"Stanisław, Patron Polaków - z jakimże przejęciem, z jakim wzruszeniem wypada wypowiedzieć te słowa papieżowi, który przez tyle lat swego życia i posługiwania biskupiego związał się tak blisko z owym patronatem, z całą stanisławową tradycją" - pisał Jan Paweł II w liście apostolskim do Kościoła w Polsce Rutilans Agmen z 12 maja 1979 r. Kilka tygodni później - z racji 900. rocznicy męczeńskiej śmierci św. Stanisława - Ojciec Święty po raz pierwszy odwiedził Polskę.
Św. Stanisław pochodził ze Szczepanowa k. Bochni. Po ukończeniu szkoły katedralnej w Krakowie, studiował w Leodium (dzisiejszy Liege), gdzie znajdował się jeden z najlepszych ośrodków naukowych w ówczesnym świecie chrześcijańskim. Po powrocie do Polski pełnił funkcje pomocnicze w zarządzie diecezją, należąc do grona kanoników przy katedrze krakowskiej. Stąd powołany został do grona kapelanów książęcych,
Kiedy w 1071 r. zmarł biskup krakowski Lambert, Stanisław został jego następcą. Święcenia biskupie przyjął na wiosnę 1072 r. Okres, w którym pełnił urząd biskupa, należy do najświetniejszych za panowania Piastów. Polska osiągnęła niezależność od Cesarstwa Niemieckiego, co zostało potwierdzone uroczystą koronacją Bolesława Śmiałego, która miała miejsce 25 grudnia 1076 r. Wcześniej sprowadził legatów rzymskich do Polski i zorganizował na nowo - zniesioną po rewolcie pogańskiej - metropolię gnieźnieńską. Troszczył się nie tylko o rozwój terytorialny chrześcijaństwa w Polsce, ale przede wszystkim był duszpasterzem, który nie wahał się upomnieć nawet króla, i zagrozić mu klątwą kościelną, gdy ten postępował niewłaściwie.
Gwałtowny monarcha bez procesu sądowego skazał biskupa na karę śmierci przez poćwiartowanie. Stanisław męczeństwo poniósł 11 kwietnia 1079 r. Papież Innocenty IV kanonizował go w Asyżu w 1253 r. Wśród wielu łask, jakie otrzymano za jego pośrednictwem, do największych należy zjednoczenie Polski po rozbiciu dzielnicowym. Święto patrona św. Stanisława obchodzimy 8 maja. Jego relikwie znajdują się w katedrze na Wawelu.