Spotkanie rocznicowe rozpoczęła Msza św. sprawowana w kościele na wzgórzu Karczówka - w miejscu spotkań powstańców. Eucharystii przewodniczył ksiądz rektor Jan Oleszko SAC, a krótką historię powstania w Kielcach przypomniał Andrzej Wiatkowski ze Stowarzyszenia Ochrony Dziedzictwa Narodowego, organizatora rocznicy.
22 stycznia 1863 r. o zmroku na klasztornym wzgórzu zebrało się ok. 200 słabo uzbrojonych (przeważnie w białą broń, w tym widły i kosy) powstańców - chłopów, robotników i młodzieży gimnazjalnej, którzy Karczówkę i opactwo bernardyńskie obrali sobie za miejsce zlotu. „Wybuch powstania w Kielcach już od 1860 r. poprzedzały wystąpienia patriotyczne. Wtedy to na ulicach miasta pojawiły się ulotki z podobiznami Kościuszki i Kilińskiego. 4 kwietnia 1861 r., jadącego ulicą Czarnowską do chorego z wiatykiem ks. Józefa Zajdlera znieważyło dwóch żołnierzy rosyjskich, co nasiliło nastroje antyrosyjskie” - mówił A. Wiatkowski.
Wkład Kielc i Kielecczyzny w powstanie przypomniał także w homilii ks. J. Oleszko. Mówił m.in. o cenie wywalczonej wtedy wolności. Wzywał do jej poszanowania i pojmowania w kategorii Chrystusowego daru. Wolność nie powinna być polem do „manewru, kupczenia na targowiskach, zeszmacania w debatach” - podkreślał. Wolność to dar i odpowiedzialność - zarówno w czasach czynów zbrojnych, jak i pokoju, „gdy jest ona w zasięgu ręki i oczu, ale często - niechciana”. „Uwierzyć w tę wolność nam zadaną - oto zadanie na dziś” - mówił.
Po Mszy św. była wspólna modlitwa i złożenie wieńców pod zbiorową mogiłą powstańczą za murami klasztoru. W rocznicowej uroczystości wzięli udział m.in. posłowie ziemi świętokrzyskiej, przedstawiciele władz miasta i województwa, reprezentacje szkół, harcerze, Orlęta Lwowskie, Strzelcy. Harcerze ze Szczepu im. St. Staszcia przeszli w marszu pamięci z Białogonu na Karczówkę i uczestniczyli razem z Harcerską Orkiestrą Dętą we Mszy św.
Powstanie styczniowe wybuchło 22 stycznia 1863 r., kiedy to Tymczasowy Rząd Narodowy opublikował manifest powstańczy. Upadło wiosną 1864 r. Kielecczyzna była miejscem ok. 250 walk i potyczek powstańców z wojskami rosyjskimi, m.in. pod Małogoszczem, Grochowiskami, na Świętym Krzyżu. Z samych Kielc ok. 336 mieszkańców poszło do powstania.
Z inicjatywy gen. Mariana Langiewicza, jednego z przywódców powstania styczniowego, odpowiedzialnego m.in. za przygotowanie go w Kielcach, miejscem koncentracji kieleckich spiskowców - sprzysiężonych z Kielc, Dymin, Białogonu - stało się wzgórze Karczówka. Był tutaj punkt zborny przed uderzeniem na garnizon rosyjski stacjonujący w Kielcach, do którego ostatecznie nie doszło. Działalność spiskowców wspierali księża diecezjalni oraz bernardyni z Karczówki, z ojcami: Sylwestrem Grzybowskim, Wiktorynem Sikorskim, Martynianem Maszewskim, Kolumbinem Tomaszewskim, Spirydonem Stangierskim. W mieście odbywały się manifestacje i procesje popierające zryw powstańczy, a ludność cywilna bojkotowała zabawy karnawałowe. Pierwsza egzekucja na Karczówce miała miejsce już 30 czerwca, w kolejnych miesiącach nasilały się one w różnych punktach miasta, m.in. w okolicach Starego Cmentarza i w lesie na karczówkowskim wzgórzu.
W wyniku represji carskich władz klasztor w 1864 r. został skasowany, a zakonnicy przeniesieni do klasztoru bernardyńskiego w Wielkowoli.
Uroczyste obchody wybuchu powstania oraz egzekucji powstańców na Karczówce stawały się wielkimi manifestacjami patriotycznymi już w II Rzeczypospolitej. Są wciąż pieczołowicie pielęgnowanym elementem tradycji Kielc.

A.D.