Wierność i niewierność Kościołowi

Już jako przewodniczący KEP uczestniczył w dwóch, mocno komentowanych w całym Kościele, ale i poza nim, synodach biskupów, poświęconych sprawom rodziny. Pierwszy obradował w dniach 5-19 października 2014 r. pod hasłem Wyzwania duszpasterskie wobec rodziny w kontekście nowej ewangelizacji.

Po powrocie do Polski powiedział, że największym osiągnięciem rzymskiego zgromadzenia było zauważenie konieczności otoczenia troską wszystkich sytuacji regularnych i nieregularnych w małżeństwie oraz towarzyszenia duszpasterskiego jednym i drugim – co do tej pory niekiedy szwankowało.

Odnosząc się do wysuniętej podczas synodu propozycji dopuszczania, pod określonymi warunkami, do Komunii św. osób rozwiedzionych i żyjących w ponownych związkach, ocenił, że była to próba „uderzenia w nierozerwalność małżeństwa”, co pociągnęłoby za sobą także zmiany w rozumieniu sakramentów pokuty i Eucharystii.

Zdecydowanie przeciwstawiał się kategoryzowaniu wypowiedzi ojców synodalnych, dzieleniu ich na „liberalne” i „konserwatywne”. Wskazywał, że terminy te zostały zapożyczone z porządku politycznego, a przenoszone na porządek religijny, nie opisują właściwie kościelnej rzeczywistości. Tu należałoby raczej pytać o wierność lub niewierność nauce Kościoła.

Miłosierdzie a fałszywe współczucie

Kolejny Synod Biskupów obradował w Watykanie w dniach 4-25 października 2015 roku. Jego temat brzmiał: Powołanie i misja rodziny w Kościele i świecie współczesnym.

Przed wyjazdem do Rzymu abp Gądecki powiedział reporterom KAI: „Nie jedziemy na Synod Biskupów, by z kimś walczyć lub kogoś pouczać, pragniemy jedynie, by wspólna refleksja całego Kościoła przyniosła coś pozytywnego dla duszpasterstwa małżeństw i rodzin w Polsce".

W sobotę 10 października podczas VI sesji generalnej abp Gądecki przedstawił stanowisko całego polskiego Episkopatu. Wskazał, że jest rzeczą oczywistą, iż Kościół musi – w duchu miłosierdzia – pomagać rozwiedzionym, żyjącym w ponownych związkach cywilnych, troszcząc się ze szczególną miłością o to, by nie uważali się oni za odłączonych od Kościoła, bowiem jako ochrzczeni mają wręcz obowiązek uczestniczyć w życiu całej wspólnoty.

Jednocześnie podkreślił, że w nauczaniu na temat udzielania Komunii Świętej rozwiedzionym, żyjącym w ponownych związkach cywilnych Kościół nie może ugiąć się wobec woli człowieka, lecz ma podporządkować się woli Chrystusa. „Kościół nie może zatem dać się podporządkować ani sentymentom fałszywego współczucia wobec tych osób, ani też fałszywym – choć popularnym w świecie – wzorcom myślenia”.

„Gdzie chrzest, tam nadzieja!”

Arcybiskup przewodniczył Ogólnopolskiemu Komitetowi Organizacyjnemu Obchodów 1050. Rocznicy Chrztu Polski. Tłumaczył, że celem obchodów jubileuszowych jest odnalezienie przez Polaków najlepszej drogi wobec przyszłych wyzwań. Chodzi też o „odczytanie na nowo konsekwencji, płynących z chrztu, przyjętego przez pierwszego władcę Polski przed 1050 laty”.

Główne obchody jubileuszu Chrztu Polski odbywały się w dniach 14-16 kwietnia 2016 roku w Gnieźnie i Poznaniu, pod hasłem „Gdzie chrzest, tam nadzieja!”. Podczas wieńczącej obchody Mszy na poznańskim stadionie miejskim abp Gądecki wezwał Polaków do wierności przyrzeczeniom chrztu. Wyliczył świadków, którzy dali przykłady tej wierności – św. Wojciecha, pierwszego „polskiego” męczennika; św. Stanisława Biskupa, który „walczył z wojowniczością króla”; kardynała Wyszyńskiego, który stał się więźniem; straszliwie torturowanego przez komunistyczne władze biskupa Antoniego Baraniaka. Wskazywał, że postawa dziesiątków świętych i błogosławionych – św. Maksymiliana, św. Faustyny, św. Jana Pawła II, a także nieznanych świadków wiary – jest miarą ich wierności Kościołowi.

Pomóc cierpiącym chrześcijanom

Sprawą, która bardzo leży mu na sercu, jest pomoc uchodźcom. W lutym 2015 odwiedził Irak, by na miejscu zapoznać się z sytuacją tamtejszych wyznawców Chrystusa. Odwiedził też Bagdad i kilka obozów dla uchodźców w Kurdystanie.

„Celem naszej wizyty było wyrażenie solidarności z cierpiącymi w Iraku chrześcijanami, wygnanymi już po raz czwarty w ostatnich latach i lądującymi teraz w obozach dla uchodźców” – powiedział tuż po powrocie do Warszawy. Mówił o tragicznym losie irackich chrześcijan, organizowaniu pomocy dla nich i źródłach konfliktu w tym regionie.

Nawiązując do słynnej wypowiedzi Benedykta XVI w Ratyzbonie, przyznał papieżowi rację: Koran dopuszcza i takie interpretacje, które usprawiedliwiają przemoc. „Ale to nie jest naturalna twarz islamu. To islam fundamentalistyczny, który jest godny potępienia i bezrozumny”.

Od czasu wizyty w Iraku bardzo często przypomina o losie uchodźców i wzywa do pomocy potrzebującym, uświadamia skalę ich cierpienia. „Nasi Rodacy znaleźli gościnę w Europie, w obu Amerykach i w Australii. Teraz przychodzi czas na naszą gościnność” – mówił we wrześniu 2015 roku, apelując, by każda polska parafia okazała pomoc uchodźcom.

Rok po wizycie w Iraku, w lutym 2016 odwiedził Syrię i Liban. Zdążył opuścić Damaszek przed zamachem, w którym zginęło ponad 80 osób, a wiele zostało rannych.

Rodzina rodzinie

Przewodniczący Episkopatu odwiedził Syrię i Liban wraz z ks. Waldemarem Cisło, dyrektorem polskiej sekcji Papieskiego Stowarzyszenia Pomoc Kościołowi w Potrzebie. Od 2009 roku biskupi polscy we współpracy z tym stowarzyszeniem organizują w swoich diecezjach zbiórki funduszy na pomoc potrzebującym m.in. w Indiach, Sudanie, Nigerii, Egipcie, Libanie, Iraku oraz w Syrii.

4 października 2016 roku abp Gądecki uczestniczył w prezentacji programu „Rodzina rodzinie”. Jest to inicjatywa koordynowana przez Caritas Polska, polega na objęciu wsparciem tych rodzin, które zostały poszkodowane w wyniku konfliktu zbrojnego w Syrii. Rodziny, wspólnoty, parafie, diecezje czy firmy w Polsce mogą objąć pomocą konkretną rodzinę w Aleppo w Syrii, uchodźców syryjskich w Libanie lub samych Libańczyków, żyjących w nędzy od czasu zapaści spowodowanej kryzysem uchodźczym. Obecnie w akcję zaangażowało się ponad 7 tys. osób i instytucji, dzięki czemu wsparcie zyskuje ponad 2 tys. syryjskich rodzin.

„To gest solidarności Kościoła w Polsce” – mówił przewodniczący KEP, który sam włączył się w tę akcję i wspiera syryjską rodzinę. Przypomniał, że Kościół w Polsce wyszedł z dwiema inicjatywami na rzecz pomocy ofiarom wojen na Bliskim Wschodzie: programem „Rodzina rodzinie” oraz znaną z Włoch ideą organizowania korytarzy humanitarnych. Póki co, ze względu na „opór” ministerstw spraw zagranicznych oraz wewnętrznych, utworzenie korytarzy humanitarnych nie jest możliwe – mówił z ubolewaniem. „Czekamy na pozytywną odpowiedź ze strony ministerstw. Ta decyzja była trudna także dla parlamentu włoskiego”.

Droga Europy

8 października 2016 roku podczas zgromadzenia plenarnego Rady Konferencji Biskupich Europy (CCEE) abp. Stanisława Gądeckiego wybrano na wiceprzewodniczącego Rady. Po wyborze powiedział, że przyjęcie tej funkcji oznaczało też przyjęcie współodpowiedzialności za katolików na całym Starym Kontynencie, zwłaszcza zaś za duszpasterstwo młodego pokolenia, które europejscy biskupi uznali za priorytet.

„Chcielibyśmy, żeby kierunek, jaki zostanie przyjęty przez CCEE w najbliższym czasie, skoncentrował się właśnie na duszpasterstwie młodzieży i wsparciu, którego ona od Kościoła potrzebuje, przede wszystkim zaś na przekazie tego, że Kościół kocha młode pokolenie. W sposób ewidentny było to widoczne podczas Światowych Dni Młodzieży. Myślę, że ten przekaz potrzebny jest wszystkim, którzy czują się zagubieni, tracą drogę albo zachowują się tak, jakby tracili drogę, a w rzeczywistości czekają na jakiś gest życzliwości ze strony Kościoła”.

Kościół misyjny

19 listopada 2016 r. w obecności 80 tysięcy wiernych, w tym prezydenta RP, odczytał w imieniu Kościoła w Polsce Jubileuszowy Akt Przyjęcia Jezusa Chrystusa za Króla i Pana. Uroczystość odbyła się w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach. Wraz z pozostałymi biskupami, kapłanami oraz wiernymi abp Gądecki w postawie klęczącej wypowiedział Akt Przyjęcia Jezusa za Króla i Pana. „Wyznajemy wobec nieba i ziemi, że Twego królowania nam potrzeba. Wyznajemy, że Ty jeden masz do nas święte i nigdy nie wygasłe prawa. Dlatego z pokorą chyląc swe czoła przed Tobą, Królem Wszechświata, uznajemy Twe Panowanie nad Polską i całym naszym Narodem, żyjącym w Ojczyźnie i w świecie”.

Następnego dnia, w niedzielę 20 listopada, jubileuszowy Akt odczytano w kościołach w całym kraju. Było to zwieńczenie Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia oraz Jubileuszu 1050. rocznicy Chrztu Polski.

W pierwszą niedzielę Adwentu 2016, 27 listopada, Kościół w Polsce rozpoczął wdrażanie Programu Duszpasterskiego Kościoła na rok liturgiczny 2016/2017. Jego hasło brzmi: „Idźcie i głoście!”. To ostatni program, przygotowany pod kierunkiem odchodzącego przewodniczącego Komisji Duszpasterskiej.

Kościół bezpartyjny

9 września 2015 r. wystosował apel do partii politycznych przed wyborami parlamentarnymi w Polsce. Powołując się na społeczną naukę Kościoła, przypomniał: „Trudno znaleźć jedną pozycję czy opcję polityczną, która byłaby w pełni zgodna z wymogami wiary chrześcijańskiej. Twierdzenie, że jakaś partia lub ugrupowanie polityczne w pełni odpowiada wymogom wiary i życia chrześcijańskiego, powoduje nieporozumienia. Chrześcijanin nie może znaleźć partii w pełni odpowiadającej wymaganiom etycznym zrodzonym z wiary i przynależności do Kościoła".

Do partii politycznych zaapelował zaś „o wypełnianie swoich zobowiązań społecznych i wzajemnych w życiu politycznym, zobowiązań wobec całego społeczeństwa i reprezentatywnych środowisk społecznych”.

Przestrzegał też kapłanów przed zaangażowaniem politycznym. „Chciałbym zdecydowanie zwrócić uwagę na niebezpieczeństwo publicznego wiązania się niektórych księży z określonymi partiami politycznymi, a w związku z tym – utraty zaufania do Kościoła członków innych partii” – napisał w liście do kapłanów archidiecezji poznańskiej na zakończenie jubileuszu Chrztu Polski.