Towarzystwo Salezjańskie zostało założone przez św. Jana Bosko w drugiej połowie XIX w. Zadaniem zgromadzenia jest apostolstwo na rzecz młodzieży, zwłaszcza biednej i zaniedbanej. Salezjanie zajmują się także prowadzeniem wszelkiego typu szkół i zakładów wychowawczych, budzeniem powołań, pracą wydawniczą i naukową. W Polsce pracują także jako katecheci i duszpasterze w parafiach oraz głoszą rekolekcje.

Do Polski zakonnicy przybyli w 1893 r., ale dopiero pięć lat później osiedlili się na stałe w Oświęcimiu. Do wybuchu II wojny światowej prowadzili ok. 50 placówek, głównie szkół i zakładów wychowawczych. Obecnie salezjanie prowadzą działalność w naszym kraju w czterech prowincjach zakonnych z siedzibą w Krakowie, Wrocławiu, Łodzi i Pile. W naszej diecezji działają od 16 lat. Prowadzą dwie parafie w Sosnowcu i Dąbrowie Górniczej, obydwie w trakcie budowy. Zajmują się także duszpasterstwem rodzin i młodzieży nieprzystosowanej społecznie.

Nazwa zgromadzenia pochodzi od św. Franciszka Salezego, którego św. Jan Bosko obrał patronem salezjanów ze względu na jego dobroć, łagodność i cierpliwość, które to cechy charakteru są niezbędne w wychowaniu młodzieży. System wychowawczy św. Jana Bosko odbiegał od współczesnych metod pedagogicznych. Opiekując się opuszczonymi, zaniedbanymi chłopcami, umożliwiał im wyuczenie zawodu i zamieszkanie w bursie. Święty kładł nacisk na oddziaływanie wychowawcze poprzez przykład, cierpliwość, wzajemne zaufanie wychowanków i wychowawców. Zniósł stosowane w tym czasie powszechnie kary cielesne i przymus. Uzyskane efekty wychowawcze stały się podstawą uznania go za nowoczesnego apostoła młodzieży.

Biskup sosnowiecki Adam Śmigielski, wywodzący się ze Zgromadzenia Salezjanów, często podkreśla, że powinniśmy być tak samo oddani Jezusowi i Matce Bożej jak św. Jan Bosko. Jak powiedział Ordynariusz, święty nie tylko budował świątynie materialne, choć i takimi pracami zdarzało mu się kierować, ale przede wszystkim tworzył wspólnoty duchowe.

Niewątpliwie największe zasługi ks. Bosko odniósł na polu wychowawczym. "Wychowanie jest sprawą serca" - zwykł mawiać założyciel zgromadzenia, dlatego miłość jest fundamentem jego systemu wychowawczego, zwanego systemem zapobiegawczym. Zasadą pedagogiki salezjanów było i jest działanie profilaktyczne. Św. Jan Bosko pragnął tak przygotować wychowanka do życia, dać mu takie pomoce, by mógł on zwyciężać trudności i kształtować charakter według wskazań ewangelicznych. W trosce o to pisał do swoich współbraci: "Trzeba wychowanków nie tylko kochać, lecz pokazać im, że są kochani. Zalecam przeto, aby między chłopcami było wzajemne zaufanie przede wszystkim w czasie zabawy. Bez rodzinnego współżycia nie można zdobyć zaufania. Kto pragnie być kochany, sam musi pokazać, że umie kochać".

"Miłość, religia i rozum to podstawowe środki systemu wychowawczego księdza Bosko. Stwarzają one atmosferę wolności i szczerej radości. Wychowankom należy zostawić wszelką wolność w doborze gier, ale w odpowiednim miejscu i czasie, tak by nie zakłócać nauki i modlitwy" - powiedział Niedzieli ks. Władysław, kapelan biskupa sosnowieckiego. " W tym celu Święty urządzał różne obchody, akademie, wycieczki, organizował orkiestry, chóry i kółka dramatyczne. Niechętnie widział chłopców bezczynnych, stających w kącie" - wylicza. Św. Jan Bosko przywiązywał także wielkie znaczenie do praktyki, którą nazywano w zakładach salezjańskich " słówkiem wieczornym". Polega ona na tym, że wychowankowi podsuwa się wieczorem tuż przez zaśnięciem serdeczną i budująca myśl.

Działalność wychowawcza św. Jana Bosko nie byłaby pełna, gdyby ograniczała się tylko do chłopców. Trzeba było się zająć również dziewczętami. Ks. Bosko, działając pod opieką Matki Bożej, założył w 1872 r. wspólnie z Marią Dominiką Mazzarello żeńskie zgromadzenie Córek Maryi Wspomożycielki. Wyznaczył im taki sam program pracy nad dziewczętami, jaki Salezjanie mają spełniać względem chłopców.

"Zgromadzenie Salezjańskie jest otwarte dla młodych ludzi, którzy chcą przyjąć święcenie kapłańskie, a także dla tych, którzy pragną poświęcić się pracy w zgromadzeniu jako bracia zakonni - koadiutorzy - mówi ks. Władysław. Salezjanie modlą się o powołania i wierzą, że Matka Boża pobudzi ofiarne młode serca do składania świadectwa miłości Boga i człowieka przez służbę w zgromadzeniu". Przygotowaniem do życia w zgromadzeniu jest nowicjat, trwający jeden rok. Wspólnota młodych ludzi, kierowana przez mistrza nowicjatu, poprzez modlitwę i skupienie, wspólną pracę, naukę, rozrywkę w sposób pełniejszy poznaje trwałość swojego życiowego wyboru. Śluby zakonne kończą ten wstępny okres życia salezjańskiego. Kandydaci do kapłaństwa zdobywają potrzebną wiedzę w seminariach duchownych w Krakowie, w Lądzie nad Wartą oraz w Łodzi. Obok formacji intelektualnej równorzędnym celem seminarium jest kontynuacja rozpoczętego w nowicjacie procesu formacji duchowej i zakonnej. Uzupełnieniem przygotowania do życia w zgromadzeniu i przyszłego uczestnictwa w jego pracach apostolskich jest dwuletnia praktyka pedagogiczna, zwana asystencją, która odbywa się zwykle po drugim roku studiów. Współbracia-koadiutorzy mają możliwość zdobycia wykształcenia zawodowego zgodnego z wymogami ich przyszłej pracy w zgromadzeniu.

Salezjanie w Polsce, obecni od blisko 103 lat, dobrze spełniają swoje zadania służby Bogu, Kościołowi i ojczyźnie, a przede wszystkim młodzieży, do której zostali posłani przez swego założyciela św. Jana Bosko. Do wyjątkowych kart w historii zgromadzenia na pewno należą postaci Sługi Bożego kard. Józefa Hlonda, Prymasa Polski, pierwszego biskupa katowickiego; bp. Antoniego Baraniaka, metropolity poznańskiego, sekretarza kard. Stefana Wyszyńskiego oraz bp. Adama Śmigielskiego, który sprawuje pieczę nad młodym Kościołem sosnowieckim.