27 listopada 2004 r. w archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej rozpoczął się pierwszy w jej dziejach synod diecezjalny. Jednak kościelne dzieje tych ziem, sięgające czasów biskupstwa pomorskiego, zwanego wolińskim z siedzibą w Wolinie (erygowane 14 października 1140 r.), a następnie, po przeniesieniu go do Kamienia Pomorskiego - kamieńskiego (oddane w ręce protestantów 12 października 1545 r. przez Bartłomieja Swawe), wskazują również na dzieje synodów diecezjalnych.
Zwyczaj odbywania synodów datuje się na Wschodzie od drugiego na Zachodzie - od trzeciego stulecia. W wiekach średnich sobór laterański IV (1215 r.) dekretalnie nakazał odbywać synody corocznie. Jednakże, zwłaszcza u schyłku średniowiecza, prawa tego już nie przestrzegano i synody odbywały się rzadko. Przyczynę tego należy szukać niewątpliwie w dobrze rozbudowanym aparacie administracyjnym diecezji. Mając do pomocy poważny sztab urzędników, biskupi łatwo mogli opanować całokształt spraw oraz dotrzeć za ich pośrednictwem do poszczególnych parafii, ich duchowieństwa i wiernych. Dopiero sobór w Konstancji (1414-18), a potem sobór laterański V (1512-17) pozwoliły odprawiać synody co 3 lata.
Celem synodów było czuwanie nad czystością wiary, dyscypliną kościelną, obwieszczanie duchowieństwu zarządzeń Stolicy Apostolskiej, uchwał synodów prowincjalnych oraz własnych zarządzeń i instrukcji biskupa diecezjalnego, a także wskazywanie zmian rubrycystycznych w kalendarzu na rok bieżący lub ewentualnie na lata następne. W synodzie uczestniczyła kapituła katedralna, opaci z terenu diecezji, kler miasta biskupiego i przedstawiciele duchowieństwa diecezjalnego. O składzie osobowym uczestników synodu decydował biskup. On też był zawsze jedynym i wyłącznym jego prawodawcą, wszyscy inni mieli tylko głos doradczy. Od połowy XVI wieku stało się regułą, że na każdym synodzie biskup wydawał statuty, wchodzące następnie w skład zbioru prawa diecezjalnego. Natomiast jeszcze z końcem średniowiecza niejeden synod nie pozostawił po sobie żadnych ustaw i dlatego minął bez śladu.
Biskupi kamieńscy byli na 3 synodach poza własną diecezją oraz odprawili 9 synodów we własnej diecezji.
Poza diecezją spotykamy ich na synodach: w Łęczycy (1180 r.) - bp. Konrada I i dwukrotnie w Magdeburgu (26 września 1225 r. i w grudniu 1266 r.), odpowiednio - bp. Konrada II i bp. Hermana von Gleichen.
Pierwszy znany nam synod w biskupstwie kamieńskim odbył się w 1344 r. w Kamieniu Pomorskim za rządów bp. Jana I, księcia sasko-lauenburskiego. Statuty tego synodu dały podstawę do opracowania statutów kapituły kamieńskiej Statuta capituli et episcopatus Caminensis z ok. 1380 r. Drugi miał miejsce w Uznamiu, jednak brak daty o nim (dowiadujemy się o nim z dokumentu z 10 października 1396 r.), trzeci w 1440 r., niestety brak miejscowości, za rządów bp. Zygfryda von Bocka, zaś kolejne trzy odbyły się za rządów bp. Henninga Iwena, a mianowicie w: Szczecinie w 1448 r., w Golczewie w marcu 1454 r., Kamieniu Pomorskim - 22 lipca 1454 r. (możliwym jest, że był on przedłużeniem synodu w Golczewie). Obrady tego ostatniego miały miejsce w katedrze kamieńskiej, a jego statuty zawierają 28 kanonów. W głównej mierze dotyczą one życia duchownych. M.in. zobowiązują duchownych do życia godnego ich stanu, do noszenia stroju duchownego, rezydencji i składania testamentów u notariusza. Nakazują wprost uczestniczenie w uroczystościach kościelnych przypadających na dzień św. Anny, św. Faustyna, św. Jana Chrzciciela i Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny.
Siódmy synod miał miejsce w Szczecinie w 1480 r. za rządów bp. Marinusa de Fregeno, a dwa kolejne w: Stargardzie Szczecińskim w 1492 r. za rządów bp. Benedykta z Waldsteinu (miał charakter reformistyczny, a wiodącym tematem była sprawa karności i dyscyplin kleru, a obok tego omawiano również zagadnienia liturgiczne) i Szczecinie w 1500 r. za czasów bp. Marcina Karitha (miał charakter reformistyczny, m.in. przypominał wszystkim proboszczom obowiązek osobistego odprawiania Mszy św. w każdą niedzielę).
22 maja 1525 r. bp Erazm von Manteuffel wydał pismo skierowane do całego kleru diecezji kamieńskiej, w którym wzywał do synodu na dzień 20 sierpnia tegoż roku w Stargardzie Szczecińskim. Skąpe wiadomości pozwalają przypuszczać, że do tego synodu nie doszło. Nie wiemy też, czy kolejne dwa zapowiedziane na rok 1527 do Kołobrzegu i na rok 1532 synody doszły do skutku.
Synody są ważną centralną instytucją kościelną jednak brak danych źródłowych w tym temacie odnośnie biskupstwa kamieńskiego nie pozwala nam na prześledzenie ich konkretnych osiągnięć i spodziewanych owoców.
Pomóż w rozwoju naszego portalu