W tym roku przypada 540. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika i 470. rocznica jego śmierci oraz wydania dzieła życia „O obrotach ciał niebieskich”. Z okazji tych rocznic 18 lutego zainaugurowano Dni Dziedzictwa Kopernikańskiego, w ramach których od lutego do 25 maja odbędzie się ponad 50 wydarzeń.

Pierwsza część uroczystości inauguracyjnych Dni Dziedzictwa Kopernikańskiego odbyła się w toruńskim Dworze Artusa i rozpoczęła od recitalu fortepianowego Pawła Wakarecego. W imieniu organizatorów głos zabrał rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu prof. Andrzej Tretyn, który zauważył, że rewolucja kopernikańska zdjęła człowieka z piedestału bycia w centrum uwagi. „Był naukowcem pogrążonym w dylemacie pomiędzy potrzebą odnalezienia prawdy a potrzebą jej ogłoszenia” - podkreślił rektor i dodał, że Kopernik jest „inspirującym przykładem geniuszu, odwagi i odpowiedzialności”. Następnie głos zabrał nuncjusz apostolski w Polsce abp Celestino Migliore. Zacytował fragment listu, który Mikołaj Kopernik wysłał do Pawła III. Napisał w nim, że obowiązkiem uczonego jest poszukiwanie prawdy tak dalece, jak Bóg na to pozwala. Abp Migliore podkreślił, że „godną najwyższego uznania jest wola uczestników sesji naukowej do wspólnego poszukiwania prawdy. Nowa perspektywa to dialog i duch współpracy, bo Kościół nie czuje lęku przed nauką. Nie chodzi o wybór między nauką a etyką, ale między nauką, która jest etyczna, a tą, która etyczna nie jest”.

Bp Andrzej Suski odczytał list sekretarza stanu Stolicy Apostolskiej kard. Tarciso Bertone, skierowany w imieniu Benedykta XVI. Papież wyraził nadzieję, że „owocny dialog pomiędzy światem nauki i światem wiary i kultury będzie stanowił cenny wkład w tak bardzo pożądany proces odnowienia tkanki moralnej społeczeństwa”. Marszałek województwa kujawsko-pomorskiego Piotr Całbecki odczytał list od prezydenta Bronisława Komorowskiego, który sprawuje honorowy patronat nad uroczystościami kopernikańskimi.

Sesję naukową poprowadził prof. Krzysztof Mikulski. Przedstawił kilka faktów związanych z początkami życia Mikołaja Kopernika, które miały miejsce w Toruniu. Etap życia Kopernika związany z Padwą przedstawił Gaetano Thiene z Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu w Padwie. Prof. Michał Kokowski z Instytutu historii Nauki Polskiej Akademii Nauk w swoich rozważaniach przedstawił zarys aktualnych aspektów w debacie nad kształtem uniwersytetu i nauki. Zauważył m.in., że Mikołaj Kopernik „musiał być bardzo niezależny intelektualnie, skoro odważył się sformułować teorię, która obalała fundamentalne tezy ówczesnego świata”. Zadał również pytanie o to, czy współczesny system kształci tak niezależnych ludzi.

W dalszej części inauguracji uformowano orszak historyczny, w którym wzięły udział grupy rekonstrukcji historycznej: rycerze, przedstawiciele patrycjatu, mieszczanie i jeźdźcy. Orszak wraz z zebranymi w Dworze Artusa uczestnikami sesji naukowej przeszedł przez Rynek Staromiejski, ulicą Ducha Świętego na ulicę Kopernika. Tam, pod domem wielkiego astronoma, nastąpiło przekazanie reprintu dzieła Kopernika „O obrotach ciał niebieskich” przez kontynuatorów jego myśli: Keplera, Galileusza, Newtona i Heweliusza. Następnie orszak ruszył do katedry Świętych Janów, gdzie księgę umieszczono przy chrzcielnicy, przy której ochrzczono Kopernika. W ten sposób symbolicznie połączono datę urodzin Kopernika z datą śmierci i wydania jego dzieła. W katedrze utwór „Cosmopolis” Krzesimira Dębskiego napisany w 2008 r. z okazji rocznicy lokacji Torunia wykonali Chór Astrolabium oraz Toruńska Orkiestra Symfoniczna pod batutą Krzesimira Dębskiego. Koncertowi towarzyszyła iluminacja wnętrza katedry zaaranżowana przez Bogumiła Palewicza.

Kolejnym punktem uhonorowania Mikołaja Kopernika był jego pomnik na toruńskim Starym Rynku, gdzie przy dźwiękach muzyki dawnej złożono kwiaty.

Na zakończenie udano się do kościoła akademickiego pw. Ducha Świętego na Starym Rynku, gdzie odbyły się Nieszpory pod przewodnictwem abp. Celestino Migliore. Nuncjusz raz jeszcze tego dnia odniósł się do słów Kopernika, że obowiązkiem uczonego jest poszukiwanie prawdy we wszystkim tak dalece, jak Bóg pozwala. „Zależność od Boga była dla niego czymś twórczym i wyzwalającym” - podkreślił abp Migliore. Zauważył, że Bóg stwarzał świat przez sześć dni, siódmy zaś dzień pozostawił dla człowieka: „Ujarzmia swoją moc, by zrobić miejsce dla działania innych. Stwórca zna więc umiarkowanie i pozostawia miejsce człowiekowi oraz prosi, by ten również pozostawił w swoich poczynaniach miejsce dla innych”. Nawiązał również do biblijnego obrazu raju, w którym Bóg daje człowiekowi wszystko, a jedyny zakaz dotyczy drzewa poznania dobra i zła. W ten sposób pokazał, że jeśli pragnienia człowieka staną się jego żądzą, to zabijają relacje do Boga i drugiego człowieka. „Przedmiotem zakazu nie jest wiedza, badania naukowe, rozwój, ale chęć stanięcia ponad ludzkim rozumem i brak respektu dla wymagań ludzkiej natury” - podkreślił abp Migliore. Nieszpory śpiewem uświetnili: Chór Akademicki UMK, Schola Cantorum Thoruniensis i Schola Gregoriańska toruńskiego Wyższego Seminarium Duchownego. Na organach zagrał Marcin Łęcki.

Uroczystości inaugurujące Dni Dziedzictwa Kopernikańskiego zorganizowali: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Urząd Miasta Torunia, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Kuria Diecezjalna Toruńska. Wśród zaproszonych gości znaleźli się m.in.: abp Celestino Migliore, przedstawiciele władz państwowych, wojewódzkich województw kujawsko-pomorskiego i warmińsko-mazurskiego, rektorzy polskich uczelni, naukowcy zagraniczni, m.in. z Padwy, Nawarry, Ferrary.