Reklama

Odkrywamy Jasną Górę (6)

Królewska ikonografia Obrazu

Niedziela Ogólnopolska 19/2002

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Od ponad sześciuset lat Jasnogórska Bogurodzica otaczana jest nieprzerwanym, żarliwym kultem, w którym nierozerwalnie splata się cześć i miłość dla Maryi z dostojeństwem królewskiego majestatu, jakim otacza się Ją jako Królową Polski, władczynię i orędowniczkę narodu. Dzieje Obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej od momentu pojawienia się na Jasnej Górze aż do czasów współczesnych nierozerwalnie splatają się z losami Polski. Cudowny Wizerunek Jasnogórskiej Bogurodzicy od początku powstania Sanktuarium uznany został za relikwię Królestwa Polskiego, otoczony powszechnym kultem tak przez władców, jak i wszystkie stany, od stuleci stanowi jeden z elementów świadomości narodowej. Warto więc w kilku kolejnych odcinkach przedstawić jego symbolikę i ewangeliczne przesłanie, a także, co czynimy obecnie - symbolikę korony, jej głęboką wymowę ideową, która - zakorzeniona w Piśmie św. - uzupełnia ikonografię Wizerunku.
Niemal od początku Wizerunek Matki Bożej Jasnogórskiej obdarzano tytułem Królowej Narodu. Już w drugiej połowie XVI wieku Grzegorz z Sambora sławił Ją po raz pierwszy jako Królową Polski i Polaków. Król Polski Jan Kazimierz, składając śluby we Lwowie, w których zobowiązał się do gruntownej odnowy moralnej narodu, nazwał Matkę Bożą Patronką i Królową Polski. Koronacja papieskimi koronami, 8 września 1717 r., bardzo mocno przyczyniła się do ugruntowania tego tytułu Maryi. Owa koronacja była jak gdyby podsumowaniem kultu i czci, jaką otaczano Jej Wizerunek na Jasnej Górze. Już bowiem wcześniej zawieszano na nim korony, których fundatorami byli królowie. Należy tutaj wspomnieć ozdobienie Obrazu koronami i srebrnymi złoconymi blachami na polecenie króla Władysława Jagiełły po restauracji sprofanowanego Wizerunku w 1430 r. Dwa wieki później, przed 1642 r., król Władysław IV przekazał dwie nowe korony. Zatem zewnętrzne przejawy kultu decydowały o ogólnym wyglądzie Obrazu. Jest to świadectwo wiary w królewską godność Maryi oraz w Jej przemożne wstawiennictwo.


Korona jako symbol królewskości Maryi posiada w ikonografii chrześcijańskiej bardzo stare tradycje. Sam akt koronacji, szczególnie w niebiosach, staje się, zwłaszcza w Europie Północnej, jednym z czołowych tematów średniowiecznych portali i ołtarzy. Wcześniej korona, przedstawiana najczęściej w formie diademu, pojawia się w wyobrażeniach Matki Boskiej z Dzieciątkiem, a zwłaszcza w monumentalnych, rzeźbiarskich grupach Matki Bożej Tronującej. Z pewnym opóźnieniem motyw korony na głowie Maryi, przedstawianej jako Matka z Dzieckiem na ręku, pojawia się w malarstwie tablicowym zachodnim, podczas gdy w ikonach znajdujemy go jeszcze później, być może na skutek inspiracji łacińskiej. Podkreślenie symbolicznej roli korony znajduje szczególny wyraz u starych mistrzów niderlandzkich, gdzie korona unoszona jest nad głową Maryi przez aniołów. Rozpowszechnienie tego motywu ma, oczywiście, głęboki sens teologiczny. Od średniowiecza znane jest też ozdabianie obrazów srebrnymi blachami, ale geneza tego zwyczaju jest pochodzenia wschodniego i ma znaczenie o wiele bardziej mistyczne i arealistyczne w porównaniu z zachodnim sposobem dekoracji.
Cudowny Obraz Matki Bo|ej Jasnogórskiej, umieszczony w hebanowo-srebrnej nastawie oBtarzowej ufundowanej przez kanclerza koronnego Jerzego OssoliDskiego, jest bogato udekorowany. WBa[nie owe dekoracje maj podkre[la królewsk godno[ Maryi. Obecnie na skroniach Maryi i Dziecitka znajduj si korony podarowane przez papie|a [w. Piusa X. Pod wzgldem jubilerskim jest to wyrób zBotniczy o bardzo wysokiej warto[ci artystycznej. Obydwie korony reprezentuj typ koron otwartych, zwieDczonych stylizowanymi sterczynami, w przypadku korony Matki Bo|ej - gwiazdami, w koronie Dziecitka za[ - rubinami ujtymi w kolist dekoracj. Korpus obu koron zdobi stylizowana dekoracja o motywach akantu, w[ród niej znajduj si gBówki anioBków. PeBnoplastycznie wyobra|one anioBki, wykonane z emalii, podtrzymuj z obu stron ka| d z koron. Korony podzielone s na trzy poziome strefy oddzielone od siebie sznurem kamieni szlachetnych. Nie mniejsza ni| artystyczna jest ideowa warto[ koron, co wyra|a si tak w doborze materiaBu, jak i jego symbolice. ZBoto, czy zBoty kolor, zawsze byB symbolem nieba. ZBote tBa mozaik, zwBaszcza w sztuce bizantyjskiej, wskazuj na niebieski |ywioB czystego [wiatBa, w którym mieszka Bóg ze swoimi [ witymi. Powinno si ich przedstawia nie w otoczeniu ziemskim, lecz we wBa[ciwym im [wiecie. W symbolice biblijnej zBoto wyra|a nie tylko co[ kosztownego, ale te| symbolizuje to, co jest najcenniejsze. Najcz[ ciej jest symbolem mdro[ci, której ustpuj nawet skarby. Dekoruj ce korony brylanty i rubiny podkre[laj dodatkowo t symbolik. Diament, surowiec do wykonywania brylantów, dziki swej rzadko[ci, niezwykBej twardo[ci i z powodu wspaniaBego blasku, jest najbardziej drogocennym spo[ród kamieni szlachetnych - regina gemmarum. Znany i ceniony od staro|ytno[ci jako ozdoba korony cesarskiej, byB symbolem odwagi, staBo[ci i niezwyci|ono[ci. MiaB, jak zreszt wszystkie inne kamienie szlachetne, znaczenie apotropaiczne - noszono go dla obrony przed wszelkim nieszcz[ciem i wszystkimi zakusami zBa. Symbolik t nale| y odnie[ do Chrystusa, który jest "prawdziwym Diamentem", bo uni| yB si w cierpieniu a| do [mierci. W [redniowieczu poeci opiewali diament jako symbol wierno[ci. Siedem rubinów wieDczcych koron Dziecitka symbolizuje doskonaBo[ Zbawczej Ofiary Chrystusa, dodatkowo podkre[lonej przez dekorowany brylantami krzy|, który niby Crux gemmata umieszczony jest w centrum korony. ZwieDczona gwiazdami korona Matki Bo|ej jest plastycznym odzwierciedleniem apokaliptycznej "Niewiasty obleczonej w sBoDce, majcej ksi|yc pod stopami, na której gBowie korona z gwiazd dwunastu" (por. Ap 12, 1). Liczba dwana[cie ma tutaj znaczenie symboliczne: numerus electionis - liczba wybraDstwa. Ogólna symbolika gwiazd jest wyrazem my[li Bo|ej, wedBug której stworzone | ycie koncentruje si ku Bogu i dopeBnia przeznaczenia otrzymanego od Boga. Najbardziej istotna tre[ biblijnej symboliki gwiazd zasadza si na odniesieniu jej do Chrystusa. W Ksidze Liczb Balaam mówi o Mesjaszu: "Widz go, lecz jeszcze nie teraz, dostrzegam go, ale nie z bliska: wschodzi Gwiazda z Jakuba, a z Izraela podnosi si berBo" (Lb 24, 17). Wizja ta jest tak|e zapowiedzi królestwa Chrystusowego, poniewa| na Wschodzie oddawano królowi nale|ny hoBd, nazywajc go " SBoDcem", "Gwiazd" albo "Wschodem SBoDca". Gdy nadeszBa peBnia czasu, trzem Mdrcom ze Wschodu, szukajcym nowo narodzonego Króla |ydowskiego, ukazaBa si niezwykBa gwiazda - osobliwe i wywoBane przez Boga zjawisko astronomiczne. Najja[niej w[ród wybranych [wieci Maryja, Matka Aaski Bo|ej, Gwiazda Poranna, która poprzedza wschód Chrystusa-SBoDca i wydaje Go na [wiat. Pewna [redniowieczna sekwencja wyra|a t my[l nastpujco: "Nowa Gwiazdo, porodziBa[ Syna: SBoDce". Hymn wieczorny Ave Maris Stella pozdrawia Maryj jako "Gwiazd Morza", która wskazuje drog, i niosc otuch, [wieci nad falami [wiata. Zw. Bernard z Clairvaux rozwija ten obraz w homilii na [wito Zwiastowania Naj[witszej Maryi Panny, mówic: "Gdy zerw si wichry pokus, gdy wpadniesz w rafy nieszcz[ , spójrz na gwiazd, wzywaj Maryj!"

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2002-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Leon XIV w… Polsce!

2025-05-09 07:07

[ TEMATY ]

Milena Kindziuk

Red.

Milena Kindziuk

Milena Kindziuk

Ujął mnie Leon XIV od pierwszych chwil, kiedy tylko pojawił się na balkonie Kaplicy Sykstyńskiej – swoim uśmiechem przez łzy – wyraźnie nie mógł opanować wzruszenia chyba przez dwie minuty. Najwyraźniej nie spodziewał się wyboru, i my też byliśmy zaskoczeni, że to właśnie on został Następcą Świętego Piotra.

Potwierdziła się tym samym zasada, że stałą cechą konklawe jest tajemnica i nieprzewidywalność. I że wybór papieża ma faktycznie charakter religijny, nie polityczny – na szczęście. Duch wieje, kędy chce – to ważny znak.
CZYTAJ DALEJ

Pierwsza decyzja Leona XIV dotycząca współpracowników

2025-05-09 14:50

[ TEMATY ]

decyzje

Papież Leon XIV

Vatican Media

Papież Leon XIV zadecydował o tymczasowym pozostawieniu na stanowiskach dotychczasowych szefów instytucji Kurii Rzymskiej i Państwa Watykańskiego, aby zapewnić czas na refleksję i modlitwę przed możliwymi zmianami.

Publikujemy treść komunikatu, przekazanego za pośrednictwem Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej:
CZYTAJ DALEJ

Leon XIV do kardynałów: to Zmartwychwstały chroni i prowadzi Kościół

2025-05-10 13:27

[ TEMATY ]

Papież Leon XIV

Vatican Media

To obecny wśród nas zmartwychwstały Chrystus chroni i prowadzi Kościół – powiedział Leon XIV na pierwszym spotkaniu z kardynałami. Odwołując się do dziedzictwa Leona XIII, wyjaśnił genezę swego imienia. Stwierdził, że Kościół musi odpowiedzieć na kolejną rewolucję przemysłową i rozwój sztucznej inteligencji.

Na audiencji dla członków Kolegium Kardynalskiego Leon XIV przyznał, że są oni jego najbliższymi współpracownikami. Jest to dla niego wielkim pokrzepieniem w przyjmowaniu jarzma, które – jak przyznał – przewyższa jego siły. „Wasza obecność – powiedział Ojciec Święty - przypomina mi, że Pan, który powierzył mi tę misję, nie pozostawia mnie samego w ponoszeniu za nią odpowiedzialności. Wiem przede wszystkim, że zawsze mogę liczyć na Jego pomoc, na pomoc Pana Boga, oraz, dzięki Jego łasce i Opatrzności, na bliskość waszą i wielu braci i sióstr na całym świecie, którzy wierzą w Boga, kochają Kościół i wspierają modlitwą i dobrymi uczynkami Wikariusza Chrystusa”.
CZYTAJ DALEJ
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję