Liturgia Eucharystyczna rozpoczyna się przygotowaniem darów. Kapłan wychodzi przed ołtarz po dary, które niosą wierni, względnie przynosi je ministrant do ołtarza. Podnosząc patenę z hostią, kapłan rozpoczyna
modlitwę uwielbienia Boga.
Przyjrzyjmy się dzisiaj paramentom służącym do liturgii eucharystycznej, zagłębmy się w symbolikę chleba, wina i wody, które podczas Mszy św. przemieniają się w Ciało i Krew Pana Jezusa.
Kielich i patena
Kielich i patena należą do najgodniejszych naczyń liturgicznych, w nich bowiem spoczywają postacie eucharystyczne. Przez pierwsze tysiąclecie chrześcijaństwa Komunii św. udzielano wszystkim pod obiema postaciami, dlatego naczynia te wtedy były znacznie większe. Kielich zaopatrzony był w dwa uchwyty dla podtrzymywania go, zwykle przez diakona. Zanikanie Komunii św. pod obiema postaciami powodowało zmniejszanie się kielicha i pateny do dzisiejszych rozmiarów. Symbolika kielicha i pateny związana jest z ich stosowaniem w liturgii. Według dawnego pontyfikatu patena i kielich symbolizują nowy grób Pański, ponieważ służą do składania w nich Ciała i Krwi Chrystusa eucharystycznego. Ponadto naczynia te przypominają Wieczernik: „A gdy jedli, wziął chleb, odmówił błogosławieństwo, połamał i dał im mówiąc: Bierzcie, to jest Ciało moje. Potem wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie dał im, i pili z niego wszyscy. I rzekł do nich: To jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana” (Mk 14, 22-24).
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Chleb i wino
We Mszy św. do przeistoczenia używa się niekwaszonego chleba pszennego i wina z małą domieszką wody. Chleb w życiu człowieka jest niezastąpiony i wielka jest jego wymowa także w liturgii. Chleb jest darem
Bożym. Początkowo wierni przynosili ze sobą na zgromadzenie eucharystyczne normalne, domowe chleby, często kwaszone, w kształcie pełnego koła lub wieńca. Od VIII w. na Zachodzie zaczęto konsekrować chleb
wyłącznie niekwaszony, naśladując Ostatnią Wieczerzę. Do przeistoczenia starano się zawsze używać chleba lepszego gatunku. Chleb konsekrowany łamano na mniejsze kawałki, stosownie do ilości przystępujących
do Komunii św. Od IX w., a powszechnie od XII w. wypiekano hostie. Z wielkiego szacunku dla ich przeznaczenia, wytłaczano na nich wizerunek Chrystusa lub inne symbole związane z Jego Ofiarą, a przy ich
wypiekaniu, szczególnie w klasztorach, brali udział kapłani oraz diakoni ubrani w alby i śpiewający psalmy.
Wino w starożytności należało do artykułów koniecznych do życia, jak chleb i woda. W Starym Testamencie czytamy, iż Bóg powierzył troskę o winnice człowiekowi. Ich owoce radują serce, pozwalają zapomnieć
o trudzie i zmęczeniu. Stąd do naczyń uroczystych uczt należał kielich z winem, nad którym odmawiano specjalną modlitwę dziękczynną. Dlatego też nie zabrakło kielicha także podczas Ostatniej Wieczerzy,
będącej uroczystą ucztą paschalną.
Oprócz tego, że chleb i wino symbolizują pracę i trud człowieka wkładany w ich produkcję, symbolizują także Chrystusa, który sam, zapowiadając ustanowienie Eucharystii, nazwał siebie chlebem żywym
(por. J 6,48) i winnym szczepem z tkwiącymi w nim licznymi gałązkami (por. J 15,1), symbolizującymi zjednoczenie wiernych z Chrystusem i udział w Jego Bóstwie.
Reklama
Woda
Woda, jako jeden z elementów koniecznych do życia, odgrywa ważną rolę także w kultach religijnych. Szczególnie w wodzie żywej, to znaczy tryskającej ze źródeł i płynącej w rzekach, dopatrywano się czegoś
świętego i leczącego. Ludy krajów pustynnych dobrze wiedzą co znaczy życiodajna woda. Na pustynnym Wschodzie w starożytności istniał kult źródeł i rzek, w których zanurzano się dla oczyszczenia wewnętrznego,
moralnego. Obmycia rytualne o charakterze religijnym istniały również u Greków, Rzymian i Żydów. Do tego nurtu włączyli się również chrześcijanie, dokonując symbolicznych obmyć rąk, co stało się powszechnym
zwyczajem.
W epoce pokonstantyńskiej, w oparciu o wzory antyczne, chrześcijanie zakładali własne baseny przy bazylikach, dla obmyć sakramentalnych. W chrześcijaństwie najważniejsze było obmycie z grzechów w
sakramencie chrztu świętego. W wodzie chrztu widziano rodzicielkę użyźnioną przez Ducha Świętego i wydającą na świat dzieci Kościoła.
Woda święcona
Woda święcona miała zastosowanie w różnych czynnościach liturgicznych. Najstarsza wzmianka o wodzie święconej znajduje się w Aktach Piotra i Tomasza, pochodzących z III w. Natomiast tekst modlitwy na
poświęcenie wody zachował się w Eulogium Serapiona (biskupa z Thumis) z IV w., oraz w Konstytucjach Apostolskich. Na Zachodzie wiadomość o wodzie święconej sięga VI w. Już wtedy do wody święconej wsypywano
sól. Starożytni Rzymianie upatrywali w tym siłę odpędzającą choroby i demony. Widziano w tym również podobieństwo do opowiadania biblijnego, według którego Elizeusz wrzucił sól do źródeł Jerycha i wody
zostały uzdrowione.
Początkowo wody święconej używano do skraplania mieszkań, aby odpędzić złe moce. Dopiero w VIII w. wprowadzono aspersję niedzielną jako przypomnienie chrztu - jego skutków i zobowiązań. Pierwotnie
poświęcano wodę w mieszkaniach wierzących, a od VI w. w kościołach. W niektórych parafiach istnieje zwyczaj, że na głównej Mszy św. niedzielnej, w miejsce aktu pokuty, kapłan dokonuje pokropienia wiernych
wodą święconą „na pamiątkę chrztu”.