W związku z trwającą przez wieki eksterminacją narodu ormiańskiego
ze strony w szczególności islamskich sąsiadów Ormianie zmuszeni byli
emig-rować. Największe ich kolonie osiedliły się w okresie od XIV
do XVIII w. na terenach kresów wschodnich Polski, w szczególności
we Lwowie (już w XI w.), w Kamieńcu Podolskim, Krzemieńcu, Stanisławowie,
Zamościu, Łyśćcu, Łucku, Brzeżanach, Brodach, Buczaczu, Jazłowcu,
Mohylewie Podolskim, Kołomyi, Horodence, Kutach, Śniatyniu, Żwańcu,
Tyśmienicy. Ponadto w mniejszych grupach mieszkali w całej środkowej
Polsce, w tym w Warszawie, a nawet w Przemyślu, Jarosławiu i Rzeszowie.
W ciągu całej kilkuwiekowej wspólnej historii odznaczali
się niezwykłą lojalnością i patriotyzmem w stosunku do nowej Ojczyzny
. Polski, ubogacając swoją kulturą polską kulturę. Wśród najznakomitszych
postaci polskich twórców nauki i kultury znalazło się bardzo wielu
ormiańskiego pochodzenia, nazywanych często Ormiano-Polakami, wśród
nich znaleźli się: Grzegorz Piramowicz (XVIII w.) . jezuita, poeta,
tłumacz, pedagog, twórca pierwszego polskiego elementarza, działacz
Komisji Edukacji Narodowej, bywalec czwartkowych obiadów u króla
Stanisława Augusta, Jan Jaśkiewicz . doktor medycyny, współtwórca
Ogrodu Botanicznego w Krakowie, pierwszy twórca balonu, którym wzniósł
się nad Kraków w 1784 r., Antoni Bohdanowicz . powstaniec z 1831
r. Grzegorz Moszoro . kapłan, uczestnik powstania Wiosny Ludów, politycy,
posłowie w Sejmie Krajowym galicyjskim: Mikołaj Krzyształowicz .
doktor praw i prezes Związku Ziemian Pokuckich, Dawid Abrahamowicz
. w wiedeńskiej Radzie Państwa, wieloletni przewodniczący Koła Polskiego,
trzech Krzeczunowiczów, Filip Zaleski . namiestnik Galicji, Adam
Jędrzejowicz . minister Galicji w rządzie austriackim w latach 1888-99,
właściciel Staromieścia pod Rzeszowem, lwowski arcybiskup ormiański
Józef Teodorowicz . kaznodzieja patriotyczny, odznaczony w 1924 r.
orderem Polonia Restituta, najznakomitsi poeci, jak Juliusz Słowacki,
Teofil Lenartowicz, Konstanty Ildefons Gałczyński, czy niedawno zmarły
Zbigniew Herbert, Karol Boloz-Antoniewicz . kaznodzieja jezuicki,
autor słów pieśni Chwalcie łąki umajone, W krzyżu cierpienie, Nie
opuszczaj nas, Biedny kto Ciebie nie zna, O Maryjo przyjm w ofierze,
Mikołaj Bołoz-Antoniewicz . tłumacz i literat, autor dramatu Anna
Oświęcimówna, Jan Bołoz-Antoniewicz . twórca Instytutu Historii Sztuki
na Uniwersytecie Lwowskim, Kajetan Abgarowicz . powieściopisarz,
Andrzej Mandalian . współczesny poeta i tłumacz, Ignacy Szadbej .
poeta, Leopold Buczkowski . pisarz, Stanisława Muskat-Fleszarowa
. powieściopisarka, Tadeusz Żychiewicz . niedawno zmarły pisarz katolicki
oraz Ryszard Kapuściński . współczesny publicysta, literat, Janusz
Roszko . dziennikarz, Jerzy Turowicz . dziennikarz, publicysta, redaktor
naczelny .Tygodnika Powszechnego., malarze, jak Teodor Axentowicz
. znany portrecista i Józef Augustynowicz . również znany portrecista
współczesny, Ignacy Łukasiewicz . naftowiec, wynalazca pierwszej
lampy naftowej, Sadok Barącz . dominikanin, badacz przeszłości Ormian,
członek Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Tadeusz Barącz . znany
rzeźbiarz lwowski, muzycy, jak Józef Nikorowicz . kompozytor i pianista,
Karol Mikuli . szopenista, Bronisława Wójcik-Keuprulian . muzykolog,
Adam Harasiewicz . pianista, Krzysztof Penderecki . światowej sławy
kompozytor, Zdzisława Sośnicka . znana piosenkarka; Flora Nazarjan-Lerwa,
pieśniarka, Stanisław Kutrzeba . historyk, prawnik, Jerzy Kawalerowicz
. reżyser, Jerzy Janicki . lwowianin, scenarzysta, dziennikarz i
literat, aktorki krakowskie: Ewa z Bohosiewiczów Stoltzman-Kolarczyk
i Maria Przybylska, niedawno zmarły kardynał Rubin, a
także Aram
Chaczaturjan . kompozytor, Charles Aznavour . piosenkarz francuski,
Arno Babadżanjan . kompozytor i piosenkarz, Howhannes (Jan) Ajwazowski
. malarz marynista, Martiros Sarajan . malarz, William Saroyan .
współczesny pisarz amerykański, JohnVernon (Rajmund Vernon Agopsowicz)
. znany aktor amerykański, śpiewaczki o międzynarodowej sławie, jak
Lucina Zakharjan, Gohar Gasparjan, Lucine Amara (primadonna Metropolitan
Opera w Nowym Jorku), Garik Kasparow . szachowy wielokrotny mistrz
świata i wielu innych.
Warto jeszcze zaznaczyć, że aczkolwiek znaczna liczebnie
w niektórych zwłaszcza okresach historii, ta mniejszość narodowa
w Polsce nigdy nie była trwale skonfliktowana z Polakami, wręcz przeciwnie
. wzajemne stosunki zawsze układały się harmonijnie. Ormianie mieszkający
przez pokolenia na terenach Polski z czasem ulegali asymilacji i
jak widać wtapiali się w naród polski, wnosząc wiele do naszej kultury
narodowej oraz światowej, co z kolei również wymagałoby odrębnego
wspomnienia, w szczególności odnośnie lwowskich Ormiano-Polaków,
ich historii i wkładu w kulturę, naukę, ekonomię i gospodarkę polską.
Pomóż w rozwoju naszego portalu