np. Policji, administracji, szpitali.

– Udział kobiet w handlu ludźmi jest wyższy. Najmłodsza sprzedana osoba w Kenii to roczne dziecko, najstarsza miała 65 lat. Bardzo często słyszymy, że handel ludźmi dotyka osób młodych, w pełni sił. Niestety, są to również osoby starsze. Najczęstszym problemem jest praca przymusowa, na drugim miejscu są osoby sprzedawane do domów publicznych. O ile nasze doświadczenie w Kenii jest takie, że widzimy znaczący postęp, to jest też dużo wyzwań. Jednym z nich jest koordynacja różnych działań – mówił dr Radosław Malinowski.

W dyskusji udział wzięli również: Marta Błaszak z Caritas Archidiecezji Warszawskiej, nadkom. dr Paweł Zalewski z Wydziału Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu i przedstawiciele Fundacji La Strada, fundacji przeciwko handlowi ludźmi i niewolnictwu. Irena Dawid-Olczyk opowiedziała o Krajowym Centrum Interwencyjno-Konsultacyjnym dla Ofiar handlu ludźmi. O trudnych powrotach ofiar do codziennego życia mówiła s. Krzysztofa Kujawska ze Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej.