Ks. Jerzy Serwik
Edycja łódzka 44/2001

Św. Rochu, patronie tego kościoła, patronie ludzi chorych i cierpiących.

Ty, który całe życie pochylałeś się nad ludźmi dotkniętymi niedolą i nieszczęściem, Ty, który sam doznałeś wielu cierpień i smutków - Módl się za nami!

Kościół św. Rocha w Parzęczewie jest cennym zabytkiem starego, ludowego budownictwa sakralnego; jest swoistą perłą wśród starych kościołów w naszej Ojczyźnie. Został zbudowany w XVI w. we wsi Ignacew. Legenda głosi, że otrzymał go w darze od króla Zygmunta Augusta właściciel wsi Piaskowice, niejaki Wojciech Piaskowski. Usytuował on podarowaną świątynię w najbardziej oddalonym zakątku swoich majętności, aby ułatwić chłopom pańszczyźnianym udział w nabożeństwach. Kościół ten już na początku XVII w. został przeniesiony na cmentarz grzebalny do Parzęczewa, gdzie znajduje się do chwili obecnej.

Obecny cmentarz był początkowo tzw. "cmentarzem cholerycznym" poza miastem, gdzie grzebano ofiary różnych epidemii dziesiątkujących dawniejsze społeczeństwa na skutek wojen, braku właściwej higieny i należytego odżywiania. Cmentarzom takim patronował najczęściej św. Roch. Przeniesiony z Ignacewa do Parzęczewa kościół pełnił więc rolę kaplicy cmentarnej służącej do Liturgii żałobnej przy pochówku ofiar "morowego powietrza".

W latach 1800-05, kiedy kościół w rynku został zniszczony przez pożar, tutejszy kościółek służył ludziom jako świątynia parafialna. Po wybudowaniu w środku miasta pięknego i dostojnego kościoła, kościół św. Rocha był często zaniedbywany. Zdarzali się jednak gorliwi proboszczowie, którzy przypominali sobie o nim i czynili pilniejsze remonty. Dzięki temu szczęśliwie ocalał i pozostał jako wyjątkowy skarb dla naszych pokoleń - pamiątka i świadectwo wiary naszych pradziadów i praojców. Umiejmy to docenić, cieszmy się tym skarbem, uczmy się tu historii, a naszym zmarłym wymadlajmy wieczny pokój.

W ostatnich latach kościół został gruntownie odremontowany. Założono nowy dach z gontów, ujęto w klamry walące się ściany, oszalowano deskami sosnowymi jego wnętrze, zakonserwowano środkami chemicznymi ściany i dach, wyzłocono piękne trzy ołtarze, odnowiono wszystkie obrazy, figury i meble kościelne, założono piorunochrony, uprzątnięto najbliższe otoczenie i położono chodnik, odremontowano bramy cmentarne i parkan frontowy.

Wokół śladów bogatej historii przebiegała nasza krzątanina i wszelkie starania, kiedy żegnaliśmy drugie tysiąclecie chrześcijaństwa i witaliśmy nowy wiek i nowe tysiąclecie. Czas przełomu był dla nas czasem troski o naszą parafialną i ojczyźnianą historię, aby, jak mówi poeta: "nie niszczyć przeszłości ołtarzy".

"Jak miła, Panie, jest świątynia Twoja" - mówi psalmista. Niechaj te słowa zaczerpnięte z Biblii będą swoistą pieczęcią naszej religijnej i historycznej zadumy w tym świętym miejscu.

Źródła historyczne i styl architektoniczny kościoła

Zanim rozejrzymy się po bogatym wyposażeniu i zapoznamy się ze stylem kościoła św. Rocha, sięgnijmy do źródeł historycznych mówiących o naszej świątyni. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, wydany w 1880 r., przy opisie osady Parzęczew, wspomina o naszym kościele tymi słowami: "W XVI w. prawdopodobnie wzniesiono modrzewiowy kościółek św. Rocha, stojący dotąd na cmentarzu". W tzw. "Uwagach wydawcy" Księgi Liber Beneficjorum, wydanej i uzupełnionej w 1881 r. przez ks. Jana Łukowskiego i ks. Jana Korytkowskiego, czytamy odnośnie do kościoła św. Rocha następujące słowa: "Na cmentarzu grzebalnym za miasteczkiem stoi starożytny kościółek modrzewiowy pt. św. Rocha. Kilka razy do roku odbywa się tam nabożeństwo parafialne" (Acta Ecclesiae Lib. Ben. t. III, s. 357).

Kościół św. Rocha to kościół drewniany, wybudowany z drzewa modrzewiowego, orientowany (główny ołtarz od strony wschodniej, okna od strony południowej), konstrukcji zrębowej, na planie prostokąta z węższym, wielobocznie zamkniętym prezbiterium. Przy prezbiterium od północy prostokątna zakrystia. Stropy płaskie, chór muzyczny nadwieszony. Fasada zachodnia i ściana południowa oszalowane. Dach gontowy, dwuspadowy, z wysuniętym okapem, nad ścianą zachodnią wieżyczka na sygnaturkę. Od północy była kiedyś kruchta z bocznym wejściem, później zlikwidowana. Cały kościół jest cennym zabytkiem wysokiej klasy. Najprawdopodobniej wiele elementów wyposażenia wewnętrznego tego kościoła pochodzi z nieistniejących kościołów św. Wojciecha i św. Anny w Parzęczewie, kościoła w Chociszewie i z obecnego kościoła w rynku, kiedy 100 lat temu dokonano tam gruntownej wymiany całego wnętrza i niektóre rzeczy przeniesiono do kościoła św. Rocha.

Zabytki sztuki stanowiące wyposażenie kościoła i będące własnością parafii:

1. Ołtarz główny barokowy z ok. 1660 r. z rzeźbami św. Wojciecha i św. Stanisława Biskupa oraz dwóch aniołów. W centrum ołtarza obraz malowany na płótnie, przedstawiający Matkę Bożą Różańcową i św. Dominika, namalowany w Warszawie w 1874 r. przez malarza Franciszka Mielnickiego.

2. Ołtarz boczny barokowy z rokokowym zwieńczeniem z pierwszej połowy XVIII w. i obrazem św. Rocha, namalowanym na płótnie w 1742 r.

3. Ołtarz boczny rokokowy z końca XVIII w. z obrazem św. Józefa, namalowanym na płótnie na początku XX w., i figurami Trzech Króli w stylu baroku ludowego, pochodzącymi z początku XVII w. (1620 r.)

4. Balustrada chóru muzycznego w stylu barokowym, z początku XVIII w.

5. Dwa konfesjonały barokowe i cztery ławki barokowe z XVIII w.

6. Nasada (nastawa) ołtarzyka barokowego z początku XVII w. - w środku haft ręczny, wełniany przedstawiający baranka leżącego na Księdze Ewangelii, otoczonego wieńcem różanym.

7. Nasada (nastawa) ołtarza barokowego z XVII/XVIII w. z obrazem św. Antoniego, malowanym na płótnie przyklejonym do deski; wiek i autor obrazu nie są znane.

8. Tabernakulum barokowe - wiek XVII (zakrystia) .

9. Obrazy: Św. Anna Samotrzecia z 1876 r. oraz Przemienienie Pańskie i Matka Boża Niepokalana (dwustronny, obrotowy) obecnie zawieszony w zakrystii kościoła parafialnego.

10. Liczne rzeźby stojące lub wiszące, w większości z XVII i XVIII w.

11. Okucia drzwi wejściowych, żelazne z XIX w.

12. Brama cmentarna z drugiej połowy XIX w., żelazo kute odlewane, styl - historyzm.