Reklama

Epitafia - zapomniane rzemiosło czy zbyt droga pamiątka?

Nieodłącznym elementem wystroju wiekowych świątyń są epitafia i nagrobki. Niejednokrotnie są to przykłady wspaniałej rzeźby. Na początku były to okazałe pomniki panujących i możnowładców. Z czasem uległy zmniejszeniu, wykształciły się określone typy ikonograficzne epitafiów i nagrobków, umieszczane na ścianach wewnątrz kościołów. Na zewnętrzne mury świątyń epitafia wkroczyły dopiero w XIX wieku. Jednak były to już właściwie tablice inskrypcyjne, bez rzeźbiarskiej dekoracji.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Najstarszym zabytkiem nagrobnym w naszej diecezji jest pomnik Kasi Pileckiej w kościele św. Jana Chrzciciela w Pilicy z ok. 1555 r. Dzieło przypisywane jest jednemu z czołowych rzeźbiarzy renesansowych - Janowi Marii Padovano. Widoczne są na nim typowe cechy renesansu małopolskiego. Centralną partię wypełnia płaskorzeźba nagiego, śpiącego dziecka, z oddaną po mistrzowsku sylwetką, a szczególnie twarzą, rzeczywiście dziecięcą, pogrążoną w spokojnym śnie. Cały nagrobek wspiera się na wolutowych konsolach, wieńczy go tablica inskrypcyjna. "Na terenie diecezji sosnowieckiej w kościele Wszystkich Świętych w Siemoni jest jeszcze jeden wart uwagi nagrobek dziecięcy - Marcina Frankenberga, zmarłego w 1625 r. Jest to prostokątna płyta z plastyczną postacią w długiej sukience, umieszczona na tle inskrypcji. W tym przypadku mamy do czynienia z artystą o mniejszych umiejętnościach, gdyż twarz dziecka jest schematyczna, bez wyrazu"- wyjaśnia Ewa Chmielewska, historyk sztuki. W tym samym kościele znajduje się także nagrobek Kaspra Błędowskiego, zmarłego w 1577 r., wyrzeźbionego w pełnej, stojącej postaci, w zbroi. Rycerza w zbroi uwieczniono także na nagrobku starosty sławkowskiego Sebastiana Nyskowskiego, zmarłego w 1603 r., w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Sławkowie. W tym przypadku widzimy leżącą postać śpiącego rycerza, z ręką pod głową i herbem zmarłego. Postaci śpiących małżonków - Anny i Mikołaja Padniewskich, zmarłych w 1601 r., upamiętnione są w kościele św. Jana Chrzciciela w Pilicy. Mężczyzna odziany jest w zbroję, a kobieta we wzorzystą suknię.
"Licznie reprezentowane są epitafia mieszczańskie z płaskorzeźbą ukrzyżowania na tle Jerozolimy, z klęczącą po bokach rodziną, z tablicą inskrypcyjną ujętą w ozdobione obramowanie. Do tego typu epitafiów należy płyta Frederyka Paczka, umieszczona na zewnętrznej ścianie kościoła św. Stanisława BM w Czeladzi, Adama i Ewy Berneków, zmarłych w 1606 r. czy Anny i Hieronima Spineków, zmarłych w 1602 r. - oba w kościele św. Andrzeja w Olkuszu"- wylicza Chmielewska.
Innym typem epitafijnym były tablice inskrypcyjne wzbogacone pewnymi elementami dekoracyjnymi np. Macieja Słowaka, z płaskorzeźbą dziecka u nasady i malowanym wizerunkiem Boga Ojca w zwieńczeniu z olkuskiej fary. Kolejny typ pomnika to drewniane epitafium z malowanym obrazem np. Anny Zalasowiczowej w kościele św. Bartłomieja w Jerzmanowicach czy ks. Zawalskiego z ukrzyżowaniem i portretem zmarłego, w kościele Matki Bożej Częstochowskiej w Rodakach. Duża grupa zachowanych nagrobków to pomniki z czarnego dębnickiego marmuru, z malowanym na blasze portretem zmarłego.
Od XIX w. epitafia ograniczyły się do tablic inskrypcyjnych. Takich tablic zachowało się dość dużo. Warte wspomnienia ze względu na wartość artystyczna są dwa z kościoła Trójcy Świętej w Będzinie - Marianny z Lisickich Wilczyńskiej, zmarłej w 1843 r., z klepsydrą i skrzydłem nietoperza oraz Marianny z Giedzińskich Gogolewskiej, zmarłej w 1817 r., z herbem Prawdzic.
Obecnie w nowych świątyniach epitafia czy tablice nagrobne pojawiają się bardzo rzadko. I nie wiadomo, czy wynika to z braku wiedzy, iż taką formę pamięci można wybrać, czy z braku potrzeby.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2002-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Krewna św. Maksymiliana Kolbego: w moim życiu dzieją się cuda!

Niedziela Ogólnopolska 12/2024, str. 68-69

[ TEMATY ]

świadectwo

Karol Porwich/Niedziela

Jej prababcia i ojciec św. Maksymiliana Kolbego byli rodzeństwem. Trzy lata temu przeżyła nawrócenie – i to w momencie, gdy jej koleżanki uczestniczyły w czarnych marszach, domagając się prawa do aborcji.

Pani Sylwia Łabińska urodziła się w Szczecinie. Od ponad 30 lat mieszka w Niemczech, w Hanowerze. To tu skończyła szkołę, a następnie rozpoczęła pracę w hotelarstwie. Jej rodzina nigdy nie była zbytnio wierząca. Kobieta więc przez wiele lat żyła tak, jakby Boga nie było. – Do kościoła chodziłam jedynie z babcią, to było jeszcze w Szczecinie, potem już nie – tłumaczy.

CZYTAJ DALEJ

Katecheci pielgrzymowali do grobu św. Jadwigi

2024-04-18 16:30

Archiwum prywatne

Pierwsza pielgrzymka katechetów do Trzebnicy

Pierwsza pielgrzymka katechetów do Trzebnicy

Organizatorem pielgrzymki był Wydział Katechetyczny Kurii Metropolitalnej Wrocławskiej. To nowa inicjatywa w diecezji.

Do Trzebnicy dotarło ok. 30 osób. Pielgrzymowanie rozpoczęło się Eucharystią, której przy Grobie św. Jadwigi w Bazylice w Trzebnicy przewodniczył ks. Paweł Misiołek, wikariusz parafii św. Maksymiliana Kolbego w Jelczu-Laskowicach, nauczyciel religii w Szkole Podstawowej nr 2 im. Marii Skłodowskiej-Curie w Jelczu-Laskowicach, koncelebrował ks. Mariusz Szypa – dyrektor Wydziału Katechetycznego.

CZYTAJ DALEJ

Patriotyzm może mieć różne oblicza

2024-04-18 23:18

Grzegor Finowski / UPJPII

    Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie rozpoczęło 12 kwietnia projekt „Trzy kobiety. Trzy drogi. Patriotyzm jako misja Uniwersytetu”, włączając się w program „Z kobietami – patriotkami”.

Św. Jadwiga Królowa, Hanna Chrzanowska, błogosławiona pielęgniarka i Emilia Wojtyłowa, matka Ojca św. Jana Pawła II to trzy bohaterki projektu, którego celem jest popularyzacja ich życia i działalności, a także na przykładzie tych wyjątkowych kobiet próba odpowiedzi na pytanie – jak patriotyzm może stać się misją? Działalność na niwie rodzinnej, wspierająca, wychowująca dzieci w duchu najwyższych wartości, działalność społeczna czy polityczna – patriotyzm może mieć różne oblicza. Konferencja była też świetnym czasem dla refleksji – w jaki sposób z postaw tych trzech kobiet można czerpać wzorce na dziś.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję