Syr 36, 1-2. 4-5. 12-13 - z Jutrzni na poniedziałek II tygodnia
1. W Starym Testamencie mamy nie tylko jedną oficjalną księgę
modlitwy Ludu Bożego, to znaczy Psałterz. Liczne strony biblijne
pełne są pieśni, hymnów, psalmów, błagań, modlitw i wezwań, skierowanych
do Pana jako odpowiedź na Jego słowo. Biblia jawi się nam zatem jako
dialog między Bogiem a ludzkością, spotkanie przypieczętowane słowem
Bożym,
łaską i miłością.
Tak też jest w przypadku modlitwy, którą przed chwilą
skierowaliśmy do "Pana, Boga wszystkich rzeczy" (Syr 36, 1). Jest
ona zawarta w Księdze Syracha, mędrca, który zebrał swoje refleksje,
rady oraz pieśni prawdopodobnie około 190-180 r. przed Chrystusem,
zanim nastąpił czas wyzwolenia, które przeżywał Izrael pod przywództwem
braci Machabejskich. Potomek tego mędrca w 138 r. przed Chrystusem
przetłumaczył jego dzieło na język grecki, jak podaje prolog dołączony
do księgi, aby udostępnić tę naukę szerszemu gronu czytelników i
uczniów.
Księga Syracha zwana jest w tradycji chrześcijańskiej
Eklezjastykiem. Nie włączona do kanonu hebrajskiego, została uznana
razem z innymi za księgę "mądrości chrześcijańskiej". W ten sposób
wartości, które proponuje to dzieło mądrościowe, ważne były w wychowaniu
chrześcijańskim w okresie patrystycznym, zwłaszcza w środowisku monastycznym,
stając się podręcznikiem praktycznego postępowania uczniów Chrystusa.
2. Inwokacja z 36. rozdziału Księgi Syracha, przyjęta
jako modlitwa Jutrzni w Liturgii Godzin, rozwija się w kilku liniach
tematycznych.
Znajdujemy tam najpierw wezwanie, w którym jest prośba,
aby Bóg wystąpił w obronie Izraela przeciwko obcym narodom, które
go uciskają. W przeszłości Bóg okazywał swoją świętość, gdy karał
swój naród za grzechy, oddając go w ręce nieprzyjaciół. Teraz modlący
się prosi Boga, aby okazał swoją wielkość, pokonując potęgę agresorów
i rozpoczynając nową erę, zwiastującą czasy mesjańskie.
Błaganie to oddaje tradycję modlitewną Izraela i pełne
jest odniesień biblijnych. Niektóre wersety mogą być uważane za wzór
modlitwy na czas prześladowania i ucisku, jak to było w czasach,
w których żył autor, poddany surowemu i gorzkiemu panowaniu syro-helleńskiemu.
3. Pierwszą część tej modlitwy otwiera gorące wołanie
skierowane do Pana, aby miał miłosierdzie i zechciał spojrzeć. Potem
uwaga skierowana jest na Boże działanie, które wychwalane jest przez
wiele sugestywnych słów: "zmiłuj się... spojrzyj... ześlij bojaźń...
wyciągnij rękę... okaż się wielkim... odnów znaki... powtórz cuda...
wsław rękę i prawe ramię".
Bóg Biblii nie jest obojętny wobec zła. Jego drogi nie
są drogami naszymi, Jego czas i plany są różne od naszych (por. Iz
55, 8-9), jednakże staje On po stronie ofiar i objawia się jako wymagający
sędzia wobec gwałcicieli, najeźdźców oraz zwycięzców, którzy nie
znają litości. Jednakże Jego interwencja nie dąży ku zniszczeniu.
Okazując swoją moc oraz swoją wierność w miłości, może On zrodzić
w świadomości przewrotnego uczucie, które doprowadzi go do nawrócenia. "
Niech Cię uznają, jak my uznaliśmy, że nie ma Boga prócz Ciebie,
o Panie!" (Syr 36, 4).
4. Druga część hymnu otwiera perspektywę bardziej pozytywną.
Gdy wpierwszej części było wołanie o Bożą interwencję przeciwko nieprzyjaciołom,
to w drugiej nie mówi się już o wrogach, lecz mamy wołanie o życzliwość
Boga dla Izraela, wołanie o Jego miłosierdzie dla ludu wybranego
i dla świętego miasta Jeruzalem.
Marzenie o powrocie wszystkich wypędzonych, również z
królestwa północnego, staje się przedmiotem modlitwy: "Zgromadź wszystkie
pokolenia Jakuba i weź je w posiadanie, jak było od początku" (Syr
36, 10). W ten sposób jest to prośba o odrodzenie całego Izraela,
jak miało to miejsce w szczęśliwych czasach zajmowania całej Ziemi
Obiecanej.
Aby uczynić modlitwę jeszcze bardziej intensywną, modlący
się podkreśla relację, która łączy Boga z Izraelem i z Jerozolimą.
Izrael zostaje określony jako "lud nazwany Twoim imieniem", "którego
przyrównałeś do pierworodnego"; Jerozolima zaś jest "Twoim świętym
miastem", "Twoim mieszkaniem". Pragnienie wyrażone jest później życzeniem,
aby związek był bardziej ścisły i chwalebny: "Napełnij Syjon wysławianiem
Twej mocy i lud Twój chwałą swoją!" (Syr 36, 13). Napełniając swoim
majestatem świątynię w Jerozolimie, która przyciągnie do siebie wszystkie
narody (por. Iz 2, 2-4; Mi 4, 1-3), Pan napełni swój lud chwałą.
5. W Biblii płacz cierpiących nie kończy się nigdy desperacją,
ale zawsze otwarty jest na nadzieję. U podstaw tkwi zawsze pewność,
że Pan nie opuszcza swoich dzieci, nie wypuszcza ze swoich rąk tych,
których uformował.
Wybór, którego dokonała Liturgia, pozostawił wspaniały
ślad w naszej modlitwie. Jest tam prośba do Boga, aby "dał świadectwo
tym, którzy od początku są Jego stworzeniem" (Syr 36, 14). Bóg ma
odwieczny plan miłości i zbawienia, przeznaczony dla całego stworzenia,
które jest wezwane, aby stać się Jego ludem. Jest to plan, który
św. Paweł uzna "objawionym przez Ducha Jego świętym apostołom i prorokom (
...) zgodnie z planem wieków, jaki powziął [Bóg] w Chrystusie Jezusie,
Panu naszym" (Ef 3, 5-11).
Z oryginału włoskiego tłumaczył o. Jan Pach - paulin
Pomóż w rozwoju naszego portalu