Ogłoszony w 1992 r. Katechizm Kościoła Katolickiego wywołał
wiele dyskusji m.in. wokół pięciu przykazań kościelnych. Jej zakres
został jeszcze rozszerzony po wydaniu Corrigendy, czyli tekstów poprawek
zatwierdzonych przez Kongregację Nauki Wiary pismem z 25 kwietnia
1998 r. oraz opublikowaniu w 1999 r. Katechizmu dla dorosłych, który
stanowi polską adaptację Katechizmu Kościoła Katolickiego. Ostatecznie,
w zatwierdzonym przez Komisję Episkopatu Polski ds. Wychowania Katolickiego
Katechizmie dla dorosłych, tekst pięciu przykazań kościelnych otrzymał
następujące brzmienie:
"1. W niedziele i święta obowiązkowe we Mszy św. nabożnie
uczestniczyć i od prac służebnych się powstrzymywać.
2. Przynajmniej raz w roku spowiadać się.
3. Przynajmniej raz w roku Komunię św. przyjąć.
4. Posty nakazane zachowywać.
5. Potrzebom materialnym Kościoła zaradzać" (s. 200).
Zaprezentowane przykazania różnią się zatem od tych,
które przyswajaliśmy sobie jeszcze kilka lat temu, np. podczas nauki
katechizmu przed I Komunią św. Na nich m.in. kształtowaliśmy nasze
chrześcijańskie życie, można nawet powiedzieć - wyrośliśmy. Nic więc
dziwnego, że nowe ujęcie prawa pozytywnego, "(...) które ma na celu
zagwarantowanie niezbędnego minimum ducha modlitwy i wysiłku moralnego
we wzrastaniu miłości Boga i bliźniego oraz wspomagania Kościoła",
jest powodem wielu dyskusji. Osoby zabierając głos w tej sprawie
można podzielić na trzy grupy. W pierwszej znajdują się zwolennicy
i zarazem obrońcy nowego ujęcia przykazań kościelnych. Grupa druga
to ludzie domagający się stosownych wyjaśnień. Z kolei do grupy trzeciej
można zaliczyć tych, którzy odnoszą się krytycznie do zaistniałych
zmian. Szczególnie dużo kontrowersji pojawia się w odniesieniu do
piątego przykazania: "Potrzebom materialnym Kościoła zaradzać" (Katechizm
dla dorosłych, s. 200). Pytania, jakie najczęściej tutaj padają,
oscylują wokół następujących problemów: Dlaczego Kościół domaga się,
aby zaradzać jego potrzebom materialnym? Czy w Wielkim Poście można
już teraz urządzać zabawy? Dlaczego nastąpiła zmiana przykazań kościelnych?
Dokładne wyjaśnienie tych kwestii przekracza ramy niniejszej
wypowiedzi. Poza tym można je będzie odnaleźć w specjalistycznej
literaturze teologicznej. Ogólne zaś odniesienie się do nich pozwala
najpierw zauważyć, iż w porównaniu ze wspomnianą tu Corrigendą polska
adaptacja Katechizmu Kościoła Katolickiego zawęża nieco brzmienie
omawianego przykazania. Według Corrigendy, "Piąte przykazanie kościelne (
´Wierni są zobowiązani dbać o potrzeby Kościoła´) mówi, że wierni
powinni dbać o potrzeby materialne Kościoła, każdy według swoich
możliwości". Jednakże w jednej i drugiej wersji istota pozostaje
ta sama.
Zmiana treści piątego przykazania nie oznacza jednak,
że Kościół pomniejsza pokutny charakter Wielkiego Postu. W nowym
ujęciu treść obowiązującego poprzednio przykazania: "W czasach zakazanych
zabaw hucznych nie urządzać" można zawiera się w czwartym przykazaniu: "
Posty nakazane zachowywać". Taki wniosek znajduje mocne potwierdzenie
w sformułowaniach Corrigendy, która podaje, że "Czwarte przykazanie
kościelne (´W dni pokuty wyznaczone przez Kościół wierni są zobowiązani
powstrzymywać się od spożywania mięsa i zachować post´) zabezpiecza
okresy ascezy i pokuty, przygotowujące nas do uroczystości liturgicznych" (
Corrigenda, nr 2043).
Pewnego wyjaśnienia domaga się także motyw, jaki zdeterminował
zmiany w określeniu pięciu przykazań kościelnych, w tym interesującego
nas szczególnie piątego przykazania. Katechizm Kościoła Katolickiego,
jak też Corrigenda oraz Katechizm dla dorosłych, formułując piąte
przykazanie kościelne, odwołują się do kodeksu prawa kanonicznego.
Dokładna lektura kanonów 1249-1251 pozwoli na lepsze zrozumienie
obowiązującego obecnie czwartego przykazania, zaś kanon 222 kodeksu
prawa kanonicznego pełniej ukazuje naukę przykazania piątego. Uzasadnienie
zmian w określeniu pięciu przykazań kościelnych odnajdujemy również,
chociaż pośrednio, w konstytucji apostolskiej Jana Pawła II Fidei
depositum, ogłoszonej z okazji publikacji Katechizmu Kościoła Katolickiego.
Ojciec Święty zauważa tu m.in., że katechizm ma "(...) rozjaśniać
światłem wiary nowe sytuacje i problemy, które w przeszłości nie
istniały". Właśnie dlatego jego "(...) treść jest często ujęta w
´nowy´ sposób, by odpowiadać na pytania stawiane przez naszą epokę" (
Fidei depositum).
Pomóż w rozwoju naszego portalu