Drewniany kościół musiał istnieć w Parchaniu (dekanat Gniewkowo) już w XI w., bowiem według wykazu biskupów, ks. Stanisława Kozierowskiego i tradycji kościelnej, pochowani w nim zostali biskupi kruszwiccy: czwarty Wenanty (zm. w 1055 r.) i piąty Andrzej Rzymianin (zm. w 1081 r.).
Wewnątrz świątyni noszącej wezwanie pierwszego patrona Polski, św. Wojciecha, znajdują się tablice epitafijne z piaskowca, upamiętniające gniewkowskich duszpasterzy: Mikołaja Kosielskiego, zmarłego w 1902 r. fundatora wieży kościelnej, oraz Stanisława Nogi, miejscowego proboszcza w latach 1902-18. Jest też tablica wmurowana w 55. rocznicę śmieci gen. broni Władysława Sikorskiego (1998).
Na zewnętrznych murach świątyni parchańskiej umieszczono tablicę upamiętniającą zamęczonego w obozie Sachsenhausen w 1940 r. ks. Ignacego Włodarczyka, proboszcza gniewkowskiego od 1918 r.
Na cmentarzu przykościelnym zachowały się trzy nagrobki: ks. Piotra Schmidta (1783-1867) - figura anioła, ks. Stanisława Nogi (1845-1918) - zniszczony już krzyż żeliwny w kutym ozdobnie ogrodzeniu oraz Franciszka Michalskiego (zm. 1866), prawdopodobnie członka rodziny właścicieli jednego z pobliskich majątków.
Cmentarz parafialny znajduje się przy drodze do Gąsek w odległości ok. 250 m od kościoła. Założony w połowie XIX w. cmentarz posiadał powierzchnię 0,23 ha w latach powojennych został poszerzony do 0,8 ha i podzielony na 4 regularne kwatery. Na tej nekropolii znajduje się zabytkowa kaplica murowana z cegły w 1895 r., do której prowadzi główna aleja od głównej bramy. W końcowym fragmencie alei stoi krzyż, przy którym pochowano dwóch miejscowych duszpasterzy: ks. Antoniego Suchodolskiego, proboszcza w latach 1824-64 i zarazem założyciela tego cmentarza, oraz ks. Bronisława Plucińskiego, proboszcza w latach 1947-82, więźnia obozów koncentracyjnych.
Tutaj też pochowany został miejscowy regionalista Jerzy Lewandowski - miłośnik biografii gen. Sikorskiego, którego zasługą jest założenie w miejscowej szkole Izby pamięci Naczelnika Wojsk Polskich na Zachodzie. Ocalił w ten sposób parchański epizod życia tego wielkiego człowieka.
Pomóż w rozwoju naszego portalu