Reklama

„Mierzenie” religijności

Czy da się policzyć wiernych, którzy chodzą na niedzielne Msze św. i przystępują do Komunii św.? Ależ tak. Czyni to już od trzydziestu lat Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego (ISKK), któremu często również „Niedziela” zleca konkretne badania

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Przywołany Instytut nie tak dawno ogłosił ciekawe zestawienia dotyczące niedzielnych praktyk religijnych, o których pisaliśmy już w poprzednim numerze („Religijność w liczbach”, str. 9). Dotyczyły one przede wszystkim tzw. dominicantes (wiernych chodzący na niedzielne Eucharystie) i tzw. communicantes (przystępujących do Komunii św.) na przestrzeni kilkudziesięciu lat (zob. wykres powyżej). Procent tych pierwszych, niestety, nieznacznie maleje, tych drugich zaś - wzrasta. Czy ta tendencja się utrzyma? Trudno powiedzieć (szczegółowe dane zob. http://www.iskk.ecclesia.org.pl).

Liczenie wiernych

Od 1979 r. regularnie w jednym dniu (jest to wybrana niedziela października lub listopada) we wszystkich parafiach w Polsce liczy się wiernych. Dane te są pieczołowicie dokumentowane, by potem mogły posłużyć jako dodatkowy materiał, dzięki któremu można badać polską religijność katolicką. Oczywiście, wiary nie da się przedstawić w statystycznych słupkach. Niemniej jednak są pewne wskaźniki, które sporo o niej mówią. Najważniejsze z nich to bez wątpienia obecność na niedzielnej Mszy św. i przystępowanie podczas niej do Komunii św. (przywołane już dominicantes i communicantes). Pozwalają one na stawianie bardzo konkretnych pytań czy hipotez, które potem sprawdza się w szczegółowych badaniach socjologicznych. Innymi słowy, materiał ten z jednej strony uzupełnia badania religijności, a z drugiej - do nich inspiruje.
Na pewno religijności nie da się „zmierzyć”. Jest tak, ponieważ jest ona czymś dynamicznym i ma charakter procesu. Stąd też trzeba być bardzo ostrożnym w wydawaniu jednoznacznych wyroków.

Kilka słów o historii

Początki ISKK sięgają roku 1972. Właśnie wtedy ówczesny Zakład Socjologii Religii (ZSR) rozpoczął pełne badania ankietowe (socjograficzne). Założycielem i do dziś kierującym pracami ISKK jest ks. prof. Witold Zdaniewicz, pallotyn (zob. krótki biogram obok). Na stałe współpracują z nim badacze na co dzień pracujący na KUL-u, UKSW i innych uczelniach. Opracowują oni raporty statystyczne dotyczące Kościoła katolickiego. Przygotowują m.in. spisy duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego czy wykazy parafii w Polsce.
W 1993 r. wspomniany ZSR zostaje przekształcony właśnie w ISKK. Wtedy też w Sekretariacie Episkopatu Polski podpisano porozumienie między ISKK a Głównym Urzędem Statystycznym w sprawie statystyki. W 1994 r. Sekretariat Episkopatu Polski oficjalnie zleca Instytutowi prowadzenie badań statystycznych i socjologicznych.
Warto wymienić kilka inicjatyw, w których ISKK wziął udział bądź był ich pomysłodawcą. Najważniejsze z nich to: uczestnictwo w międzynarodowym programie badawczym Aufbruch - „Nowa sytuacja Kościoła w Europie Środkowej i Wschodniej w posttotalitarnych demokratycznych społeczeństwach”, stworzenie Ośrodka Sondaży Społecznych „Opinia”, raport na temat wizji Kościoła w świadomości społecznej Polaków z 2004 r., powołanie Zespołu ds. Statystycznych Badań Sektora Trzeciego (SBST), który przygotował metodologię badania i od 2008 r. prowadzi (razem z GUS-em) badanie tzw. kościelnego segmentu sektora III w Polsce (grupy, wspólnoty, ruchy religijne, które działają na różnych poziomach organizacji Kościoła; ta statystyka ma być włączona do statystyki ONZ-etu oraz Eurostatu).
ISKK założył Wyższą Szkołę Nauk Społecznych im. ks. Józefa Majki w Warszawie. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu zatwierdziło ją w sierpniu 2002 r.
W ciągu niemal czterech dekad istnienia ISKK skupił wokół siebie znaczących socjologów i badaczy. Dlatego też powstała w polskiej socjologii nowa szkoła: lubelsko-warszawska szkoła socjologii religii (więcej nt. zob. http://www.iskk.pl/images/stories/Instytut/dane/lubelskowarszawska_szkola.pdf).

Ks. prof. Witold Zdaniewicz jest założycielem i dyrektorem Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego, który do roku 1993 funkcjonował pod nazwą: Zakład Socjologii Religii. Ks. Zdaniewicz jest profesorem, doktorem habilitowanym nauk humanistycznych w zakresie socjologii religii. Urodził się 11 grudnia 1928 r. Wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego Księży Pallotynów, by w 1950 r. złożyć śluby wieczyste, a dwa lata później przyjął w Ołtarzewie święcenia kapłańskie z rąk bp. Wacława Majewskiego. Kolejne stopnie naukowe zdobywał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (w zakresie filozofii - magisterium w 1956 r., a doktorat w 1958 r., by w 1975 r. napisać habilitację z socjologii religii). Ks. Zdaniewicz w 1989 r. otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych. Jest inicjatorem wielu badań i współredaktorem wielu publikacji dotyczących statystyki Kościoła katolickiego.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2010-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Przez krzyż idzie się do zmartwychwstania. Innej drogi nie ma – rozważania ks. Popiełuszki

2024-03-27 20:38

[ TEMATY ]

ks. Jerzy Popiełuszko

homilia

ks. Popiełuszko

Muzeum ks. Jerzego Popiełuszki/40rocznica.popieluszko.net.pl

- Przez krzyż idzie się do zmartwychwstania. Innej drogi nie ma - to słowa wypowiedziane przez ks. Jerzego Popiełuszkę 6 września 1982 r. podczas Mszy św. w intencji Ojczyzny w kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie. Stanowią one fragment rozważań proponowanych przez Sanktuarium Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki w piątym tygodniu programu „osobistej i społecznej duchowej przemiany”, który można podjąć w roku obchodów 40-lecia śmierci kapłana. Każdego dnia od 28 lutego do 9 listopada o godz. 21. przy grobie Błogosławionego odbywa się modlitwa o wolność od lęku i nienawiści oraz w intencji Ojczyzny.

Publikujemy tekst rozważań:

CZYTAJ DALEJ

Postawiono zarzuty ks. Michałowi O.

2024-03-27 18:21

Adobe Stock

Prokuratura postawiła w środę zarzuty pięciu osobom w związku ze sprawą wykorzystania pieniędzy z Funduszu Sprawiedliwości. Wśród nich jest czterech urzędników resortu sprawiedliwości i „beneficjent funduszu” ks. Michał O. W ramach Funduszu ośrodkowi „Archipelag” miała zostać przyznana dotacja na kwotę blisko 100 milionów złotych.

- Ks. Michał O. działając wspólnie w porozumieniu z tymi urzędnikami, doprowadził do wypłaty tych środków. Tutaj istotną kwestią jest to, że działali wspólnie i w porozumieniu - poinformował dziś podczas konferencji rzecznik prasowy prok. Przemysław Nowak. Zapowiedział, że będą kierowane wnioski o tymczasowy areszt wobec trzech osób, a zebrany materiał dowodowy będzie analizowany pod kątem uchylenia immunitetu politykom. Powstające na warszawskim Wilanowie centrum terapeutyczne ma na celu pomoc ofiarom przemocy.

CZYTAJ DALEJ

Msza św. Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek rozpoczyna obchody Triduum Paschalnego

2024-03-28 07:18

[ TEMATY ]

Wielki Czwartek

Karol Porwich/Niedziela

Mszą Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek rozpoczynają się w Kościele katolickim obchody Triduum Paschalnego - trzydniowe celebracje obejmujące misterium Chrystusa ukrzyżowanego, pogrzebanego i zmartwychwstałego. Liturgia tego dnia odwołuje się do wydarzeń w Wieczerniku, kiedy Jezus ustanowił dwa sakramenty: kapłaństwa i Eucharystii.

Liturgista, ks. prof. Piotr Kulbacki z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego powiedział PAP, że część pierwsza Triduum - misterium Chrystusa ukrzyżowanego - rozpoczyna się Mszą Wieczerzy Pańskiej (Wielki Czwartek) i trwa do Liturgii na cześć Męki Pańskiej (Wielki Piątek). Po tej liturgii rozpoczyna się dzień drugi - obchód misterium Chrystusa pogrzebanego, trwający przez całą Wielką Sobotę. Nocna Wigilia Paschalna rozpoczyna trzeci dzień - misterium Chrystusa zmartwychwstałego – obchód trwający do nieszporów Niedzieli Zmartwychwstania.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję